Nga Anchal Vohra, Foreign Policy /Ekzistonte një situatë e tensionuar në zyrat e opozitës bjelloruse në Vilnius dhe Varshavë në fund të qershorit, ndërsa kreu i grupit Wagner Yevgeny Prigozhin u rebelua kundër elitës së Kremlinit dhe marshoi drejt Moskës.
Dukej se problemet brenda Rusisë mund ta mbanin të preokupuar Presidentin Vladimir Putin dhe ta linin aleatin e tij në Minsk të kujdesej për veten e tij.
Për herë të parë në tre vjet, që kur Aleksandr Lukashenko dyshohet se manipuloi zgjedhjet dhe detyroi liderët e opozitës të largoheshin nga vendi, kishte se ata mund të gjenin mundësinë që po kërkonin për të nisur një kryengritje, për të rrëzuar autokratin për një qeverisje demokratike.
Por ngazëllimi ishte jetëshkurtër. Shpresat e tyre u shuan, edhe një herë, nga vetë Lukashenko, i cili ndërmjetësoi mes Putinit dhe Prigozhin më 24 qershor dhe i dha fund kryengritjes.
Ai luajti rolin e një burrë shteti, një aleati besnik dhe në mënyrën e tij të zakonshme dha detaje se si e këshilloi presidentin rus kundër ekzekutimit të Prigozhin.
“Unë i thashë Putinit: ‘Po, ne mund ta dërgojmë jashtë, nuk do të ishte problem, nëse nuk funksionon herën e parë, atëherë do të funksionojë herën e dytë,” tha ai për zyrtarët e sigurisë bjelloruse.
I thashë: “Mos e bëj, sepse më pas nuk do të ketë negociata dhe këta njerëz do të jenë të gatshëm të bëjnë gjithçka”.
Lukashenko ndoshta nuk do të ndalojë kurrë duke u mburrur se shpëtoi Kremlinin por politikanët dhe analistët bjellorusë besojnë se ndërhyrja e tij ishte në fakt për interesat vetjakë.
Ai shpresonte të çonte përpara një ambicie të ushqyer prej kohësh ose të paktën të siguronte mbijetesën e tij si president i Bjellorusisë. Lukashenko e kupton se paqëndrueshmëria në Rusi do të përhapej në Bjellorusi dhe do të forconte forcat demokratike në vend, duke kërcënuar sundimin e tij.
Disa thonë se ai ia detyron mbijetesën e tij Putinit, i cili i siguroi atij përforcime ushtarake mes protestave masive në vitin 2020 dhe i dërgoi një miliardë dollarë e kredi për të forcuar pozicionin e tij, raporton abcnews.al.
Nëse dhe kur forcat demokratike do të ngrihen sërish, Lukashenko e di se ai ka vetëm një aleat. Ndërsa ka interpretime të ndryshme për rolin që luajti Lukashenko në përfundimin e kryengritjes ruse, ekziston një konsensus se ai ishte i përfshirë drejtpërdrejt.
“Putini ishte gati të shfaroste Wagnerin, por disa orë më vonë u arrit një marrëveshje që Prigozhin do të shkojë në Bjellorusi,” tha Yauheni Preiherman, themelues dhe drejtor i Këshillit të Dialogut të Minskut për Marrëdhëniet Ndërkombëtare.
Që nga ndërmjetësimi i marrëveshjes, popullariteti i Lukashenkos brenda Rusisë është rritur në qiell. Sipas një sondazhi nga Levada Center më 1 korrik, një javë pasi ai ndërmjetësoi marrëveshjen, Lukashenko ishte politikani i dytë më i popullarizuar në Rusi, pas presidentit rus.
Një besimtar i patundur në Bashkimin Sovjetik, Lukashenko u rrit nga fillimet modeste nga një nënkryetar i një ferme kolektive në pozicionin e presidentit. Në vitin 1999, kur ai ra dakord për traktatin për të formuar shtetin e Rusisë dhe Bjellorusisë, një bashkim mbikombëtar, ai kishte shpresuar se do të bëhej president i Federatës Ruse dhe Bjellorusisë, raporton abcnews.al.
Por në fund, ish-presidenti rus Boris Yeltsin zgjodhi Putinin si pasues të tij.
“Unë e kam takuar këtë djalë shumë herë dhe mund t’ju them se çfarë po mendon – ai ende dëshiron të jetë president,” tha Latushka.
“Gjatë muajit të fundit, Lukashenko ka takuar shumë guvernatorë të rajonit rus,” pohoi Latushka.
“Tani ai ka mbështetjen maksimale në shoqërinë ruse, veçanërisht në mesin e elitës.
Por ndërsa Lukashenko dëshiron të udhëheqë një shtet të kombinuar rus dhe bjellorus, ai nuk dëshiron që Putini t’i bashkojë të dyja, duke e nxjerrë atë jashtë loje.
Ai ka qenë skeptik se Putini një ditë mund ta rrëzojë atë dhe ndonjëherë ka bërë hapa drejt Perëndimit. Artyom Shraibman, një studiues bjellorus në Qendrën Eurasia Carnegie Russia, tha se sulmet ruse në Gjeorgji dhe Krime e shqetësuan Lukashenkon, i cili kishte frikë se Bjellorusia mund të ishte e ardhmja.
“Kur Rusia sulmoi Gjeorgjinë në vitin 2008, ai filloi të anonte nga Perëndimi. Më pas erdhën zgjedhjet në vitin 2010 dhe Lukashenko goditi protestuesit.
Kjo ngriu marrëdhëniet me Perëndimin”, tha Shraibman. “Në vitin 2015, marrëdhëniet me Perëndimin filluan të normalizohen përsëri dhe ai filloi të lironte të burgosurit politikë.
Kjo ndodhi pasi Rusia aneksoi Krimenë.
Putini ka nevojë gjithashtu për Lukashenkon. Ndërsa pushtoi Ukrainën, ai mbështeti aleatin e tij të vetëm në rajon për të vendosur trupat ruse dhe për të kërcënuar Perëndimin se do të zhvendoste armët taktike bërthamore të Rusisë në Bjellorusi që ndan një kufi me shtetet e NATO-s.
Por Lukashenko është shumë më i varur nga vullneti i mirë i Putinit. Fillimisht Putin falënderoi homologun e tij bjellorus, por më vonë u duk se e minimizoi rolin e tij duke i dhënë merita forcave ruse të sigurisë për ndalimin e një “lufte civile”.
Për më tepër, në një fyerje, edhe Ëagner duket se e ka hedhur poshtë propozimin e Lukashenkos.
Një ditë pasi u ofroi strehë luftëtarëve të Ëagner-it, ai u përpoq t’ua shiste idenë bjellorusëve, duke kundërshtuar me forcë pritjen e mercenarëve, si të dobishme për ushtrinë bjelloruse.
“Ata do të na tregojnë për armët,” tha ai , “të cilat funksionuan mirë dhe cilat jo. Dhe taktikat, si të sulmojmë, si të mbrohemi.”
Në një përpjekje për të treguar gatishmërinë e tij për të pritur Ëagnerin, Lukashenko lejoi shtypin e pavarur të fotografonte mijëra tenda të ngritura në një bazë ushtarake të papërdorur.
Por dy javë pasi ai ndërmjetësoi marrëveshjen, tendat janë bosh dhe luftëtarët e Ëagner, së bashku me shefin e tyre, janë në Rusi duke u përpjekur të arrijnë një marrëveshje me presidentin rus.
Kremlini konfirmoi se më shumë se 30 komandantë të Ëagner-it u takuan me Putinin më 29 qershor dhe i treguan versionin e tyre të asaj që ndodhi gjatë 23 dhe 24 qershorit.
Ata theksuan se ata janë mbështetës dhe ushtarë të vendosur të kreut të shtetit dhe komandantit të përgjithshëm dhe dëshirojnë të vazhdojnë të luftojnë për atdheun e tyre, në Ukrainë.
Ndërsa Putin përpiqej të frenonte rebelimin, Lukashenko gjeti një moment për të shkëlqyer dhe për të provuar rëndësinë e tij.
Por sfida ndaj Putinit ka rritur gjithashtu moralin e opozitës bjelloruse. Rebelimi e ka ekspozuar pathyeshmërinë e Putinit si “një iluzion”, tha Tsikhanouskaya. Lukashenko nuk do të zgjasë as edhe një ditë pa Putinin, raporton abcnews.al.
“Bjellorusia po zien dhe e vetmja mënyrë për të mbajtur kapakun është duke rritur represionin,” tha ajo, duke shtuar se ka më shumë se 5,000 të burgosur politikë në Bjellorusi, me vetëm një të tretën e njohur zyrtarisht, duke përfshirë burrin e saj. “Por në një moment, kjo nuk do të funksionojë më dhe situata do të dalë jashtë kontrollit.”
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
E konfirmon Lukashenko, Prigozhin është në Bjellorusi
Lukashenko “i bëri gropën vetes” me ofertën për Prigozhin
