Nëse Leo Tolstoi do të shkruante për kushtet e sotme të biznesit, ai mund të kishte vënë re se ekonomitë e lumtura janë të gjitha njësoj, por çdo ekonomi e pakënaqur është e pakënaqur në mënyrën e vet.
Perspektivat e rritjes së Kinës janë goditur nga bllokimet e rrepta të Covid-19 në një përpjekje për të shuar shpërthimin e saj Omicron; Rezerva Federale e SHBA rrezikon ta kthejë një bum amerikan në bust; Familjet evropiane po përballojnë një krizë të kostos së jetesës dhe situata është më e keqe në shumë tregje më të varfra në zhvillim, ku ekzistojnë krizat e ushqimit dhe madje edhe zitë e bukës. Këto katër probleme të ndryshme, por imponuese, ndjekin secila ekonominë globale ndërsa rimëkëmbet nga pandemia dhe nuk është për t’u habitur që gjendja shpirtërore po errësohet.
Sipas Robin Brooks, kryeekonomist i Institutit të Financave Ndërkombëtare, bashkimi i këtyre goditjeve sugjeron se ekonomia botërore është tashmë në telashe. “Ne kemi një tjetër frikë globale të recesionit tani, përveç kësaj here shanset janë më të mëdha” thotë ai.
Tregjet financiare janë trembur. Indeksi botëror i aksioneve MSCI ra më shumë se 1.5 për qind në javën e kaluar, më shumë se 5 për qind në maj dhe më shumë se 18 për qind që nga një kulm në fillim të janarit. Dhaval Joshi, kryestrategu në BCA Research, vëren se përveç një kohe të vështirë për aksionet, ka pasur një shitje të obligacioneve, obligacioneve të mbrojtura nga inflacioni, metaleve industriale, arit dhe aseteve kripto.
Përcaktimi i një recesioni global nuk është detyrë e lehtë. Për vende të veçanta, disa ekonomistë përcaktojnë një “recesion teknik” si dy tremujorë radhazi të tkurrjes së produktit të brendshëm bruto. Financial Times preferon një përkufizim më fleksibël siç bën SHBA, ku Byroja Kombëtare e Kërkimeve Ekonomike e përkufizon një recesion si “një rënie të ndjeshme të aktivitetit ekonomik që përhapet në të gjithë ekonominë dhe që zgjat më shumë se disa muaj”.
Në shkallë globale, përkufizimet bëhen akoma më të vështira. FMN dhe Banka Botërore preferojnë të karakterizojnë një recesion global si një vit në të cilin qytetari mesatar global përjeton një rënie të të ardhurave reale. Ata theksojnë 1975, 1982, 1991, 2009 dhe 2020 si datat e pesë recesioneve të mëparshme globale.
Ndërsa parashikimet zyrtare të rritjes globale për vitin 2022 duken ende larg këtij përkufizimi – në prill FMN priste rritje vjetore prej 3.6 për qind këtë vit – kjo shifër lidhet po aq me rimëkëmbjen në gjysmën e dytë të 2021-shit ashtu edhe me pritshmëritë për vitin 2022. Fondi shikon rritjen që pret gjatë vitit 2022, ai tashmë ka ulur parashikimin e tij nga 4.5 për qind në tetor të vitit të kaluar në 2.5 për qind në prill.
Brooks mendon se lajmet që nga publikimi i këtij parashikimi kanë qenë mjaft të këqija për të ulur projeksionin e rritjes në vetëm 0.5 për qind gjatë vitit 2022, më pak se rritja e pritur e popullsisë. “Rritja e rrezikut global të recesionit është në krye të mendjes për tregjet, gjë që ka pasoja të rëndësishme për psikologjinë e investitorëve”, thotë Brooks.
Kina është ekonomia e madhe për të cilën shqetësohen shumica e ekonomistëve dhe javën e kaluar ka parë të dhëna të reja që përforcojnë shqetësimet për perspektivat e saj. Duke llogaritur 19 për qind të prodhimit të përgjithshëm botëror, Kina tani është aq e madhe sa kur ajo kap kovid pjesa tjetër e botës nuk mund të injorojë dhimbjen e saj, veçanërisht për shkak të ndikimit të saj në zinxhirët globalë të furnizimit dhe kërkesës së saj për mallra dhe shërbime nga vende të tjera. Shfaqen tendosje të rënda. Me bllokimet që qarkullojnë në vend, anijet qëndrojnë në radhë jashtë porteve kineze dhe sektorët e prodhimit dhe shitjes me pakicë të vendit kanë filluar të tkurren. Shitjet me pakicë ranë 11 për qind nga viti në vit në prill, ndërsa prodhimi industrial ra me 3 për qind. Shitjet e shtëpive të Kinës gjithashtu ranë më shumë muajin e kaluar sesa në fillim të vitit 2020, kur ekonomia e saj shkoi në drejtim të kundërt, pavarësisht se Banka Popullore e Kinës liroi politikën monetare për të inkurajuar huamarrjen dhe shpenzimet. Papunësia po rritet.
Kevin Xie, ekonomist i lartë aziatik në Commonwealth Bank of Australia, thotë se të dhënat ekonomike të Kinës në prill ishin vazhdimisht zhgënjyese. Megjithëse perspektiva varet në mënyrë thelbësore nga përhapja e Covid, shton ai, “rënia e punësimit dhe dobësimi i besimit midis bizneseve dhe familjeve do të frenojnë shpenzimet dhe do të parashikojnë keq për perspektivën e rritjes”.
Në SHBA, fuqia tjetër e ekonomisë globale, ekonomia po vuan nga trashëgimia e pandemisë dhe, në veçanti, nga stimuli i tepërt fiskal që pa dyshim e ndizte ekonominë shumë të nxehtë dhe gjeneroi inflacion të lartë edhe me rritje modeste të çmimeve të energjisë. Krahas një tregu shumë të shtrënguar të punës, Fed është detyruar të pranojë një gabim dhe tani ka kaluar me vendosmëri në një fazë të shtrëngimit të politikës monetare për të ngadalësuar rritjen dhe uljen e inflacionit. Kryetari i Fed-it, Jay Powell, ishte i qartë këtë javë se banka qendrore do të vazhdonte të rriste normat e interesit derisa të shihte prova “të qarta dhe bindëse” se inflacioni po kthehej në objektivin prej 2 për qind. Ai nuk ishte i shqetësuar për rritjen e papunësisë “disa rriqra” nga niveli i ulët aktual prej 3.6 për qind.
Powell shtoi se ai po synonte një ulje të butë për ekonominë, por shumë në tregjet financiare mendojnë se kjo mund të jetë e vështirë për t’u arritur. Krishna Guha, nënkryetar i Evercore ISI, paralajmëron se ekziston një rrezik shumë më i lartë se normalja që bisedat e ashpra nga zyrtarët, ekonomistët dhe pjesëmarrësit e tregut të bëhen një profeci vetë-përmbushëse dhe të gjenerojnë një rënie. “Të thuash që një ulje e butë është e mundur nuk do të thotë se është e pashmangshme apo edhe veçanërisht e mundshme”, thotë Guha. Edhe pse ai nuk po parashikon një recesion të SHBA-së, Guha thotë, “duke sjellë nën kontroll inflacionin pa një recesion dhe rritje të madhe të papunësisë”. . . do të jetë sfiduese”.
Në anën tjetër të Atlantikut, problemi po aq i vështirë i Evropës është i ndryshëm. Përveç Britanisë së Madhe, inflacioni rrjedh pothuajse universalisht nga çmimet më të larta të energjisë dhe jo nga një ekonomi e mbinxehur dhe mund të gjurmohet drejtpërdrejt në pushtimin e Ukrainës nga Rusia. Fatkeqësisht për BE-në, të kuptuarit e shkakut të fatkeqësive të Evropës nuk i pakëson pasojat e saj. Me inflacion prej 7.4 për qind në prill, çmimet e eurozonës po rriten shumë më shpejt se të ardhurat e qytetarëve të saj, duke i dhënë një goditje standardeve të jetesës që do të kufizojnë shpenzimet dhe rimëkëmbjen nga pandemia. Parashikimet e reja nga Komisioni Evropian këtë javë u zvogëluan ndjeshëm dhe nënkuptuan stanjacion në tremujorin e dytë të 2022.
Komisioni pret që ekonomia të kapërcejë këtë periudhë të vështirë dhe të kthehet në një rritje të arsyeshme prej rreth gjysmë për qind për tremujor deri në verë, por shumë ekonomistë të sektorit privat mendojnë se goditja ndaj të ardhurave do të ketë efekte më të qëndrueshme. Christian Schulz, një ekonomist në Citi, thotë se parashikimet zyrtare duken shumë optimiste dhe ka më shumë gjasa që “praktikisht të mos ketë rritje për pjesën tjetër të vitit”. Nëse vështirësia e Evropës është të përshtatet me çmimet shumë më të larta të energjisë, vendet më të varfra kanë detyrën edhe më të vështirë për t’u përballur me rritjen e shpejtë të çmimit të ushqimeve, të cilat përbëjnë më shumë se 30 për qind të shpenzimeve në ekonomitë në zhvillim.
Me mbylljen e porteve të Detit të Zi që Ukraina përdor për eksportimin e drithërave, frika për një krizë ushqimore më vonë këtë vit po rritet. António Guterres, sekretari i përgjithshëm i OKB-së, tha të mërkurën se konflikti në Ukrainë, duke shtuar presionet ekzistuese mbi çmimet e ushqimeve, “kërcënon të lërë dhjetëra miliona njerëz në kufi me pasigurinë ushqimore të ndjekur nga kequshqyerja, uria masive. dhe uria”.
Edhe pse ka krizat e veta të brendshme politike dhe ekonomike, Sri Lanka mishëron zgjedhjet e tmerrshme me të cilat përballen shumë nga vendet më të varfra të botës kur vendosi këtë javë të mos paguajë borxhin e saj të jashtëm për herë të parë. Kjo, tha ai, ishte e nevojshme për të përdorur monedhën e saj të fortë për importimin e karburanteve, ushqimeve dhe ilaçeve.
Ndërkohë, India intensifikoi problemet në ekonomitë e tjera në zhvillim duke refuzuar zotimin për të mos ndaluar eksportin e drithit këtë javë. Çmimet e grurit u rritën përsëri dhe janë rritur më shumë se 60 për qind këtë vit. Natyrisht, ndërsa rreziqet e recesionit rriten, lajmi më i mirë për ekonominë globale do të ishte një tërheqje ruse nga Ukraina dhe një fund i strategjisë zero-kovid në Kinë. Kjo nuk është në dhuratën e ministrave dhe zyrtarëve të ekonomisë, kështu që në vend të kësaj, ata do të duhet të rregullojnë përgjigjen e tyre ndaj situatave të vështira me të cilat përballen. Në Evropë dhe ekonomitë në zhvillim, kjo do të përfshijë zbutjen e pasojave të çmimeve më të larta të ushqimit dhe energjisë – rritjen e përfitimeve dhe subvencionimin e ushqimit dhe energjisë në vendet me financa publike mjaft të forta. SHBA dhe Britania e Madhe mund të përshpejtojnë ciklin shtrëngues të politikës monetare, ndërsa Kina do të kërkojë të kufizojë efektet negative të valës së koronavirusit Omicron në Kinë.
Pikëpamja e shumicës midis ekonomistëve është se mbrojtja kundër recesionit global do të vazhdojë të fitojë në vitin 2022. Por ekonomistët po i mbrojnë gjithnjë e më shumë bastet e tyre përballë lajmeve të këqija të pamëshirshme.
Innes McFee, kryeekonomisti global në Oxford Economics, thotë se nuk ka dyshim se zgjerimi ekonomik global është afër një kulmi, se ai po ngadalësohet dhe se politikëbërësit do të duhet të përcaktojnë se sa shtrëngim nevojitet. Por, thotë ai, një recesion nuk ka ende gjasa për momentin, sepse politikëbërësit kanë ende mjetet për t’u tërhequr dhe stimuluar nëse gjërat përkeqësohen. “Rreziqet e recesionit rriten vitin e ardhshëm, por ato nuk janë aq të larta në këtë kohë,” thotë McFee.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Financial Times
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Goditja globale e stagflacionit të vitit 2022
Ekonomia globale drejt një tjetër recesioni?
