Rikthehet në Teatrin Mbretëror këtë Krishtlindje, për të kënduar “La Bohéme”, duke filluar nga e diela.
Ermonela Jaho u shkollua në Tiranë dhe më pas, ëndrra e sa ishte të ngjitej në skenat e mëdha. Sot ajo e ka realizuar ëndrrën dhe është një nga sopranot më të mëdha në botë.
Gjithçka e ka arritur me forcën e karakterit, vullnetit dhe, siç thotë ajo, autenticitetit. Pandemia e ka bërë më të fortë.
Disa këngëtarë kanë pësuar krizën e tyre të veçantë gjatë pandemisë, si e keni përballuar ju atë?
Ka qenë një situatë e vështirë. Një ndalesë e papritur, që bën gjithçka të rimendohet. Çdo shfaqje e përballoj gjithmonë, sikur të ishte e fundit që do të bëj në jetën time. Dhe kjo më ka ndihmuar të përballoj këtë situatë, sepse, në fakt, gjithçka mund të zhduket në një çast. Gjithsesi, shfrytëzova rastin të përmirësohem, megjithëse anulova tetë kontrata.
Si ishte të këndonit pa publik?
Më ndodhi diçka e papritur. U ndjeva pak, e padobishme.
Pse?
Më sugjeruan të këndoja online, e provova por nuk funksionoi.
Keni nevojë për audiencën përpara?
Po, më shumë, në fakt: madje, kisha nevojë për atë frikë që të bën të ndihesh i papërsosur, në kurriz të gabimit. Kjo energji është thelbësore. Këndoni para ekranit…
A nuk ka kuptim të këndosh pa publik?
Jo, nuk ka. Muzika është gjuha e shpirtit. Grekët na mësuan tashmë dhe prej andej Wagnerit, që ne bëjmë muzikë për të nxitur emocione te të tjerët, si një katarsis, një terapi.
Jashtë ekraneve, atëherë.
Jashtë, po. Jam munduar, por e kam ndier ftohtësi. Ose e shoh publikun, ose asgjë. S’e kam kuptuar. Nëse jo, dukesha e padobishme, besova se nuk jam e aftë të këndoj, u ndjeva…
Ju duket qesharake?
Pikërisht, kjo! Nuk guxova ta them por… po, qesharake. Kështu iu përkushtova studimit dhe pritjes së fatit. Dhe fati im është të këndoj për këdo që është para meje. Kjo është ajo që kam bërë gjatë gjithë jetës sime, që kur isha fëmijë. Një tjetër gjë është të studiosh. Studioni, por për t’u vënë përpara publikut sepse ne jemi gladiatorë të skenës.
A është studimi, rruga që të mëson për t’u përballur me rreziqet?
Unë e konceptoj studimin për të të provuar, për të kapërcyer kufijtë e tu, për të parë nëse je i aftë për më shumë. Edhe gjatë pandemisë kam studiuar sikur do të përgatitesha për një maratonë dhe e kam kuptuar që po, mund të shkoj më tej dhe të mos ngecem në rehati.
Ju e keni provuar qëndrueshmërinë tuaj, sigurisht. Po brishtësinë?
Janë dy pole dhe mes tyre, nuk ka asnjë pikë të ndërmjetme: ndërmjet forcës dhe dorëzimit. Kjo është jetë a vdekje, më falni nëse më duket e ekzagjeruar. Gjithçka ose asgjë. Skena është një vend i shenjtë.
Ju thoni se ka kuptim të këndoni për të tjerët, që në fëmijëri. Kur e kuptove këtë?
Fëmijët janë një letër e bardhë. Kam ndjerë sakrificën e prindërve, që unë t’i përkushtohem kësaj.
Ju keni lindur në një vend komunist, supozoj se duhet të ketë qenë e vështirë?
Shumë! Babai im ishte ushtarak dhe profesor filozofie. Një idealist që më përcolli një disiplinë themelore për karrierën dhe jetën time. Arti nuk është një gjë e lehtë, ai ka nevojë për disiplinë të hekurt. Nëna ime, mësuese, duhej të rriste pesë fëmijë. Në atë mjedis ku mungonte liria, ndjeja se duhej të bindesha, të isha i përsosur përballë asaj që prisnin prindërit e mi. Kjo të përndjek.
Ende sot?
Pikërisht, deri më sot. Prindërit e mi e panë që isha e lumtur duke kënduar. Se ishte mënyra ime, për të pushtuar lirinë. Se përcillte ndjesi të ndryshme. Kjo më ndodh sot, në çdo personazh kontribuoj një pjesë të vetes.
Kur menduat, se mund t’i përkushtoheshit operës?
Kur pashë për herë të parë ”Traviatën” në Tiranë. I premtova vetes, se nuk do të vdisja pa e bërë të paktën një herë.
Dhe sa duhen?
I kam numëruar: 301, sepse një ditë ia kam bërë vetes atë premtim. Të kuptoj se çfarë më ka kushtuar. Imagjinoni një vajzë 18-vjeçare, që emigroi nga Shqipëria në Itali, në atë kohë kur anijet e ngarkuara me bashkatdhetarët e mi mbërrinin në porte, pa para, apo më shumë fiksim se një ëndërr. Pa e ditur sesa të vërteta përmban ajo ëndërr ose nëse është një halucinacion, sa herë duhet të biesh dhe të ngrihesh për të arritur atje. Ju duhet të matni forcën dhe pa dyshim që disiplina e babait tim më ndihmoi. Gjithmonë mund të shkoni më tej, më tej.
Intervistë për ”El Pais”, përktheu: ”Diaspora Shqiptare”, përshtati: ”Konica.al”
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Ermonela Jaho prezanton bashkëshortin
Ermonela Jaho, mbretëresha e muzikës klasike
Ermonela Jaho mbretëron përsëri në Londër
