Formula “një vend, dy sisteme” e Kinës në Hong-Kong po dështon.
Pas më shumë se gjashtë muajsh protestash pro-demokracisë, përfshirë përplasjet e dhunshme me policinë, për partitë pro-kontinentale, humbën 87% të vendeve në zgjedhjet e këshillit të rrethit .
Rëndësia e atyre zgjedhjeve nuk duhet të nënvlerësohen. Këshillat e rretheve zgjedhin disa nga 1.200 zgjedhësit që zgjodhën shefin ekzekutiv të Hong-Kongut. Në zgjedhjet e ardhshme, partitë pro-demokracisë do të kenë gati 10% të atyre vendeve.
Zgjedhjet gjithashtu kishin implikime të rëndësishme simbolike. Këshillat e rrethit zgjidhen në një proces plotësisht demokratik. Me një pjesëmarrje mbresëlënëse prej 71%, zgjedhjet u panë gjerësisht si një votë mosbesimi për shefen ekzekutive të mbështetur nga Kina, Carrie Lam.
Disa nga njerëzit e Hong-Kongut e kanë humbur besimin tek skema”një vend, dy sisteme”. Kjo pasqyrohet në kërkesat në rritje për pavarësi, të cilat nuk u dëgjuan kurrë gjatë 155 viteve të sundimit britanik.
Një reagim i ngjashëm kundër Kinës tani po ndodh gjithashtu në Tajvan.
Shteti kinez, i ndërtuar mbi një paradigmë të rendit politik mijëvjeçar, nuk mund të përballojë konfliktin ndërqeveritar.
Në shoqëri, grupe të ndryshme, secila me interesat dhe përparësitë e veta, konkurrojnë për përfaqësim. Në shtet, ekziston një ndarje horizontale e kompetencave (midis degëve legjislative, ekzekutive dhe gjyqësore) dhe një ndarje vertikale e pushteteve (midis qeverive kombëtare dhe nën-kombëtare).
Për vendet me një histori të dominimit të huaj, ndarje të tilla mund të duken si dobësi që mund të shfrytëzohen nga të huajt.
Konfliktet midis qeverive kombëtare dhe ndërkombëtare, megjithatë, u ndanë historikisht në tre kategori, luftë (割据, ge ju), mosbindje (ub 臣, bu chen), dhe kërcënim i huaj (外患, wai huan), të gjitha këto janë pa dyshim negative.
Nga këndvështrimi i qeverisë kineze, Hong-Kongu i qeverisur nga njerëz të Hong-Kongut është tepër e rrezikshme.
Kështu që vendosi një shef ekzekutiv të zgjedhur drejtpërdrejt dhe punoi për të shtypur opozitën, nga frika se disidentët vendas do të vepronin si agjentë të huaj për të sfiduar autoritetin e qeverisë qendrore.
Në fillim të këtij viti, kur Lam prezantoi një projekt-ligj që do të lehtësonte ekstradimin e të dyshuarve kriminelë në territorin e Kinës, njerëzit e Hong-Kongut nuk e pranuan. Qeveria e Kinës u përpoq të heshtë protestuesit. Lëvizja u la kështu pa lider, duke e bërë të pamundur negociimin e një rezolute.
Shumë prej protestuesve të rinj tani besojnë se ata kanë aq pak për të humbur sa kërkojnë në mënyrë efektive “shkatërrim”. Kjo qasje e “Tokës së djegur” i bën kërcënimet kineze të shtypjes praktikisht të pafuqishme.
Por nëse Kina vazhdon të shtypë konfliktin ndërqeveritar, rrëzimi i modelit “një vend, dy sisteme” do të jetë vetëm çështje kohe.
Chin-Huat Wong është një profesor i shkencave politike në Qendrën Jeffrey Sachs për Zhvillimin e Qëndrueshëm në Universitetin Sunway në Malajzi.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
3 mësime nga protestat në Hong-Kong
3 skenarë të mundshëm për të ardhmen e Hong-Kong-ut
