Drejtori artistik i kompanisë “Royal Shakespeare”, Greg Doran, beson se ndryshimi i jetës nga murataja ka bërë që Shekspiri, të ndërrojë rrjedhën e rrëfimit të veprës “Mbreti Lir”.
“Ka një ndryshim të madh në ton,. në punën e tij të mëvonshme. Akademikët kanë spekuluar se kjo kishte të bënte me trazira politike dhe ndryshime, pas komplotit të barutit, por përjetimi i pandemisë këtë vit e ka bërë më të qartë për mua, se çfarë fshihet pas saj,”- tha Doran. “Shekspiri, thjesht nuk mund të shkruante komedi të drejtpërdrejta ose t’i jepte një fund të lumtur, Lirit.”
Ai argumenton se përvoja e Shekspirit për murtajën, ishte aq e fuqishme dhe gjithpërfshirëse, sa nuk kishte nevojë ta përmendte atë në mënyrë të përsëritur në punën e tij. Si rezultat, studiuesit dhe drejtorët e arkivave të Shekspirit, shpesh nuk kanë arritur të dallojnë efektin e murtajës në vepër.
Teatri “Globe” në Londër, në vitin 1598.
Atëherë, si tani, një epidemi mbylli teatrot e Londrës, duke lënë aktorët dhe dramaturgët pa punë. Fotografitë: Koleksionisti i printimit / Getty
«Duke parë në regjistrin e pagëzimit në Stratford, për 1564, kur lindi Shekspiri, ju mund të shihni emrin e një nxënësi të një endësi 11-vjeçar dhe nga një shënim i vdekjes së tij thuhet ‘hic incipit pestis’, nga latinishtja përkthehet “këtu fillon murtaja”. Ne e dimë se në qytet pati 200 viktima të menjëhershme, rreth 6 për qind e popullsisë”.
Murtaja e shekullit të 17-të do të kishte qenë profesionalisht shkatërruese për Shekspirin. Si edhe tani, teatrot ishin mbyllur dhe aktorët e dramaturgët nuk kishin asnjë punë.
“Kam menduar shumë, për mbylljen e teatrove në 1603, për arsye të dukshme”, tha Doran. “Kur ndodhi, në 1593 dhe 1594, Shekspiri shfrytëzoi kohën për të shkruar poezitë ‘Venus’, ‘Adonis’ dhe ‘The rape of Lucrece’. Por, kur erdhi puna për të shkruar “Mbretin Lir”, në vitet 1600, pas gjithë atyre viktimave përsëri në 1603, ai nuk mund t’i jepte audiencës një fund të lumtur, midis mbretit dhe vajzës së tij, Cordelia. “
Murtaja ndot gjuhën në shfaqje, duke formuar metafora dhe mallkime të tilla, si “ethet e fuqishme dhe infektive” të përmendura në Timon të Athinës. Ai siguron gjithashtu një pajisje të rastit, si në “Romeo dhe Zhuljeta”, ku një lajmëtar që mbante lajmin se Zhuljeta falsifikoi vdekjen e saj është në karantinë dhe aq i paaftë për ta dhënë atë. Por, Doran mendon se murtaja është përgjegjëse për shumë më tepër.
Si një aktor i ri, dramaturgu mendohet se është shfaqur në shfaqjen anonime historike ‘Mbreti Lir’. Kjo përfundon me një notë optimiste, megjithatë konsiderohet si një burim kryesor për lojën e tij të mëvonshme, shumë më të errët. Në dekadat që pasuan, një fund i lumtur shpesh qëndronte në versionin e Shekspirit, për të kënaqur publikun.
Se sa afër iu afrua murtaja familjes së Shekspirit mbetet, e panjohur. Doran tregon se dramaturgut, iu desh të varroste vëllain e tij më të vogël, 27 vjeç, Edmund, i cili e kishte ndjekur atë në Londër. Tre vëllezër e motra të tjerë, kishin vdekur të rinj, gjatë shpërthimeve.
“Deri këtë vit, nuk e kisha menduar kurrë, sesa i pasigurt mund të bëheshe, për shkak të njerëzve që vdisnin rreth teje”, – tha Doran.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Ëndrrat shprehin kujtime dhe njohuri”
“Jul Çezar” prova në TKE “Kujtim Spahivogli”
