Edhe pse Franca dhe Gjermania janë më të varura nga njëra-tjetra se kurrë, dy peshat e rënda në zemër të Evropës kanë ende ide shumë të ndryshme rreth politikës së mbrojtjes dhe sigurisë. Dhe, për shkak se këto qëndrime janë të rrënjosura thellë në histori, pajtimi i tyre do të kërkojë kompromis të përhershëm.
Që kur Shtetet e Bashkuara filluan të rishqyrtojnë angazhimin e tyre në politikën botërore, ato janë tërhequr – strategjikisht dhe mendërisht – nga shumë rajone dhe janë duke u kthyer drejt Indo-Paqësorit, veçanërisht Kinës, rivali i saj i vetëm i vërtetë për lidershipin global të shekullit njëzet e një.
Në këtë kontekst të ri, çfarë duhet të aspirojë Evropa? A mundet Bashkimi Evropian të plotësojë të paktën pjesërisht hendekun e sigurisë që rezulton?
Kur bëhet fjalë për krijimin e një politike të përbashkët sigurie dhe mbrojtjeje, BE-ja ka ecur me ritmin e kërmillit, edhe pse retorika e saj ka ecur përpara. Pavarësisht përjetimit të katër viteve të euroskepticizmit të ish-presidentit të SHBA-së, Donald Trump, rritjes gjithnjë e më agresive të Kinës dhe revizionizmit rus në Evropën Lindore, ka ende një hendek të madh midis pritshmërive evropiane dhe realitetit.
Si një nga rajonet më të pasura dhe më të avancuara teknologjikisht në botë, Evropa me siguri mund të përballojë të ndjekë strategjinë e saj të mbrojtjes dhe sigurisë.
Mendimi evropian, megjithatë, ende nuk është bashkuar pas kësaj ideje. Përvoja historike ka ende shumë peshë, siç ka edhe supozimi se Amerika do të ndërhyjë gjithmonë.
Arsyeja kryesore që BE-ja mbetet e paralizuar – madje e paaftë – në çështjet e politikës së sigurisë qëndron te dy anëtarët themelues të saj më të mëdhenj dhe më të populluar, Gjermania dhe Franca.
Këto dy pesha të rënda (relative) kanë afërsisht të njëjtin potencial strategjik. Pa to, praktikisht asgjë nuk mund të ndodhë në aspektin e politikës së sigurisë. Megjithëse kërkohet një konsensus midis të 27 vendeve anëtare për të bërë ndonjë përparim real drejt një kuadri të përbashkët sigurie, Franca dhe Gjermania janë të vetmet anëtarë me burimet e nevojshme për ta kthyer një vizion të ri në një realitet të ri.
Por zakonet e vjetra vazhdojnë. Gjatë katër dekadave të Luftës së Ftohtë, evropianët perëndimorë u mbështetën në një garanci sigurie të SHBA-së që përfshinte një prani të madhe ushtarake në zemër të Evropës dhe një aftësi kundërsulmuese bërthamore për t’iu përgjigjur një sulmi nga Pakti i Varshavës. Megjithëse një luftë bërthamore do të kishte kthyer pjesën më të madhe të Evropës në një grumbull rrënojash radioaktive, kjo marrëveshje megjithatë siguroi paqen në rajon.
Evropianët perëndimorë kontribuan me trupat e tyre nëpërmjet NATO-s, por ata mbetën plotësisht të varur nga SHBA, edhe pas përfundimit të Luftës së Ftohtë.
Një problem është se BE-ja nuk është një federatë me një qeveri të vetme qendrore, por një konfederatë shtetesh sovrane, secili me një karakter të veçantë historik që informon politikën e saj të sigurisë. Askund nuk është më e dukshme kjo se sa në marrëdhëniet franko-gjermane.
Të dy vendet janë aq afër njëri-tjetrit gjeografikisht dhe historikisht, e megjithatë ende aq larg në çështjet e sigurisë – aq sa mund të konsiderohen pothuajse si të kundërta.
Armiqësia shekullore midis gjermanëve dhe francezëve ia la vendin bashkëpunimit dhe miqësisë vetëm pasi Gjermania u shkatërrua, e pushtuar nga forcat aleate dhe e ndarë në fund të Luftës së Dytë Botërore.
Në dekadat që pasuan, Evropa më në fund gjeti paqen dhe bëri përparim drejt integrimit dhe një sistemi të përbashkët ligjor – të gjitha nën mbrojtjen e ombrellës së sigurisë së SHBA-së.
Por historia duket ende e madhe në qëndrimet franceze dhe gjermane ndaj politikës së sigurisë.
Nga ana e saj, Franca ende identifikohet si një fuqi e madhe evropiane, për shkak të armëve të saj bërthamore; selia e saj e përhershme (dhe e drejta e vetos) në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara; territoret e saj përtej detit në Paqësor, Oqeanin Indian dhe Karaibe; dhe prania e saj në Afrikën Perëndimore.
Përkundrazi, Gjermania hodhi poshtë ambiciet e saj të fuqisë së madhe pas dy përpjekjeve të saj katastrofike, të dështuara për dominimin e botës në shekullin e njëzetë.
Pavarësisht se cilat parti janë në pushtet, qeveritë gjermane nuk i përdorin asetet ushtarake dhe eksportet e armëve si mjete të politikës së jashtme, duke ia lënë SHBA-ve të përdorin këto instrumente të fuqisë së fortë.
Kthesa pacifiste e Gjermanisë e pasluftës vazhdon të përcaktojë vetë-perceptimin e saj pikërisht sepse dha rezultate kaq pozitive.
Duke u fokusuar në ekonominë, paqen dhe (përfundimisht) ribashkimin e rregullt, Gjermania është bërë një histori moderne suksesi.
Franca mund të falënderojë Charles de Gaulle për vetë-identifikimin e saj të vazhdueshëm si një fuqi e madhe evropiane. Pavarësisht humbjes së saj në vitin 1940, dekolonizimit të pasluftës dhe një mosmarrëveshje të pjesshme me SHBA-në për NATO-n, vetë-perceptimi bazë i Francës nuk ndryshoi.
Gjermania, nga ana tjetër, ia detyron rilindjen e saj të pasluftës një shkëputje vendimtare me historinë e saj, për të cilën ajo pranoi përgjegjësinë e qartë. Garancia dhe prania e sigurisë së SHBA-së ishte vendimtare për këtë rivlerësim.
Megjithatë, ndërsa Franca dhe Gjermania bashkëkohore pasqyrojnë rrugët historike që kanë marrë, ato megjithatë varen nga njëra-tjetra.
Në fund të fundit, interesat e tyre kombëtare dhe interesat e BE-së janë në një linjë, sepse ata do të fundosen ose do të notojnë së bashku. Nuk ka alternativa të qëndrueshme, veçanërisht nëse garancia e sigurisë së SHBA-së për Evropën po lëkundet.
Në këtë kontekst, zhvillimi i një politike të përbashkët të sigurisë dhe mbrojtjes do të kërkojë kompromise të mëdha midis zonave të ndryshme që përbëjnë familjen evropiane, përvojat dhe traumat historike rrënjësisht të ndryshme të së cilës do të mbeten barrierat më të mëdha për përparimin.
Asnjë zgjidhje e madhe nuk do të pajtojë përfundimisht perspektivat franceze dhe gjermane. Ky proces do të pasqyrojë një proces të vazhdueshëm – dhe ndoshta të përhershëm – të negociatave.
Kjo është mënyra e vetme për ta bërë Evropën të funksionojë, veçanërisht kur bëhet fjalë për politikën e sigurisë.
Burimi: Project Syndicate
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
