Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë, e cila ka rritur përpjekjet e saj për t’u bërë një mbështetëse kryesore e energjisë së gjelbër, duket se e ka harruar arsyen që u krijua si agjenci në radhë të parë. Në raportin e saj të ri “Net Zero në 2050”, agjencia e energjisë bën thirrje për zero investime të reja në projekte të lidhura me naftë dhe gaz.
Siç u tha nga Fatih Birol, drejtori ekzekutiv i IEA, “sfidat e reja të sigurisë së energjisë do të shfaqen në rrugën drejt zeros deri në vitin 2050, edhe kur roli i naftës dhe gazit të zvogëlohet”. IEA gjithashtu deklaroi se tkurrja e prodhimit të naftës dhe gazit natyror do të ketë pasoja të mëdha për të gjitha vendet dhe kompanitë që prodhojnë këto lëndë djegëse. Në një deklaratë shumë të mrekullueshme, Birol tha se “nuk ka nevojë për fusha të reja të naftës dhe gazit natyror në rrugën zero”. Ndërsa ai e pranon që, brenda asaj rruge, furnizimet e naftës dhe gazit (aka prodhimi) do të përqendrohen gjithnjë e më shumë në një numër të vogël të prodhuesve me kosto të ulët. Bazuar në vlerësimet e veta, IEA parashikon që pjesa e OPEC në një furnizim global shumë më të reduktuar të naftës do të rritet nga 37% aktualisht në 52% në 2050, një nivel më i lartë se në çdo pikë në historinë e tregjeve të naftës.
Ndërsa raporti i ri i IEA përqendrohet në nevojën për të zvogëluar në mënyrë drastike përdorimin tonë të lëndëve djegëse fosile në mënyrë që të zvogëlojmë emetimin e CO2 dhe metanit, ka disa çështje kryesore themelore që nuk arrin të adresojë. Në vendosmërinë e saj për të arritur emetimet Neto Zero deri në vitin 2050, IEA duket se është angazhuar në dëshirë, duke injoruar kufizimet ekzistuese dhe investimet e mëdha që duhen për të arritur një qëllim të tillë. Në raportin e saj, agjencia pranon që ka rreziqe të mëdha gjatë rrugës për në Net Zero, përfshirë rreziqet gjeopolitike dhe ekonomike që lidhen me një mbingarkesë të mineraleve kritike.
Fakti që rreziqet kryesore nuk janë vetëm gjeopolitike por edhe komerciale duket se është injoruar. Aktualisht, kërkesa për materiale kritike dhe minerale tashmë po ushtron presion të madh mbi tregjet, furnizuesit dhe kostot e përgjithshme. Nëse ekstrapoloni këtë rritje të kërkesës nën rrugën neto të IEA-së, tregjet nuk do të jenë në gjendje të vazhdojnë me ofertën dhe nivelet e rrezikut do të rriten në mënyrë eksponenciale.
Kritika kryesore që duhet t’i bëhet këtij raporti të ri është deklarata e tij se nuk nevojiten investime të reja në naftë dhe gaz në rrjedhën e sipërme në të gjithë botën. Kjo deklaratë jo vetëm që bie plotësisht në kundërshtim me arsyen kryesore që IEA u themelua, përkatësisht për të promovuar furnizime të sigurta dhe të përballueshme të energjisë për të nxitur rritjen ekonomike, por gjithashtu duket se harron rolin kryesor të hidrokarbureve, kryesisht naftë dhe gaz, në ekonominë globale. Duke kuptuar naftën dhe gazin si thjesht produkte energjetike, IEA duket se shpërfill produktet e rrymës që prodhohen nga i njëjti sektor.
Duke formuar një mjedis në të cilin thirrja për të zhvendosur ose për të mos investuar në naftë dhe gaz është qendrore, disa tregje kyç përfshirë kimikatet, gjysmë produktet dhe plehrat, do të vuajnë. Një faktor tjetër për t’u marrë në konsideratë është roli kryesor që luajnë majorët ndërkombëtarë të naftës (IOC) dhe të pavarurit në tregun global. Të përqendrosh të gjitha përpjekjet në heqjen e një pjese të tregut global do të thotë të kërcënosh stabilitetin e energjisë dhe sigurisë ekonomike. Për dekada, simbioza midis IOC dhe NOC ka qenë një shtyllë kryesore e stabilitetit në sigurinë e energjisë, pasi që të dy kanë strategji dhe mënyra të ndryshme të prodhimit. Duke hequr financimin e disponueshëm për IOC përmes zhvendosjes, fuqia e tregut do t’u jepet kompanive kombëtare të naftës ose njësive të drejtuara nga qeveria, gjë që do t’u japë atyre gjithashtu një ndikim të rëndësishëm në tregjet globale.
Aktualisht, shumica e rezervave të naftës dhe gazit janë në duart e qeverive kombëtare, gjë që mund të demonstrohet nga fuqia e OPEC +. Kompanitë ndërkombëtare të naftës aktualisht kanë të drejtën (koncesion) për të prodhuar dhe hulumtuar për naftë / gaz brenda tyre. Në të njëjtën kohë, shumica e rezervave të prodhimit (P1 / + P3) të IOC janë tashmë në nivele kritike, me shumicën e IOC që mbajnë rezerva për 5-6 vjet të prodhimit të plotë. Duke hequr hyrjen në kapital apo edhe licencën e tyre për të vepruar, IOC nuk do të jenë në gjendje të mbijetojnë në modelet e tyre aktuale të biznesit. Kjo mund të shihet nga disa si një rezultat i dëshirueshëm, por ekonomikisht dhe gjeopolitikisht mund të jetë një katastrofë. Gjithë pushteti do të bjerë në duart e prodhuesve kombëtarë.
Disa e konsiderojnë OPEC + si një kartel, dhe nëse hiqni IOC nga ekuacioni, ai me të vërtetë do të ketë fuqinë e një. Një botë plotësisht e rinovueshme, e qëndrueshme para vitit 2050 nuk është diçka që mund të arrihet pa naftë dhe gaz si për petrokimikët ashtu edhe për energjinë. Vendet anëtare të IEA-së mund të jenë në gjendje të zbërthejnë koston e kësaj strategjie agresive të gjelbër pa implikuar pasurinë e tyre ekonomike, por vendet jo-OECD nuk do të jenë në gjendje ose të gatshme ta bëjnë këtë. Nafta dhe gazi do të nevojiten për rritjen ekonomike, transportin dhe lëvizshmërinë. Shkurtimisht, qasja e sugjeruar nga IEA është jo vetëm e pamundur por edhe e pamatur.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga OilPrice.com
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Nuk është krizë shëndetësore, por ekonomike”
Amerika do ndërhyjë në “luftën e çmimeve”?
“Dorëzohet” Putini, shtyn votimin për shkak të koronavirusit
