Bankat qendrore globale kanë bërë një përpjekje “të gjithanshme” për të ngarkuar përpara shtrëngimin e politikës monetare për të ulur kërkesën. Por të dhënat më të buta ekonomike në eurozonë dhe Shtetet e Bashkuara kanë përkeqësuar frikën e recesionit.
Ndërsa perspektiva e rritjes zbehet, shumë parashikojnë që shkatërrimi i kërkesës të çojë në ulje të inflacionit. Kjo do të thotë, politika më e shtrënguar monetare dhe kostot më të larta të financimit shoqërues do të zvogëlojnë kërkesën dhe do të kompensojnë mungesat e ofertës që vijnë nga paqëndrueshmëria gjeopolitike dhe ndërprerjet e zinxhirit të furnizimit. Kjo pikëpamje varet nga besimi se rezultatet e inflacionit drejtohen kryesisht nga politikat e bankës qendrore.
Megjithatë, ajo që kreu i Rezervës Federale të SHBA-së, Jerome Powell e përshkroi në vitin 2019 si inflacion ‘të heshtur’ në vitet e mëparshme, veçanërisht gjatë rënies së çmimit të naftës 2014-2016, ka demonstruar pandjeshmërinë e inflacionit ndaj politikave të kërkesës. Edhe lehtësimi sasior (QE) i Bankës Qendrore Evropiane (BQE) në vitin 2015 nuk arriti të nxiste kërkesën në një mënyrë që uli ofertën e tepërt.
Qëndrimi i rreptë i politikës së Fed-it në dekadën para pandemisë e shtyu shumë herë normën e fondeve federale në hije të Fed-it të Atlanta-s nën zero. Megjithatë, masa e preferuar e çmimit të Fed – shpenzimet e konsumit personal (PCE) – ishte më pak e përgjegjshme ndaj ndryshimeve të tilla politikash sesa ndaj fundit të Luftës së Ftohtë ose hyrjes së Kinës në Organizatën Botërore të Tregtisë (OBT) në 2001, mes katalizatorëve të tjerë.
Në mënyrë të ngjashme, shtrëngimi sasior i fundit dhe rritja e normave nuk kanë krijuar mjaftueshëm shkatërrim të kërkesës për të kundërshtuar mungesën e mallrave të lidhura me gjeopolitikën. Në vend që të ndiqte politikën e bankës qendrore gjatë dy dekadave të fundit, inflacioni në masë të madhe u shoqërua me çmimet e mallrave, ose me faktorët e kërkesës dhe të ofertës.
Kjo hedh dyshime mbi kuadrin “normat-përcaktojnë-aktivitetet-përcaktojnë-inflacionin” dhe sugjeron se politika e brendshme monetare nuk mund të ngrejë ose të zbusë inflacionin vetë. Faktorë të tjerë duhet të hyjnë në lojë.
1. Shpenzimet fiskale = Kërkesa më e lartë
Duke pasur parasysh efektin e gjatë dhe të ndryshueshëm të uljes së QE, politikat e epokës së pandemisë u përpoqën të kundërshtonin mungesën e kërkesës duke zgjeruar bilancet dhe përmes stimulit fiskal, ose duke shtypur para dhe duke dërguar çeqe direkt tek familjet. Kjo uli në mënyrë drastike kohën e transmetimit ndërmjet lehtësimit të bankës qendrore dhe inflacionit të realizuar. Shpërndarja e “parave të helikopterëve” ringjalli me shpejtësi kërkesën.
Ndërsa ndërprerjet pandemike u lehtësuan, shtrëngimi i parashikuar fiskal nuk u materializua kurrë. Në vend të kësaj, bashkëpunimi fiskalo-monetar u bë normë dhe pagesat me para në dorë një mjet i rregullt politikash. Pas skemës së saj Eat Out to Help Out, për shembull, qeveria e Mbretërisë së Bashkuar në maj të këtij viti njoftoi një paketë prej 15 miliardë £ për të dërguar pagesa mbështetëse prej 1200 £ për miliona familje. Ndërsa çmimet e energjisë në Mbretërinë e Bashkuar rriteshin, Liz Truss, kryeministrja e Mbretërisë së Bashkuar, propozoi një paketë shpenzimesh fiskale urgjente për të lehtësuar stresin financiar të publikut.
Në anën tjetër të Atlantikut, shumë shtete të SHBA-së kanë njoftuar pagesa stimuluese për të zbutur dhimbjen e inflacionit të lartë dhe presidenti Joe Biden ka prezantuar një program për lehtësimin e kredisë studentore.
Mësimi është i qartë: bankat qendrore nuk janë më e vetmja lojë në qytet kur bëhet fjalë për stimulin ekonomik.
2. Ngjarjet Gjeopolitike = Ndërprerje të Furnizimit
Ndërsa shumëkombëshet rajonalizojnë, zinxhirët e furnizimit afër bregut dhe ri-breg dhe i japin përparësi elasticitetit dhe tepricës mbi optimizimin e kostos, mungesa e energjisë në eurozonë ka krijuar ndërprerje të reja. Prodhimi kimik gjerman pritet të bjerë në vitin 2022, gjë që mund të eksportojë inflacionin jashtë vendit.
Meqenëse paqëndrueshmëria gjeopolitike kontribuon në sfidat e brendshme ekonomike dhe vendoset më shumë stimul fiskal, inflacioni mund të jetë shumë më pak i përgjegjshëm ndaj nxitësve tradicionalë monetarë. Në rrethana të tilla, një kuadër i ngurtë që barazon politikën e shtrënguar monetare dhe çmimet e larta me shkatërrimin e kërkesës dhe dezinflacionin, nuk do të jetë më i zbatueshëm.
Për investitorët që kalibrojnë rreziqet e portofolit, kushte të tilla mund të kompensojnë presionet disinflacioniste të ngadalësimit të rritjes.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga OilPrice.com
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Ekonomia globale drejt një tjetër recesioni?
DW: Pse rrezikohet ekonomia e Kinës?
Kriza e Energjisë do të thellohet
