Nëse liderët e Bashkimit Evropian do të dëgjonin vetëm zemrat e tyre, ata do ta mirëprisnin plotësisht Ukrainën në bllok në samitin e tyre në Bruksel këtë muaj.
Siç tha presidenti francez Emmanuel Macron, “Ne e ndiejmë në zemrën tonë se Ukraina, përmes luftës dhe guximit të saj, është tashmë sot një anëtare e Evropës sonë, e familjes dhe e bashkimit tonë”. Në këtë kontekst, Ursula von der Leyen, presidente e Komisionit Evropian, shkoi në Kiev në prill dhe i dorëzoi personalisht Presidentit të Ukrainës Volodymyr Zelenskiy pyetësorin e aplikimit.
Evropianët nuk kanë vetëm zemra, por edhe mendje.
Dhënia e anëtarësimit të plotë të Ukrainës tani do të krijonte kaq shumë probleme të reja për BE-në, saqë blloku mund të shkatërrohet, apo edhe të ndahet. I njëjti paralajmërim vlen për pranimin e Moldavisë apo Gjeorgjisë, madje edhe Shqipërisë, Maqedonisë së Veriut dhe vendeve të tjera të Ballkanit tashmë në radhë.
Nxitimi për anëtarësimin e tyre do të ishte një ide e keqe jo vetëm sepse këto vende – ekonomitë e tyre, gjyqësori dhe institucionet e tjera – nuk janë gati. Do të ishte gjithashtu e pamatur, sepse BE-ja nuk ka zgjidhur kurrë një tension të brendshëm midis asaj që eurokratët e quajnë “zgjerim” dhe “thellim” – pra, pranimi i anëtarëve të rinj kundrejt integrimit të atyre ekzistues.
Me secilin nga shtatë raundet e zgjerimit – nga gjashtë vendet fillestare në 27 sot – proces është bërë më i rrëmujshëm dhe më i ngathët.
Numri në rritje i institucioneve dhe Komisionerëve – secili vend emëron një të tillë – është më i vogli i tyre, siç është kaosi i gjuhëve, traditave dhe interesave kombëtare. Problemi i vërtetë është se BE-ja, ndërsa u rrit, nuk i rishkroi traktatet e saj plotësisht për të lejuar bllokun të qëndrojë koherent dhe të merret me problemet e botës reale.
Shpesh një vend i vetëm mund të vërë veton ndaj veprimit të përbashkët edhe kur është urgjent. Një shembull flagrant i kohëve të fundit është Hungaria, e cila mbajti paketën e gjashtë të sanksioneve të BE-së kundër Rusisë për javë të tëra, dhe madje më pas nënshkroi vetëm pasi shantazhoi 26 vendet e tjera për të bërë ndryshime që variojnë nga vetë-shërbimi në të çuditshëm.
Duke mos pasur një politikë të përbashkët fiskale, blloku mezi e shpëtoi bashkimin e tij valutor gjatë krizës së euros dhe mund ta humbasë atë në një trazirë të ardhshme. Në pamundësi për të reformuar regjimin e saj të emigrantëve, ai u nda ashpër gjatë krizës së refugjatëve të vitit 2015. Në politikën e jashtme dhe të mbrojtjes, BE-ja (ndryshe nga shtetet anëtare individuale, si Franca) është një shaka. Shyqyr zotit që Perëndimi e ka ende NATO-n.
Për vite me radhë, “Brukseli” ka qenë i zemëruar në Budapest dhe Varshavë, ku kuazi-autokratët populistë po minojnë shtetin e brendshëm të ligjit dhe institucionet e tjera demokratike.
Por BE-ja nuk ka asnjë mekanizëm për të dëbuar anëtarët e gabuar, madje edhe censurimi i tyre është i vështirë.
Këto të meta institucionale përsëriten në procesin kafkian të BE-së për pranimin e anëtarëve të rinj. Aderimi kërkon vite ose dekada, gjatë të cilave vendet aplikuese duhet të miratojnë të gjitha ligjet e BE-së, të pastrojnë korrupsionin dhe të respektojnë standardet e tjera.
Por sapo të hyjnë brenda, Brukseli nuk mund t’i ndalojë ata që të tërhiqen ose ta pengojnë.
Më keq, BE-ja nuk mund ta rregullojë realisht sistemin e saj operativ – procesi për ta bërë këtë quhet ndryshim i traktatit – sepse anëtarët as nuk bien dakord se çfarë duhet të bëhet unioni.
Shtetet e Bashkuara të Evropës? Vetëm një treg i përbashkët i lirë? Diçka në mes?
Rruga për të dalë nga këto rrëmujë është formalizimi i nocionit të vjetër të një “Evrope me shumë shpejtësi”. Grupet e vendeve që duan të integrohen duhet të jenë në gjendje ta bëjnë këtë.
Kjo tashmë funksionon mirë në disa kontekste. Për shembull, 26 vendet në të ashtuquajturën zonë Shengen kanë hapur plotësisht kufijtë e tyre ndaj njëri-tjetrit, duke mos kërkuar pasaporta për udhëtarët.
Veçanërisht, katër prej tyre – Norvegjia, Islanda, Zvicra dhe Lihtenshtajni – nuk janë as në BE, ndërsa pesë vende të BE-së – Bullgaria, Rumania, Kroacia, Qiproja dhe Irlanda – nuk janë pjesë e Shengenit.
Kjo qasje është rruga e duhur. Interesat kombëtare ndryshojnë me kalimin e kohës. Danimarka është tërhequr prej kohësh nga politika e përbashkët e mbrojtjes e BE-së. Por më pas Putin filloi manovrat e tij dhe në një referendum një ditë tjetër, dy nga tre danezë votuan për t’u bashkuar.
Një fleksibilitet i tillë do të zgjidhte gjithashtu shumicën e problemeve me protokollet e anëtarësimit në BE. Në vend që të bëhet anëtarësimi një çështje binar brenda ose jashtë, ai duhet të bëhet një integrim me faza.
Shqetësimi midis disa anëtarëve ekzistues dhe të mundshëm është se një Evropë e tillë krijon një hierarki të ngjashme me kartat e anëtarësimit të arit, argjendit dhe bronzit.
Megjithatë, ky nuk do të ishte qëllimi, apo rezultati.
Kontinenti nuk i respekton dhe nuk i përqafon zviceranët apo norvegjezët, sepse ata janë në Shoqatën Evropiane të Tregtisë së Lirë dhe Shengen, por jo në BE. Nga ana tjetër, vende të tilla si Hungaria – të cilat vazhdojnë të ankohen se BE i shtyp ata – mund të dëshirojnë të bëjnë një hap jashtë orbitës së Brukselit pa u larguar nga kontinenti. Britania e Madhe, e cila është larguar nga klubi, mund të dëshirojë t’i bashkohet një forme të re të konfederatës evropiane.
“Evropa” sot është një koncept gjeopolitik dhe një ideal qytetërues i bazuar në paqen, prosperitetin, lirinë dhe drejtësinë. Ai përbëhet nga identitete të shumta kombëtare, ndërkohë që është i hapur ndaj identiteteve të reja. E gjithë kjo duhet pranuar .
Kjo, ndoshta, është ajo që Macron ka parasysh kur flet në mënyrë të paqartë për shtimin e një “komuniteti politik evropian” në Bashkimin ekzistues.
Një Evropë e tillë me shumë “sindikata” – në ndryshim, por harmonike – është e ardhmja. Mënyra më e mirë për të filluar ndërtimin e këtij vizioni është të mos pranohet para kohe Ukraina në BE. Është koha për të mirëpritur ukrainasit në vëllazërinë evropiane tani, dhe njëkohësisht për ta bërë të gjithë familjen më fleksibël dhe më të fortë.
Burimi: Bloomberg
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Përrallat me mbret’ për shpërndarjen e BE-së
‘BE po humb kredibilitetin, shtyrja e negociatave “katastrofë”’
