Marrëdhëniet midis Turqisë dhe Perëndimit po kalojnë një fazë jashtëzakonisht delikate. Nën udhëheqjen e Presidentit Rexhep Tajip Erdogan, qeveria turke po ndjek një politikë të jashtme gjithnjë e më të paqëndrueshme.
Zgjerimi i ‘humnerës’ midis Turqisë dhe aleatëve të tij perëndimorë është dëshmi e mëtejshme e prishjes së bashkëpunimit global. E megjithatë ai proces nuk është i pakthyeshëm.
Pengesa e fundit buron kryesisht nga Turqia (një anëtare e NATO-s), blerja dhe marrja në dorëzim e një sistemi raketash anti-ajrore ruse S-400. NATO e konsideron S-400 si të papajtueshëm me sistemet e veta, dhe Shtetet e Bashkuara besojnë se prania e tij do të rrezikojë sigurinë e luftëtarit të ri F-35.
Erdogan, ndërkohë, ka bërë shumë pak për të qetësuar situatën. Kërcënimet e tij për ndërhyrje ushtarake në verilindje të Sirisë shqetësojnë SHBA, e cila është përpjekur të fitojë kohë me një marrëveshje të paqartë paraprake me Turqinë për krijimin e një zone të sigurt. Forcat kurde, të cilat mbizotërojnë rajonin në fjalë dhe luajtën një rol kryesor në luftën kundër Shtetit Islamik, tani duhet të shpresojnë që Presidenti i SHBA Donald Trump nuk do t’i ‘braktisë’ ata.
Tensionet midis Turqisë dhe Bashkimit Evropian gjithashtu janë shtuar edhe, për shkak të vendimit të fundit të qeverisë turke për të dërguar anije shpimi dhe eksplorimi në kërkim të rezervave të reja të hidrokarbureve në Qipro. BE, duke pretenduar se veprimet e Turqisë shkelin ligjin ndërkombëtar, ka vendosur sanksione.
Kjo marrëdhënie është përkeqësuar ndjeshëm që nga 2005, kur Turqia (me Erdoganin si kryeministër) filloi negociatat e saj për anëtarësim në BE. Në atë kohë, Turqia sapo kishte shfuqizuar dënimin me vdekje, një parakusht për anëtarësimin në BE, dhe afërsisht 60% e qytetarëve të Turqisë shikonin në mënyrë të favorshme integrimin evropian. Sidoqoftë, sot, më pak se 40% e popullsisë turke favorizon pranimin në BE.
Mosintegrimi i Turqisë në BE pasqyron disa faktorë. Pas vitit 2004, BE iu nënshtrua një lloj “lodhjeje nga zgjerimi”, e cila u përkeqësua edhe nga kriza globale financiare e vitit 2008 (vetëm Kroacia ka hyrë në BE).
Ndërkohë, Erdogan ishte i zënë me konsolidimin e pushtetit të tij, një detyrë në dukje e pakufishme që vazhdon ta preokupojë atë edhe sot e kësaj dite.
Megjithatë, pavarësisht gjithë kësaj, Turqia mbetet një shoqëri dinamike dhe pluraliste, me një frymë demokratike jashtëzakonisht rezistente. Kjo u ilustrua nga rezultati i rishkrimit të fundit të zgjedhjeve në Stamboll.
Ashtu si shteti i demokracisë turke, marrëdhëniet midis Turqisë dhe Perëndimit janë dëmtuar, por mund të rregullohen.
Turqia gjithashtu ka nevojë për Perëndimin. Kanë mjaft sfida të përbashkëta, dhe kështu edhe mundësi për bashkëpunim. Zbulimet e rezervave të gazit në Mesdheun Lindor mund të ofrojnë ende një nxitje për të rifilluar negociatat e paqes në Qipro, duke i dhënë një impuls të ri afrimit të BE-Turqisë.
Qëndrimi i Turqisë ndaj Perëndimit nuk do të bëhet më konstruktiv brenda natës. Por potenciali për një ndryshim të tillë ekziston, siç kanë treguar zhvillimet politike të fundit.
Javier Solana, një ish-Përfaqësues i Lartë i BE-së për Politikën e Jashtme dhe të Sigurisë, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s dhe Ministri i Jashtëm i Spanjës, aktualisht është President i Qendrës ESADE për Ekonomi Globale dhe Gjeopolitikë, Bashkëpunëtor i nderuar në Institucionin Brookings, dhe anëtar i Këshilli Global i Agjendës Botërore të Forumit Ekonomik mbi Evropën.
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A do ta gjejë Turqia rrugën drejt Perëndimit?
Amerika ia mori kërbaçin nga dora Europës, me ose pa dashjen e saj
‘Ndarja’ e Turqisë nga Perëndimi, aspak e papritur
