Funksioni më i rëndësishëm i FMN-së është të sigurojë financim emergjent për vendet në gjendje të vështirë ekonomike që nuk janë në gjendje të paguajnë kreditorët e tyre. Në përgjigje të pandemisë COVID-19, FMN ka miratuar tashmë 119 programe në 85 vende me një kosto prej mbi 100 miliardë dollarë.
Por, siç rezulton, vendet që kanë nevojë më shumë nga FMN-ja do të duhet të paguajnë mbi 4 miliard dollarë shtesë shtesë mbi pagesat e interesit dhe tarifat nga fillimi i krizës deri në fund të vitit 2022. Për më tepër, FMN vlerëson se shtesat janë bërë burimi më i madh i të ardhurave të Fondit, duke llogaritur gati gjysmën e të ardhurave gjatë kësaj periudhe. Pikërisht në të njëjtën kohë, vendet në zhvillim kanë nevojë për çdo qindarkë që mund të mbledhin për të luftuar virusin, për të mbrojtur personat e prekshëm dhe për të arritur një rikuperim gjithëpërfshirës dhe jeshil. Diçka ka shkuar tmerrësisht keq me politikën.
Pandemia Covid shkaktoi rënien më të keqe ekonomike që nga Depresioni i Madh. Banka Botërore vlerëson se mbi 124 milion njerëz u shtyn në varfëri ekstreme në 2020. Borxhi federal është një problem veçanërisht i mprehtë këtu. Për shembull në Nigeri, më shumë se 50 përqind e të ardhurave të qeverisë po përdoren për të shërbyer borxhet ndërkombëtare sesa për të luftuar virusin.
Rajoni i Amerikës Latine dhe Karaibe ka qenë një nga më të goditurit, me më shumë se 500,000 vdekje dhe një rënie ekonomike prej 7.7 përqind në vitin 2020. Në terma për frymë, rajoni është shtyrë përsëri në nivelet e 2010, duke shkaktuar në mënyrë efektive akoma një dekadë tjetër të humbur. Kombet e Bashkuara vlerësojnë se shumë vende në rajon po vendosin 30 deri në 70 përqind të të ardhurave të tkurruara të qeverisë për të paguar kreditorët.
Edhe pse vendet me të ardhura të mesme janë ndër më të goditurat, arkitektura e re e G20 për të ndihmuar vendet të lehtësojnë shqetësimin e borxhit, Nisma e Pezullimit të Shërbimit të Borxhit dhe Kuadri i Përbashkët, sigurojnë vetëm pezullimin dhe lehtësimin e borxhit për vendet me të ardhura të ulëta. Për më tepër, skemat G20 zbatohen vetëm për kreditorët zyrtarë dypalësh siç janë anëtarët e Klubit të Parisit dhe Kinës, edhe pse dy të tretat e borxhit të vendit me të ardhura mesatare mbahen në institucione financiare ndërkombëtare si FMN.
Pagesat shtesë funksionojnë në dy mënyra. Njëra është në raport me madhësinë e kredisë emergjente (e bazuar në nivel) dhe tjetra është në lidhje me kohëzgjatjen e kredisë (e bazuar në kohë). Pagesat e bazuara në nivelin përcaktohen në 200 pikë bazë të kredisë së papaguar mbi 187.5 për qind të kuotës së caktuar të FMN-së për secilin vend. Tarifat e bazuara në kohë janë 100 pikë bazë shtesë kur kredia e FMN-së ka ngelur për më shumë se 36 deri në 51 muaj, në varësi të strukturës së programit. Këto shtesë shpesh mund të çojnë në kosto borxhi sa trefishim.
Aktualisht, 30 përqind e vendeve me financim të FMN-së përballen me tarifa shtesë në mes të krizës, duke përfshirë Angolën, Argjentinën dhe Gjeorgjinë. Dhe më shumë do të fillojnë të paguajnë. Kjo është pikërisht kur shumë vende me të ardhura të mesme ende nuk kanë qasje në vaksina dhe do të vazhdojnë të vuajnë nga dhimbja shëndetësore, ekonomike dhe financiare e krizës.
Këto shtesë kanë qenë një temë diskutimesh të tensionuara që nga fillimi i tyre, kur ato u morën për herë të parë pas krizës financiare aziatike të fund viteve 1990. Arsyeja prapa tyre është të kufizojnë kërkesën për programet e FMN-së, të inkurajojnë huamarrësit të paguajnë para afatit dhe të gjenerojnë të ardhura për FMN-në.
Sigurisht, është e rëndësishme që vendet anëtare të mos varen shumë nga FMN për likuiditet, por shtesat regresive dhe prokiklike nuk janë mënyra për të krijuar stimuj të tillë mes një krize ekonomike globale.
Pasojat e padëshiruara janë të dyfishta. Së pari, tarifat shtesë ndikojnë në mënyrë disproporcionale në vendet me të ardhura të mesme me kuota më të ulta që, sipas përkufizimit, kanë nevojë për financim të gjerë të FMN-së për të ripaguar dhe për periudha më të gjata të ripagimit për t’u rikuperuar nga krizat. Së dyti, ata kërkojnë që anëtarët huamarrës të paguajnë më shumë pikërisht në momentin kur ata janë më të shtrënguar nga hyrja në treg në ndonjë formë tjetër.
Një mënyrë më e mirë për të siguruar që vendet të mos vijnë në FMN për hua më të mëdha dhe afatgjata është të përmirësojnë modelimin e programeve dhe këshillave në mënyrë që vendet të rikuperohen më shpejt nga krizat. Për më tepër, nevojitet një alokim i ri dhe i shpërndarë në mënyrë të përshtatshme i kuotave.
Menjëherë, megjithatë, FMN duhet të pezullojë këto tarifa shtesë për të ndihmuar vendet të rikuperohen nga virusi dhe t’i japë FMN stimul për të rimenduar modelin e tij të prishur të biznesit.
*Kevin P. Gallagher është profesor dhe drejtor i Qendrës Globale të Zhvillimit të Politikave në Shkollën Pardee të Studimeve Globale të Universitetit Boston. Ai shërben si bashkëkryesues i Task Forcës Think 20 për Financat Ndërkombëtare në G20 Itali për vitin 2021. Në këtë artikull ai argumenton mekanizmin aktual të FMN-së për shtimin e tarifave shtesë në kostot e interesit të borxhit për kreditë e tij duhet të braktiset për të ndihmuar rimëkëmbjen ekonomike.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Financial Times
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
BBC/ Firmat kineze: Pas dy muajsh nuk ka më para
“Dy javët e ardhshme do të jenë kritike për Kinën”
CNBC/ FMN: Bota është në recesion falë COVID-19
