Pasi rregullatorët amerikanë morën kontrollin e një Banke Silicon Valley (svb) në kolaps muajin e kaluar, pasojat u ndjenë në mënyrë të pakëndshme. Dështimi më i madh i bankës që nga viti 2008 u pasua me shpejtësi nga të tjera. Signature Bank, një huadhënës në Nju Jork, ra dy ditë më vonë. Një javë tjetër dhe investitorët në arratisje e kishin detyruar Credit Suisse, një bankë zvicerane 167-vjeçare, në një lidhje të nxituar me UB-të e saj rivale. Pesëmbëdhjetë vjet më parë një kaskadë dështimesh të tilla shkaktuan një krizë globale të kredisë, pasi institucionet financiare shtrënguan në mënyrë drastike standardet e kreditimit në një përpjekje për të mbrojtur veten e tyre, gjë që u pasua nga rënia më e keqe në breza. A ishte në vazhdim një përsëritje?
Një muaj më vonë, përgjigjja duket të jetë një “jo” e mëshirshme – ose, të paktën, një “jo, ende”. Investitorët po shmangin aksionet e bankave. Ato të disa huadhënësve rajonalë amerikanë janë brutalizuar: njëri, Republika e Parë, ka parë rënien e çmimit të aksioneve me më shumë se 90% që nga shkurti. Për gjashtë ditë pas kolapsit të svb, tregu i bonove u mbyll në mënyrë efektive, pa asnjë obligacion të ri të emetuar nga firmat amerikane.
Më pas, në gjysmën e dytë të marsit, qepenat u rihapën dhe si huamarrësit ashtu edhe huadhënësit u kthyen me shpejtësi. Gjithsesi, emetuesit e nivelit të investimeve shitën 103 miliardë dollarë borxh në mars – rreth mesatares mujore për vitin 2022, pavarësisht ndërprerjes njëjavore. Për emetuesit e tillë, yield-et kanë rënë dhe “tregu është plotësisht i hapur”, thotë Lotfi Karoui nga Goldman Sachs, një bankë. “Tregu me të vërtetë nuk e ka përqafuar idenë se [ngjarjet e marsit] do të shndërrohen në një krizë financiare.” Deri në fund të muajit, edhe emetuesit më të rrezikshëm të ‘mbeturinave’ ishin përsëri në gjendje të ngrinin borxhe të reja.
Megjithatë, edhe nëse rreziku i një krize krediti duket se ka kaluar, huamarrësit ende përballen me një shtrëngim. Burimi më i dukshëm i presionit është Rezerva Federale, e cila që nga marsi i vitit të kaluar ka rritur normën e saj të interesit nga afër zero në mes 4.75% dhe 5%. Për firmat që kanë marrë hua 1.5 trilion dollarë në kredi, të cilat priren të kenë norma interesi të ndryshueshme, rritja është përkthyer shpejt në kosto më të larta të shërbimit të borxhit. Por për emetuesit e obligacioneve me rendiment të lartë, të cilët kanë marrë hua një shumë të ngjashme dhe kanë tendencë të paguajnë kuponë me interes fiks që rriten vetëm kur bonot rifinancohen, efekti i plotë i normave më të larta ende nuk është ndjerë. Edhe pse tregu pret që normat të ulen me një pikë përqindje këtë vit, guvernatorët e Fed parashikojnë një normë në fund të vitit mbi 5%. Sa më shumë të zbehet kërcënimi i një krize financiare, aq më shumë ka të ngjarë që parashikimi i Fed të dalë i saktë.
Ndërkohë, bankat hezitonin të jepnin kredi edhe para rënies së svb. Mike Scott i Man Group, një menaxher asetesh, vë në dukje se në fund të vitit 2022 sondazhet tashmë treguan se standardet e huadhënies ishin shtrënguar në nivele që, në ciklet e mëparshme të biznesit, i paraprinë recesioneve. Prishjet e muajit të kaluar, të cilat në Amerikë u përqendruan në bankat e vogla dhe të mesme rajonale, ka të ngjarë të kenë kthyer vidën edhe më tej.
Analistët në Goldman Sachs vlerësojnë se bankat me më pak se 250 miliardë dollarë aktive përbëjnë 50% të huadhënies komerciale dhe industriale dhe 45% për konsumatorët. Për firmat e vogla që punësojnë 100 persona ose më pak, kjo shifër rritet në 70%. Janë këto biznese – të cilat punësojnë më shumë se një të tretën e stafit të sektorit privat të Amerikës dhe prodhojnë një të katërtën e prodhimit të saj bruto – që do të jenë më të ndjeshme ndaj shtrëngimit të ardhshëm të kredisë. Peter Harvey i Schroders, një tjetër menaxher i aseteve, parashikon se rezultati do të jetë “konvencione më të forta, diferenca më të larta [interesi], vëllime më të ulëta emetimi, madhësi më të vogla huamarrjeje dhe kontrolle më të forta mbi ekspozimin sektorial të huadhënësve”.
Burimi përfundimtar i stresit do të jetë likuiditeti i vetë firmave, i cili është përkeqësuar ndjeshëm gjatë 12 muajve të fundit. Pas goditjes së Covid-19, huamarrësit e korporatave grumbulluan rezerva të mëdha parash, të ndihmuar nga normat e ulëta të interesit dhe vërshimet e parave të krijuara rishtazi nga bankat qendrore. Në vitin 2020, firma mesatare amerikane e nivelit të investimeve mbante para me vlerë 6.5% të aktiveve të saj, më shumë se në çdo kohë në 30 vitet e fundit.
Kjo shifër që atëherë është gërryer në 4.5%, ose në të njëjtin nivel si në vitin 2010 pas krizës financiare globale. Si rezultat, firmat tani kanë më pak hapësirë për të ulur rezervat e tyre ekzistuese të parave nëse normat e interesit qëndrojnë të larta dhe kanë më shumë gjasa të kenë nevojë të marrin hua në përgjigje të goditjeve të ardhshme. Çmenduria e marsit të industrisë bankare mund të mos ketë shkaktuar një përsëritje të vitit 2008. Jeta për huamarrësit megjithatë po bëhet gjithnjë e më e pakëndshme.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga “The Economist“
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Pse tregjet nuk janë kurrë vërtet të sigurta?
Analiza: Kapitali ka ‘fluturuar’ nga nafta në ar
Banka Qendrore amerikane rrit normën e interesit
