Kur Covid-19 erdhi në Evropë ishte Italia që u prek e para, dhe u prek shumë.
Pak ndihmë erdhi nga fqinjët e saj evropianë në ato javë të para në shkurt dhe mars, pasi spitalet në veri ishin të mbingarkuar. Ndërsa Italia, numëron 31,000 të vdekur, shqetësimi po shtohet edhe për ndikimin ekonomik, dhe ka shenja të një rritje të numrit të italianëve që humbin besimin në BE.
Traktati i Romës nisi Komunitetin e atëhershëm Ekonomik Evropian në 1957, me Italinë si një anëtar themelues.
“Unë kam ndryshuar mendimin tim për Evropën. Ne po përballemi me një emergjencë absolute, dhe të shohësh vendet që i kthejnë shpinën njëri-tjetrit është me të vërtetë e vështirë”, thotë agjenti i pasurive të patundshme në Romë, Marco Tondo, 34 vjeç.
Sipas një studimi të 1.000 italianëve të kryer në prill nga Tecné, 42% e të anketuarve thanë se do të largoheshin nga BE, nga 26% në nëntor 2018. Sidoqoftë, një e katërta e këtij numri thanë që ata do të jenë të përgatitur të qëndrojnë në bllok nëse Evropa aprovon masa konkrete për Italinë.
Italia shkoi në mbyllje të plotë më 8 mars dhe kufizimet e rrepta u hoqën vetëm në 4 maj. Prodhimi ekonomik i vendit do të bjerë me 8% këtë vit, sipas qeverisë së Giuseppe Conte.
Si është përgjigjur Evropa?
Kur shpërtheu kriza, Conte bëri thirrje për krijimin e lidhjeve, të cilat do të nënshkruheshin nga të gjithë anëtarët e eurozonës për të ndarë barrën e rimëkëmbjes ekonomike. Por brenda ditësh Gjermania dhe Hollanda kishin refuzuar këto ide. Kjo nuk u prit mirë në Itali. Kritikët thanë se kryeministri ishte poshtëruar në BE.
Më 18 mars, Banka Qendrore Evropiane filloi një program të blerjes së bonove prej 750 miliardë eurosh ($ 660bn; $ 800bn) për të ndihmuar vendet e eurozonës, duke ulur kostot e huamarrjes.
Pastaj, më 8 prill, Eurogrupi i ministrave të financave të eurozonës ranë dakord për një plan shpëtimi prej 540 miliardë eurosh. Ajo ishte e përbërë nga: 240 miliardë euro si një linjë kredie e siguruar nga Mekanizmi Evropian i Stabilitetit (ESM) për të financuar sistemet shëndetësore të eurozonës.
Debati politik në Itali është përqendruar kryesisht në pjesën e fundit të paketës. ESM jopopullore është një fond ndërqeveritar i shpëtimit që siguroi kredi për Greqinë dhe disa vende të tjera të BE-së gjatë krizës financiare dhe daton që nga 2012.
Sipas Eurogroup, huatë do të kenë norma interesi afër 0,1%, por paratë do të përdoren vetëm “për të mbështetur financimin e brendshëm të kujdesit të drejtpërdrejtë dhe indirekt të shëndetit, kurimit dhe parandalimit të kostove për shkak të krizës Covid-19”.
Si ka reaguar Italia?
Italia mund të marrë hua deri në 37bn € nga ESM, por ende duhet të vendosë nëse do të kërkojë kredi. Të dyja partitë që përbëjnë qeverinë e koalicionit teknokrat të Conte shpesh kanë mbajtur qëndrime të kundërta për çështje evropiane, dhe ky është sërish i njëjti rast.
Partia Demokratike e qendrës së majtë mbështet idenë. Por Lëvizja Pesë Yje ka paralajmëruar qeverinë të rrëzohet nëse Conte do të pranonte fondin e shpëtimit.
Sa të fuqishëm janë Euroskeptikët?
Edhe pse Lidhja është akoma partia më e madhe e Italisë, popullariteti i saj ka ardhur duke rënë gjatë dy muajve të fundit, sipas një studimi të Demopolis.
Lidhja kontrollon dy rajone kryesore në veri të Italisë: Lombardia dhe Veneto në veri-lindje. Ata ishin rajonet e para që kishin raste të koronavirusit.
A mund të kthehet në pushtet udhëheqësi populist i Italisë?
Salvini duket se ka humbur mbështetjen, ndërsa sfiduesi i tij brenda partisë, guvernatori i Veneto, Luca Zaia, po bëhet gjithnjë e më i popullarizuar. “Ata janë të dy eurosceptikë, por Zaia është përgjegjës për menaxhimin e kësaj krize në rajonin e tij, dhe ai po e trajton mirë,” shpjegon Piero Ignazi, Profesor i Politikës krahasuese në Universitetin e Bolonjës. “Në të kundërt, Salvini përfaqëson opozitën në nivel kombëtar, kritika e tij për qeverinë nuk është tërheqëse për njerëzit.”
Ndërsa Luca Zaia nisi testimin në shkallë të gjerë për të gjithë popullsinë e rajonit, Attilio Fontana, guvernatori i Lombardisë dhe një nga aleatët më të ngushtë të Salvini, zgjodhi të mos zbatojë të njëjtën strategji. Sipas hulumtimeve të fundit të publikuara nga The Lancet, shkalla e vdekshmërisë së të infektuarve nga Veneto është 6.4%, ndërsa në Lombardi është deri në 18.3%.
A do të ofrojë BE më shumë?
Shkalla e punësimit në Itali, një nga më të ultat në eurozonë, u ul pak në 58.8% në mars nga 58.9% në shkurt. “Unë nuk jam mbështetje e Lidhjes, por Evropa po dëshmon edhe një herë se është e padobishme, kështu që ne duhet të largohemi nga BE”, thotë Valentina Rosi, një 45-vjeçare që tani është e papunë.
Ajo që Italia po kërkon tani nga BE është një plan rikuperimi që shikon përtej kredive. Parlamenti Evropian pret që Komisioni Evropian pritet të paraqesë propozimet së shpejti. Një pjesë e madhe e buxhetit të ardhshëm është kohezioni, duke synuar të zvogëlojë hendekun e madh të pasurive midis shteteve anëtare.
Por ka ndarje të forta midis shteteve anëtare, më e madhja është nëse vendet duhet të marrin grante apo thjesht kredi.
Çdo plan rikuperimi i bazuar kryesisht në grante do të ishte një fitore për Conte dhe do të mund të bënte një ndryshim dramatik për italianët ende të pavendosur nëse do t’i kthejnë shpinën Brukselit apo jo.
Stefano Vergine është një gazetar me qendër në Milano
Përkthyer dhe përshtatur nga BBC/ Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Italia mund të largohet nga BE…
Europa duhet t’i japë një shans Italisë
Italisë i duhet Eurozona, jo Evropa!
