Ballkani është bërë sinonim i mosmarrëveshjeve të pafundme dhe fragmentimit.
Duke dalë nga perandoritë osmane dhe austro-hungareze pas Luftës së Parë Botërore, kombet e reja të rajonit vuajtën nga zhvillimi i dobët ekonomik dhe social, si dhe mungesa e elitave legjitime. Politikanët lokalë rrallë përfaqësonin interesat e zgjedhësve të tyre dhe ishin të dëshpëruar për të konsoliduar ndikimin e tyre.
Burimi kryesor që ata përdorën ishte mbështetja e një fuqie më të madhe të huaj. Rumunët, serbët dhe bullgarët garuan për dashurinë e “Nënës Ruse”, grekët dhe turqit u mbështetën tek Mbretëria e Bashkuar, Kroatët dhe Boshnjakët tek Austria.
Deri në fund të Luftës së Ftohtë, Ballkani kishte përqendrimin më të lartë të kufijve për milje katrore.
Në një farë mënyre, Shqipëria u bë një klient i largët Kinës, përpara se të vendoste se Deng Xiaoping kishte “tradhëtuar komunizmin”, si lideri sovjetik Nikita Hrushovi kishte bërë më parë dhe duke zgjedhur të qëndronte vetëm.
Konfliktet midis këtyre sponsorëve të fuqisë gjeopolitike, të transpozuara në miniaturë, prodhuan tensionet rajonale, madje edhe luftërat.
Le të shqyrtojmë BE-në e sotme përmes kësaj lenteje. Debatet midis të majtëve dhe të djathtëve, konservatorëve dhe liberalëve, duket se i hapin rrugë konfliktit midis fuqive globale. Elitat kombëtare kanë filluar të mbështeten tek shtetet e huaja, siç ishte rasti në Ballkan gjatë gjithë shekullit të 20-të.
Në kontrast me epokën e Luftës së Ftohtë, mbështetja e sotme për fuqitë botërore është e zhvendosur dhe e paqëndrueshme.
Shtetet e Bashkuara u zhvendosën larg nga Evropa, një lëvizje që filloi nën udhëheqjen e Barak Obamës dhe u transformua në armiqësi të hapur nën udhëheqjen e Donald Trump. Kjo bëri që Franca dhe Gjermania të kërkojnë që BE të mos mbështetet më tek Uashingtoni për mbrojtjen ushtarake.
Ndërkohë vende të tjera, si Polonia, përdorin mbështetjen e SHBA për të nxitur politikën anti-BE, një strategji që kohët e fundit u qortua nga Brukseli. Udhëtimi i Trump në Varshavë në vitin 2017 ishte sigurisht një shpërblim simbolik për populistët e Polonisë.
Flirtimi me mbështetjen e perandorisë së presidentit rus Vladimir Putin është edhe më tronditës.
Partitë e ekstremit të djathtë nga Italia në Estoni sfidojnë BE-në duke treguar afërsinë me Moskën. Disa kundërshtojnë sanksionet e vendosura ndaj Rusisë nga Perëndimi për shkak të aneksimit të Krimesë, të tjerë shpresojnë për gaz të lirë ose ndërtimin e centraleve bërthamore. Të tjerë, si politikanët ekstrem të djathtë Marine Le Pen në Francë, Matteo Salvini në Itali ose Volen Siderov në Bullgari, janë ekspozuar si përfitues të financimit rus.
Ka disa ngjashmëri midis kësaj mbështetjeje ruse dhe SHBA. Është e vështirë të imagjinohet, për shembull, se populistët polakë do të mbështeteshin tek Putini apo socialistët bullgarë tek Trump, edhe nëse të dy grupet kanë ideologji të ngjashme kundër emigrantëve, konservativëve dhe proteksionistëve.
Ajo që të gjithë këta klientë politikë kanë të përbashkët është se ata mbështeten tek një sponsor të huaj për të mundur kundërshtarët e tyre në BE. Kjo është pikërisht strategjia që vendet e Ballkanit kanë përdorur për më shumë se një shekull.
Lojtari i ri global është Kina. Kjo fuqi në rritje po pushton ekonominë evropiane, jo vetëm nëpërmjet mallrave të lirë, por edhe me investime të mbështetura nga shteti, dhe kulmi është Rruga e Re e Mëndafshit.
Kohët e fundit, Italia vendosi të bashkohet me projektin kinez, duke kundërshtuar haptazi Komisionin Evropian. Para kësaj, Evropa Lindore është shumë e etur për të ndjekur shembullin.
A është kjo vetëm një çështje e pragmatizmit ekonomik? Apo politikanët evropianë po përpiqen të kompensojnë legjitimitetin e tyre duke u përpjekur të gjejnë aleatë të fuqishëm në betejën heroike kundër “euro-burokracisë”?
Mjerisht, kontinenti që dikur ishte qendra e botës, është shkatërruar sot nga forcat konkurruese dhe nga influenca e huaj. Dhe ne e dimë nga historia ku udhëheq Ballkanizimi.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Ballkanizimi” i Evropës
2019, viti i humbjeve të mëdha për Evropën…
Europa më e rrëmujshme se kurrë…
