Raportimi ekonomik në lidhje me Kinën përqendrohet shumë në PBB-në totale dhe jo sa duhet në PBB-në për frymë, i cili është treguesi më zbulues. Dhe ky mbulim i pjerrët ka implikime të rëndësishme, sepse dy treguesit krijojnë pamje dukshëm të ndryshme të situatës aktuale ekonomike dhe politike të Kinës. Ata gjithashtu përqendrojnë vëmendjen tonë në çështje të ndryshme.
Një kërkim i shpejtë nëpër të gjitha mediat në gjuhën angleze në bazën e të dhënave ProQuest për periudhën dhjetë-vjeçare nga 2011-21 tregon se 20,915 artikuj diskutuan PBB-në e Kinës, ndërsa vetëm 1,163 përmendën PBB-në e saj për frymë. Ndryshimi ishte proporcionalisht edhe më i madh midis tetë gazetave më të mëdha dhe më elitare, përfshirë New York Times, Wall Street Journal dhe Washington Post, ku 5,963 artikuj i referoheshin PBB-së kineze dhe vetëm 305 diskutonin masën për frymë.
Në vitin 2019, PBB-ja e Kinës (e matur me kurset e këmbimit të tregut) prej 14 trilionë dollarësh ishte e dyta më e madhe në botë, pas asaj të Shteteve të Bashkuara (21 trilionë dollarë), me Japoninë (5 trilionë dollarë) në vendin e tretë. PBB-ja totale pasqyron burimet totale, përfshirë bazën e taksave, në dispozicion të një qeverie. Kjo është e dobishme për të menduar për madhësinë e investimeve publike të Kinës, të tilla si në programin e saj hapësinor ose kapacitetin ushtarak. Por ka shumë më pak ndikim në jetën e përditshme të kinezëve.
Prandaj, shumë ekonomistë kujdesen më shumë për PBB-në për frymë të Kinës, ose të ardhurat për person, sesa masa e përgjithshme. Dhe marrja kryesore këtu është se Kina mbetet një vend i varfër, pavarësisht rritjes së saj fenomenale të PBB-së gjatë katër dekadave të fundit.
PBB-ja e Kinës për frymë në 2019 ishte 8,242 $, duke e vendosur vendin midis Malit të Zi (8,591 dollarë) dhe Botsvana (8,093 dollarë). PBB-ja e saj për frymë në termat e barazisë së fuqisë blerëse (PPP), me të ardhurat të rregulluara për të marrë parasysh koston e jetesës, ishte 16,804 $. Kjo është nën mesataren globale prej 17,811 dollarë dhe e vendos Kinën në vendin e 86-të në botë, midis Surinamit (17 256 dollarë) dhe Bosnjë dhe Hercegovinës (16 289 dollarë). Në të kundërt, GDP për frymë në terma PPP në SHBA dhe Bashkimi Evropian është përkatësisht 65,298 $ dhe 47,828 $.
Për të kuptuar shkallën e varfërisë në Kinë, ne gjithashtu duhet të marrim parasysh shkallën e pabarazisë në të gjithë popullsinë e saj të madhe. Niveli aktual i pabarazisë së të ardhurave të Kinës (i matur me koeficientin Gini) është i ngjashëm me atë të gjetur në SHBA dhe Indi. Duke qenë se 1.4 miliardë njerëz jetojnë në Kinë, pabarazia e vendit nënkupton se ka ende qindra miliona kinezë të varfër.
Qeveria kineze ka thënë që 600 milion njerëz kanë të ardhura mujore mezi 1 000 ¥ CNN (155 dollarë), ekuivalente me të ardhura vjetore prej 1,860 dollarë. Nga këta njerëz, 75.6% jetojnë në zona rurale.
Për të lënë radhët e vendeve më të varfra të botës, Kina duhet të rrisë ndjeshëm të ardhurat e një popullsie rreth madhësisë së asaj të Afrikës Nën-Sahariane, dhe me të ardhura mesatare të ngjashme prej 1,657 $. Dhe qeveria kineze është e vetëdijshme se duhet ta bëjë këtë në mënyrë që të ruajë mbështetjen popullore. Të gjithë të tjerët, duke qenë të barabartë, do të preokupohen për të paktën një brez tjetër nga nevoja për të rritur të ardhurat e brendshme.
Por gjithçka tjetër është rrallë e barabartë në politikë, dhe qeveritë gjithashtu mund të mbështesin mbështetjen e tyre popullore në mënyra që nuk nxisin rritjen ekonomike. Qeveria kineze, për shembull, thekson rolin e saj në mbrojtjen e popullsisë kundër forcave të jashtme ose jopersonale, të tilla si tërmetet ose pandemia COVID-19. Ajo gjithashtu ka miratuar kohët e fundit një qëndrim pohues në lidhje me mosmarrëveshjet territoriale në Detin e Kinës Jugore dhe përgjatë kufirit Kinez-Indian.
Vendet perëndimore u janë përgjigjur këtyre dhe veprimeve të tjera kineze në mënyra të ndryshme. SHBA po nxit praninë e saj ushtarake në Detin e Kinës Jugore, ndërsa Kina gjithashtu përballet me kërcënimin e sanksioneve ekonomike dhe bojkotit të Lojërave Olimpike Dimërore të Pekinit 2022 për shkak të shqetësimeve për të drejtat e njeriut.
Përvoja sugjeron që sanksionet, bojkotet dhe presioni ushtarak nuk kanë gjasa të arrijnë qëllimet e tyre të synuara. Rusia, për shembull, është përballur me sanksione ekonomike perëndimore që nga viti 2014 dhe administrata e Presidentit të SHBA Joe Biden kohët e fundit njoftoi masa të mëtejshme ndëshkimore, por Kremlini ka vazhduar në politikën e tij të okupimit në rajonin Donbas të Ukrainës Lindore. Po kështu, bojkotet e Lojërave Olimpike të Moskës 1980 dhe Lojërave 1984 në Los Anxhelos patën pak efekt në të dyja palët në Luftën e Ftohtë.
Përkundrazi, agresioni ushtarak shpesh provokon një reagim politik në vendin e synuar dhe forcon mbështetjen për qeverinë e tij. Sanksionet ekonomike mund të kenë efekte të ngjashme dhe të ngurtësojnë opinionin publik pas politikave më të ashpra.
Efekti i reagimit vërehet lehtësisht në Kinë në ditët e sotme. Shumë kinezë mendojnë se Perëndimi po kërkon të rivendosë dominimin politik dhe të sjellë kujtime të dhimbshme të kolonializmit dhe Luftës së Dytë Botërore, kur Kina humbi 20 milion njerëz, më shumë se çdo vend përveç Bashkimit Sovjetik. Emocionet e forta të shkaktuara nga politikat perëndimore ndaj Kinës lënë në hije faktin se disa nga veprimet e Kinës po shqetësojnë vendet si India, Vietnami dhe Indonezia, të cilat gjithashtu vuajtën politika brutale koloniale.
Këto reagime emocionale gjithashtu tërheqin vëmendjen nga çështjet e rëndësishme të brendshme, veçanërisht nga nevoja për të rritur të ardhurat. Të varfrit e Kinës, shumica e të cilëve ndoshta pak kujdesen për mosmarrëveshjet kufitare ose ngjarjet sportive ndërkombëtare, do të mbajnë barrën e dëmit kolateral.
Për t’u angazhuar në mënyrë efektive me Kinën, vendet e tjera duhet të kujtojnë: në kundërshtim me përshtypjet e para, nuk është një monolit ekonomik. Pas PBB-së së dytë më të lartë në botë janë qindra miliona njerëz që thjesht duan të ndalojnë së qeni të varfër.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Project Syndicate
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Kina është ende Kinë, ekonomia ende ekonomi”
BBC/ Për herë të parë, Kina nuk synon rritjen ekonomike!
“Me apo pa koronavirus, Kina do tejkalojë SHBA”
