Fitorja në Evropë u mundësua nga një bashkëpunim i jashtëzakonshëm ushtarak midis fuqive kryesore kryesore, SHBA, Rusia dhe Britania.
Por marrëdhënia tre-palëshe, midis Franklin D Roosevelt, Joseph Stalin dhe Winston Churchill, nuk ishte kurrë e lehtë, dhe ajo krijoi disi rivalitet kombëtar, dyshim, frike dhe mosbesim që vazhdon edhe sot e kësaj dite.
Një konflikt lidhur me një mesazh, i njohur si SCAF-252, dërguar Stalinit në fund të marsit 1945 nga Gjeneral Dwight Eisenhower, komandanti suprem aleat, tregon se sa e afërt mund të ishte marrëdhënia. Në të, Eisenhower detajoi planet e tij për humbjen përfundimtare të Gjermanisë naziste, por nuk pranoi që të këshillohej ose të informonte aleatët e tij britanikë.
Stalini ishte i vendosur që Ushtria e Kuqe do të ishte e para që arrinte në Berlin dhe rrëzonte Adolf Hitlerin.
Stalini, duke iu përgjigjur sinjalit SCAF-252, aprovoi planin e Eisenhower për të dërguar forcat amerikane në jug, larg Berlinit, duke i thënë aleatit të tij besimtar se “Berlini e kishte humbur rëndësinë e saj të mëparshme strategjike”.
Ndërkohë, ai urdhëroi fshehurazi Marshallin Georgy Zhukov, komandantin e tij të lartë, që të rrethonte menjëherë qytetin me 2.5 milion trupa për tu siguruar që amerikanët dhe britanikët të mos hynin, dhe të fillonte një sulm “jo më vonë se 16 Prilli”.
Siç ka thënë historiani Antony Beevor, “ai ishte budallallëku më i madh i Prillit në historinë moderne”.
Britanikët, në veçanti Sir Marshalli i Fushës Bernard Montgomery, ishin të zemëruar. Churchill u shqetësua, se Stalini kishte ndërmend të sillte sa më shumë të ishte e mundur Evropën nën sundimin komunist Sovjetik, dhe tashmë ishte duke thyer premtimin e tij të konferencës në Jaltë për të respektuar pavarësinë e Polonisë.
Deri më 8 maj, Hitleri kishte vdekur dhe Stalini kishte fituar.
Tensionet midis superfuqisë amerikane dhe një Britanie të dobësuar dhe me borxhe vazhduan gjatë periudhës së pasluftës. Siç ka argumentuar autori Robert Worth, ideja që Britania ishte e lumtur me udhëheqjen globale në Uashington pas vitit 1945 është një mit. “Britanikët bënë të pamundurën për të ruajtur perandorinë e tyre jashtë shtetit dhe kundërshtuan përpjekjet amerikane për t’i zhvendosur”, shkroi Worth.
Amerikanët kundërshtuan kolonializmin britanik. Por, thanë britanikët, SHBA thjesht e zëvendësuan atë me një kolonializëm de fakto të tyre. Ky rivalitet solli shumë probleme, për pushtet dhe ndikim, veçanërisht në Lindjen e Mesme.
Churchill e urrente mbijetesën e Britanisë së Re, por u bëri thirrje pasardhësve të tij “Mos u ndani kurrë nga Amerikanët”. Përgjithësisht ashtu kanë bërë.
Dhe në lidhje me marrëdhëniet me Rusinë, politika britanike dhe amerikane u bë kryesisht e padallueshme gjatë luftës së ftohtë.
Bota e sotme ka disa ngjashmëri me botën e vitit 1945. Rusia post-sovjetike nën udhëheqjen e Vladimir Putin është përsëri në ofensivë, duke përdorur mjete asimetrike të tilla si sulme në internet për të projektuar ndikimin e saj në të gjithë Evropën.
Britania e pas-Brexitit e Boris Johnson, është sërish vetëm. Thirrjet e Brexiters për një marrëdhënie më të fortë sigurie, ekonomike dhe tregtare me SHBA-në, janë ekuivalent modern i thirrjeve të dikurshme të Churchill për ndihmën e Roosevelt.
Sa për SHBA, përplasja e Donald Trump me Rusinë e Putinit dhe përçmimi për aleatët evropianë të Amerikës, të kujton naivitetin e Roosevelt dhe Eisenhower në 1945. Jo pa arsye Stalini është një nga heronjtë e mëdhenj të Putinit.
Përkthyer dhe përshtatur nga The Guardian/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Ç’do të thoshte Churchill për Boris Johnson?”
A ngjason Johnson me Winston Churchill?
“Rusët jashtë, amerikanët brenda dhe gjermanët poshtë”
