Goditja më e madhe për demokracitë liberale që dyshojnë në vetvete ka qenë pushtimi i Ukrainës nga Vladimir Putin.
Agresioni i tij i 24 shkurtit u kujtoi perëndimorëve se kishte diçka që ia vlente të mbrohej. Megjithatë, momente të tilla galvanizuese nuk vijnë shpesh.
Ndërsa Evropa dhe SHBA-të shkojnë në recesione të mundshme këtë dimër, një tjetër ‘rigjallërim’ populist duket i mundshëm.
Ndonëse ndikimi i Putinit është në rënie – madje edhe mes votuesve të ekstremit të djathtë evropian – Rusia nuk humb asnjë shans për të nxitur ndarjet perëndimore.
Nuk është rastësi që kryeministrja e parë e djathtë e ekstremit të pasluftës e Italisë, Giorgia Meloni, do të marrë detyrën pothuajse saktësisht një shekull pasi Benito Mussolini, krijuesi i fashizmit, marshoi në Romë. Triumfi i Melonit ndodhi menjëherë pasi Demokratët e Suedisë, një grupim nacionalist i djathtë, u bë partia e dytë më e madhe me një të pestën e votave.
Në SHBA, demokratët e Joe Biden janë në gjendje më të mirë se më parë. Por ata ende ka gjasa të humbasin Dhomën e Përfaqësuesve në nëntor. Kështu republikanët do të hakmerren për Donald Trump. Dy vjet paralizë armiqësore në Uashington e kombinuar me recesionin mund të çojë pa dyshim në çdo gjë.
Duket se kriza demokratike e perëndimit e ka kaluar kulmin e saj.
Ajo që i bashkon këto parti ekstremiste është neveria për demokracinë liberale. Republikanët e Trump nuk e fshehën kënaqësinë e tyre për fitoren e Melonit.
Udhëheqësja e re e Italisë, së bashku me Viktor Orbanin po aq të gëzuar të Hungarisë, është një yll i kohëve të fundit i Konferencës së Veprimit Politik Konservator, mbledhja më me ndikim e së djathtës amerikane.”Ti i jep një fytyrë tjetër populizmit të djathtë, ti zgjidhesh,” i tha Bannon asaj. Ajo e mori këshillën e tij.
Besimi i së majtës amerikane se Putini ishte çelësi për zgjedhjet e Trump në 2016 është i ekzagjeruar.
Nga kjo rrjedh se një disfatë ruse në Ukrainë nuk do t’i jepte fund problemeve të perëndimit. Por fati i Ukrainës është ndryshe. Një fitore ruse do të dërgonte një mesazh rrëqethës.
Meqenëse humbja e pjesshme ose totale e Rusisë tani duket më e mundshme, shpresa e Putinit është që Perëndimi të heqë dorë nga vendosmëria.
Shansi kryesor i Rusisë do të vijë këtë dimër. Arma e saj më vdekjeprurëse është çmimet më të larta të energjisë që nxisin inflacionin, që do të nënkuptonte shtrëngim monetar në të dy anët e Atlantikut dhe recesione më të thella.
As Putini dhe as Evropa nuk mund ta parashikojnë se sa i ftohtë do të jetë ky dimër.
Racionimi i energjisë në Evropë do ta bënte çdo votues më të keq. Edhe çmimet më të larta të benzinës mund të shkaktojnë një reagim populist, siç zbuloi Emmanuel Macron i Francës me protestat e jelekëve të verdhë në 2018.
Putini gjithashtu mund ta zgjerojë luftën anash në pjesë të tjera jo-NATO të Evropës, si Moldavia, dhe nëpërmjet sulmeve kibernetike ndaj kritikëve evropianë infrastrukturës, duke përfshirë rrjetet e energjisë. Frika e fundit është se Putini do të përdorë armë bërthamore.
Çfarëdo që të ndodhë në nëntor, Biden do të jetë ende në krye të politikës së jashtme të SHBA.
Ndër aleatët kryesorë perëndimorë, vetëm Italia tani duket e lëkundur, megjithëse kjo është më shumë për shkak të prirjeve pro-Putin të Silvio Berlusconit dhe Matteo Salvini – dy partnerët e tjerë të koalicionit – sesa për vetë Melonin.
Nëse mobilizimi i pjesshëm i Rusisë dhe ngadalësimi ekonomik i perëndimit nuk arrijnë të dobësojnë Ukrainën, Putinit do t’i mbetej vetë, – kthimi i Trump në pushtet në vitin 2024. Kjo është më e mundshme sot se sa ishte disa muaj më parë,. Shanset e tij për të fituar zgjedhjet paraprake republikane duken të mira. Shumica e demokratëve, nga ana tjetër, duan të heqin dorë nga Biden.
Për një autokrat si Putini, i cili ka vendosur gjithçka në një luftë të nxituar, rrënjosja për vetëdëmtimin e demokracisë perëndimore ka dy avantazhe ndaj përdorimit të armëve bërthamore.
Së pari, nuk është vetëvrasëse. Së dyti, kthimi i Trump, i cili e përshkroi vendimin e Putinit për të zhvendosur trupat në Donbas në fund të shkurtit si një lëvizje “gjeniale”, do të përmbyste supozimet e të gjithëve.
Ndërsa perëndimi mendon se çfarë mund të shkojë keq, nuk duhet të harrojë edhe të tjera aspekte.
Burimi: Financial Times
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Zgjedhjet e Italisë: një fitore për iliberalizmin
Si shpëton Evropa nga populistët ‘alla Trump’?
