Sinologu amerikan Lucian Pye tha në mënyrë të famshme se Kina është një “qytetërim që pretendon të jetë një shtet-komb”.
Por është pikërisht e kundërta: Kina është një shtet-komb modern që pretendon të jetë një qytetërim i lashtë – kur i përshtatet ambicieve të saj ekspansioniste.
Askund nuk është më e qartë se kur ajo flet për Tajvanin, për të cilin pretendon se ka qenë pjesë e Kinës që nga kohra të lashta. Qeveria botoi kohët e fundit një dokument- të publikuar në kontekstin e stërvitjeve të paprecedenta që synonin frikësimin e Tajvanit pas vizitës së Nancy Pelosi – i cili fillon duke iu referuar dërgimit të trupave në Tajvan nga Dinastia Sui (581–618).
Pretendimet territoriale kineze mbi Tajvanin shpesh citojnë historinë e kryekomandantit të dinastisë Ming Koxinga, i cili e bëri Tajvanin bazën e tij të operacioneve gjatë Mbretërisë së tij jetëshkurtër të Tungning (1661-1683), ose përfshirjes formale të Tajvanit në dinastinë Qing si provincë në 1887.
Megjithatë, referencat për historinë dinastike kineze për të justifikuar pretendimet territoriale bashkëkohore janë të rreme.
Në fund të fundit, Partia Komuniste Kineze, e cila sundon mbi Republikën Popullore, është pikërisht një nga forcat historike që përmbysi Kinën perandorake. Dhe CCP nuk e ka kontrolluar kurrë Tajvanin në historinë e saj 75-vjeçare.
Nuk është sikur një shtet para-modern që thjesht dërgon trupa në Tajvan do të thotë se një shtet krejtësisht i ndryshëm, 1500 vjet më vonë, ka të drejtën ta kontrollojë atë.
Sa i përket Koxinga-s, ndërsa nacionalistët kinezë e nderojnë atë si një figurë historike që shihet si nënshtrim i Tajvanit për Kinën, ai ishte gjithashtu gjysmë-japonez. Si rezultat, gjatë periudhës 50-vjeçare të Tajvanit nën sundimin kolonial japonez, nga 1895 deri në 1945 – një ngjarje tjetër që ndan historinë e Tajvanit nga ajo e kontinentit kinez – Koxinga u përdor për të theksuar pretendimet japoneze mbi Tajvanin. Së fundmi, Koxinga mbahet mend si një figurë gjenocidiale e stilit të Kolombit nga njerëzit indigjenë të Tajvanit, të cilët ishin banorët e saj origjinal shumë kohë përpara se të vinin kolonët Han.
Edhe gjatë përfshirjes së saj nën Qing, Kina nuk kontrollonte të gjithë ishullin e Tajvanit dhe dukej e painteresuar për të si territor.
Prandaj, ajo iu dorëzua japonezëve në 1895 pas luftës Sino-Japoneze, vetëm tetë vjet pas përfshirjes së saj.
Duhet të pyesim veten pse historia e lashtë, paramoderne duket se e mposht vullnetin bashkëkohor të popullit tajvanez për vetëvendosje.
Sondazhet nga Qendra e Studimit Zgjedhor të Universitetit Kombëtar Chengchi muajin e kaluar zbuluan se më shumë se 80% e popullsisë preferojnë të ruajnë status quo-në demokratike në një formë, ndërsa vetëm 1.3% donin bashkim të menjëhershëm me Kinën.
Teksa Pekini kërcënon tajvanezët me forcë nëse ata kërkojnë pavarësinë – siç shihet në deklaratën e fundit të ambasadorit të Kinës në Mbretërinë e Bashkuar se “‘pavarësia e Tajvanit’ do të thotë luftë” – ai gjithashtu kërcënon ushtarakisht Tajvanin që thjesht kërkon të ruajë liritë demokratike që ka tashmë. .
Kina përndryshe pretendon tre komunikata midis SHBA-së dhe Kinës për Tajvanin në vitet 1970 dhe 1980, ose konsensusin e vitit 1992 midis CCP dhe Kuomintang (KMT) në pushtet të Tajvanit, si arsyetime më të fundit historike për pretendimet e saj mbi Tajvanin.
Megjithatë, SHBA dhe Kina nuk arritën në asnjë marrëveshje për Tajvanin në të tre komunikatat. Dhe Kina shpesh ngatërron politikën e SHBA-së për ‘një Kinë’, e cila pranon (por nuk e njeh ) pozicionin e PRC se Tajvani është pjesë e Kinës, me Parimin e saj ‘Një Kinë’, i cili pohon se ka vetëm një shtet që është Kina, që është PRC, dhe se Tajvani është pjesë e Kinës.
Përkthimet nacionaliste të historisë janë gjithmonë të dyshimta – dhe qëndrimi zyrtar kinez në Tajvan nuk është ndryshe.
Tajvanezët kanë kërkuar prej kohësh mënyra pragmatike për të ruajtur liritë e tyre demokratike, pa u ngatërruar në një luftë të përgjakshme me Kinën që do t’i kushtonte jetë Tajvanezëve dhe Kinezëve.
Pra, çfarë i pret? Ndoshta fillon me dëgjimin e këndvështrimit të tajvanezëve se si ata e shohin historinë e tyre dhe rrugët që ata shohin për të ruajtur liritë politike dhe për të shmangur konfliktin – në vend që t’u kushtohet vëmendje pikëpamjeve të imponuara nga jashtë në bazë të historisë së dyshimtë.
Brian Hioe është një nga redaktorët themelues të New Bloom Magazine, një revistë në internet që mbulon aktivizmin dhe politikën rinore në Tajvan dhe Azi Paqësor.
Burimi: The Guardian
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Ambiciet e Kinës në Paqësor
