Në ekspozitën që sapo u hap në Muzeun Historik Gjerman të Berlinit ju menjëherë përballeni me një seri deklaratash tronditëse: ” Besimi i publikut në demokracinë liberale duket sikur po pakësohet edhe në Gjermani. “
Detyra e këtij muzeu të shquar është të tregojë historinë e së kaluarës së kombit. Por ekspozita e saj e re rreth republikës së Vajmarit, pas përfundimit të luftës botërore, është për të kaluarën dhe të tashmen. Dhe fushëveprimi i saj nuk është i kufizuar në Gjermani, por shtrihet në vende të tilla si Britania.
Republika e Vajmarit, ishte përpjekja e parë e Gjermanisë për qeverinë nga demokracia parlamentare. Mbi të gjitha, Vajmar ishte testi përfundimtar i demokracisë liberale përfaqësuese përballë nacionalizmit, racizmit, dhunës dhe populizmit.
Ekspozita e Berlinit nuk tregon vetëm se si demokracia u zbulua në dekadën që pasoi zgjedhjet e para të Vajmarit në vitin 1919. Po ashtu është edhe nëse diçka e tillë përsëri mund të ndodhë në të gjithë Evropën në 2019.
Evropa e vitit 1919 dhe Europa e vitit 2019 janë të ndryshme nga njëri-tjetra. Gjermania në vitin
Në 1919 Evropa ishte e rraskapitur pas katër vitesh lufte brutalisht shkatërruese. Institucionet e saj politike ishin shkatërruar. Papunësia ishte e tmerrshme. Paqëndrueshmëria politike dhe dhuna ishin endemike.
Unë nuk pretendoj të jem një ekspert i historisë gjermane. Por disa nga paralelet dhe disa nga mësimet e periudhës Vajmar duhet të merren shumë seriozisht.
Nëse nuk merren, ekziston rreziku që besimi politik të vazhdojë të shpërbëhet dhe do të dobësojnë aftësinë tonë për të përballuar në mënyrë efektive probleme të tilla si Brexit, pabarazia dhe ndryshimet klimatike.
Për shembull, sistemi parlamentar i Vajmarit kërkoi që partitë politike të bashkëpunonin për të ofruar kompromis të mbështetur publikisht. Kjo nuk ndodhi, dhe të dyja të majtët dhe të djathtët u fajësuan për ardhjen e mëvonshme të Hitlerit. Dhuna politike, përfshirë vrasjen e politikanëve, ishte në thelb të destabilizimit të viteve 1920.
Do të ishte e trishtueshme të paralelizoja situatën. Megjithatë, ka ngjashmëri me politikën e sotme të Brexit që nuk mund të mohohet.
Këtu, si në Vajmar, politika jashtë-parlamentare ushtron ndikim të madh. Këtu, partitë e së majtës dhe të së drejtës që mund të bashkëpunonin për të ndihmuar në mbështetjen e publikut pas referendumit, nuk e kanë bërë këtë.
Këtu, më shumë se gjysma e publikut, sipas një sondazhi të kohëve të fundit të Hansard Society, thotë se mbështet “një udhëheqës të fortë që dëshiron të thyejë rregullat”. Këtu, racizmi i llojeve të ndryshme është në rritje. Dhe këtu kemi përjetuar vrasje politike, kërcënime publike kundër politikanëve dhe paralajmërime zyrtare se deputetët nuk janë më të sigurt.
Duket se e gjitha kjo ka të bëjë me diçka shumë më të madhe se nevoja për reforma zgjedhore.
Në Gjermani, një shekull më parë mbaroi dashuria për parlamentin, me pasoja të tmerrshme. Në Britani sot ne duket se jemi duke bërë të njëjtën gjë, dhe pa e kuptuar se çfarë është në rrezik.
Martin Kettle është një kolumnist i Guardian
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Brexit, plaga më e rëndë e vetëshkaktuar në histori’
“Tronditet” Britania/ Brexit mund të anulohet?
2019, vit vendimtar për Evropën…
