Siç pritej, presidentit kinez Xi Jinping i është dhënë një mandat i tretë pesëvjeçar i paprecedentë. Më befasuese ishte mungesa e ndonjë shenje se Xi synon të rishikojë politikat që kanë shkaktuar kaq shumë dëme ekonomike në vitet e fundit.
Duke gjykuar nga raportimi i Kongresit të 20-të Kombëtar të Partisë Komuniste të Kinës, Xi Jinping, i sapoemëruar për një mandat të tretë të paprecedentë si president, po forcon kontrollin e tij politik dhe po forcon kontrollin e Partisë Komuniste mbi shoqërinë. A mund të vazhdojë zhvillimi i suksesshëm ekonomik në këtë mjedis?
Unë kam menduar për shumë muaj tani që një ditë, do të zgjohesha dhe do të lexoja se Kina po rishikonte strategjinë e saj zero-COVID, po rishikonte ndërveprimin e Partisë Komuniste me biznesin privat vendas, duke reformuar vërtet sistemin hukou të lejeve të qëndrimit të vendit dhe duke rimenduar aspekte vendimtare të nismës së saj “Një brez, një rrip” dhe qëndrimin e saj të fundit taktik mbi qeverisjen ndërkombëtare. Por kjo po tregon se do të jetë një pritje shumë e gjatë.
Në një takim me një zyrtar të lartë kinez disa muaj më parë, me shaka thashë se mbi 30 vite përpjekje nga ana ime për “të kuptuar” Kinën mund të kenë qenë një rastësi, sepse nuk mund të kuptoja disa politika që vendi kishte miratuar vitet e fundit.
E vetmja mënyrë që unë mund t’i racionalizoja ato ishte të konkludoja se ato duhet të ishin pjesë e ndonjë manovre taktike për të neutralizuar fraksionet brenda niveleve të larta të Partisë Komuniste përpara Kongresit. Duke gjykuar nga ata që ka zgjedhur Kongresi për të qenë pranë Xi Jinping në lidershipin e ri, sigurisht që ka pasur spastrime të mëtejshme të kundërshtarëve – dhe shumë pak shenja të një ndryshimi të politikave të viteve të fundit.
Nëse ditët dhe javët pas Kongresit nuk sjellin ndonjë surprizë të madhe, unë shoh dilema në rritje për Xi dhe Partinë Komuniste të Kinës.
Në analizën e BRICs (rritja e supozuar e Brazilit, Rusisë, Indisë dhe Kinës) që kolegët e mi të atëhershëm dhe unë bëmë një brez më parë, dekada 2021-2030 supozohej të ishte ajo kur ekonomia e Kinës do t’i afrohej asaj të SHBA-së në terma nominalë. Kjo ishte arsyeja pse ekonomitë e BRIC-ve së bashku mund të vazhdojnë në dekadën e ardhshme të bëhen më të mëdha se G7, gjë që sigurisht do të përfaqësonte një ndryshim të madh në rendin modern botëror.
Kjo supozoi se vendet do të arrinin normën e tyre afatgjatë të produktivitetit potencial, sepse rritja e PBB-së kineze do të ngadalësohej ndërsa rritja e fuqisë punëtore arrin kulmin, duke nënkuptuar se pjesa më e madhe e rritjes së PBB-së prej 4.5-5% që kishim supozuar do të reflektonte fitimet e produktivitetit. Kjo normë rritjeje është në përputhje me atë që Kina ka deklaruar se kërkohet dhe dëshirohet për të dyfishuar PBB-në e saj për frymë deri në vitin 2035 nga niveli i vitit 2020.
Por tre vitet e fundit sugjerojnë se Kina nuk ka gjasa ta arrijë këtë objektiv nëse nuk rishqyrton politikat e saj aktuale. Pothuajse të gjitha provat shkencore sugjerojnë se është e pamundur të zhduket COVID-19. E vetmja mënyrë e besueshme për ta menaxhuar atë është me vaksina të provuara. Frika e liderëve kinezë se braktisja e politikës zero-COVID do të mbingarkonte sistemin shëndetësor dhe do të shkaktonte rritje të vdekshmërisë është e kuptueshme, por politika është krejtësisht në kundërshtim me rrugën drejt qëllimit të 2035-ës. Ka qenë e qartë për disa kohë se Kina mund ta arrijë qëllimin e saj vetëm nëse konsumatorët kinezë bëhen pjesë qendrore e modelit të rritjes së vendit. Izolimet e vazhdueshme e bëjnë këtë praktikisht të pamundur.
Sigurisht që ka ardhur koha për të importuar vaksinat më të mira perëndimore dhe për të ndryshuar kurs. Ndër përfitimet e tjera, një hap i tillë do të dërgonte një sinjal të fuqishëm për pjesën tjetër të botës që Kina dëshiron të hapet përsëri. Në një skenar të tillë, mund të ketë edhe një përmbysje të shkëputjes së vazhdueshme ekonomike midis Kinës dhe vendeve perëndimore, si dhe të vështirësive në rritje që rrethojnë shumicën e organeve të qeverisjes globale, si G20, Organizata Botërore e Shëndetësisë, Fondi Monetar Ndërkombëtar, dhe Banka Botërore.
COVID-19 nuk është e vetmja fushë politike që ka nevojë për reforma të shpejta. Në veçanti, autoritetet duhet të trajtojnë shenjat në rritje të një dobësimi vicioz rrethor të tregut të shtëpive dhe ndërtimit, si dhe mungesën e suksesit të iniciativës BRI të Xi Jinping.
Shpresoj që këto fjalë të lexohen si kritikë konstruktive nga dikush që pa potencialin e Kinës mbi 30 vjet më parë dhe imagjinoi një botë ku ajo mund të bëhej ekonomia më e madhe. Në atë kohë, mendoja se kjo do të ishte në dobi jo vetëm të Kinës, veçanërisht qytetarëve të saj, por edhe të ne të tjerëve.
Këtë muaj, US National Bureau of Economic Research (NBER) publikoi një studim, “E ardhmja e fuqisë ekonomike globale”, duke bërë një analizë deri në vitin 2100. Ai ndjek një kuadër analitik shumë të ngjashëm me atë të analizës sonë të BRIC-ve dhe skenari i tij kryesor ende arrin në përfundimin se Kina do të bëhet ekonomia më e madhe në botë deri në fund të shekullit, me një vend tjetër BRIC, Indinë, në vendin e dytë. Por ka dy skenarë të tjerë me rrugë më pak të favorshme të rritjes së produktivitetit. Në njërën prej tyre, India, jo Kina, është ekonomia më e madhe në botë deri në vitin 2100. Dhe në të dytën, produktiviteti nuk arrin në pritshmëritë e dekadave të fundit, siç ka ndodhur në vitet e fundit, dhe pjesa e Kinës në PBB-në globale bie ndjeshëm.
Mbetet vetëm të shpresojmë se kushdo nga personat nga të cilët do të rrethohet Xi Jinping në vitet e ardhshme, do ta marrë parasysh raportin e NBER.
Marrë me autorizim nga Project Syndicate, 2016. Ripublikimi mund të bëhet vetëm me lejen e Project Syndicate China’s Coming Clash with Economic Reality /BIRN
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Mrekullia kineze” po merr fund…
“Rruga e mëndafshtë”, bekim apo mallkim?
BE po korr atë që ka mbjellë!
