Washington-Përhapja globale e koronavirusit vdekjeprurës po paraqet një provë të rëndësishme ekonomike për Presidentin Trump, shtrirja tre vjeçare e rritjes së tij të fuqishme mund të tronditet nga vonesat e zinxhirit të furnizimit, një ngadalësim i turizmit dhe prishje në sektorë të tjerë kritikë të ekonomisë amerikane. Përhapja e virusit në Kinë tashmë ka ndërprerë tregtinë globale, duke dërguar kompani amerikane dhe shitës me pakicë që mbështeten në importet kineze që po përpiqen të riparojnë një ndërprerje të përkohshme në zinxhirët e tyre të furnizimit. Përhapja e saj në Korenë e Jugut, Itali dhe më gjerë ka penguar udhëtimin global. Parashikuesit ekonomikë thonë se efektet do të dëmtojnë rritjen në Shtetet e Bashkuara këtë vit edhe nëse ato nuk intensifikohen dhe se nëse virusi bëhet një pandemi globale, mund të çojë ekonominë botërore në recesion.
Tregjet e aksioneve janë zhytur këtë javë nga frika për virusin, kompani të tilla si Apple dhe Microsoft në mesin e bizneseve më të shquara, kanë paralajmëruar se ndërprerjet e zinxhirit të furnizimit mund të ngadalësojnë shitjet. Analistët thanë që rëniet e kësaj jave ishin në rrugën e duhur për të qenë më të mprehta që nga kriza financiare e vitit 2008. Rënia e tregut paraqet një sfidë për Trump, suksesi presidencial i të cilit ka qenë i lidhur thellë me ekonominë dhe një treg të aksioneve në rritje që tani po përjeton ndërlikime. Tani për tani, Trump ka ulur publikisht ndikimin e mundshëm ekonomik, duke thënë se problemet në gjigantin e hapësirës ajrore Boeing, një grevë vitin e kaluar në General Motors dhe ngurrimi i Rezervës Federale për të ulur normat e interesit kanë bërë më shumë për të dëmtuar ekonominë.
“Ne jemi lënduar nga General Motors. Ne jemi lënduar nga Boeing. Dhe ne jemi lënduar ne jemi lënduar, për mendimin tim, shumë keq, nga vetë Rezerva Federale”,-tha Trump të mërkurën. Zyrtarët shëndetësorë presin një goditje në rastet e koronavirusit në Shtetet e Bashkuara, megjithëse mbetet e paqartë se sa shpejt dhe sa e rëndë mund të ndodhë një shpërthim. Zyrtarët kanë paralajmëruar kombin që të përgatitet për përhapjen e virusit.Nëse infeksioni fiton një territor të madh në Shtetet e Bashkuara, ai mund të dëmtojë ekonominë, e cila është duke u zgjeruar në mënyrë të vazhdueshme me një shkallë papunësie. Në një skenar ekstrem ku virusi godet rëndë Shtetet e Bashkuara, ai mund të mbajë punëtorët në shtëpi dhe të prodhojë në një frenim të ndaluar, duke dëmtuar flukset e të ardhurave dhe duke transportuar korporata madje edhe me fuqi të madhe, pasi ato mbeten prapa në pagesa të borxhit. Në rastin më pak të rëndë, ngadalësimi aktual në Kinë mund të shkaktojë një zhvillim jetësor të shkurtër.
Ekonomistët në Goldman Sachs tashmë presin të rruajnë 0.8 pikë përqindje nga Prodhimi i Brendshëm Bruto i Shteteve të Bashkuara në tre muajt e parë të vitit 2020 për shkak të rënies së turizmit nga Kina dhe ngadalësimit të tregtisë. Por ata presin një reagim të shpejtë në tremujorin e dytë që do të ndihmojë në kompensimin e rënies.
Ekonomistë të tjerë, përfshirë ata të Moody’s Analytics, parashikojnë rezultate më drastike nëse shfaqen infeksione të përhapura në vendet e tjera. Një recesion global “ka të ngjarë” nëse virusi “bëhet një pandemi, dhe shanset për këtë janë të pakëndshme të mëdha dhe rriten me infeksione në Itali dhe Kore”, shkroi të mërkurën Mark Zandi, shefi ekonomist i Moody. Chang-Tai Hsieh, një ekonomist në Shkollën e Kabinave të Biznesit të Universitetit të Agoikagos që gjurmon të dhënat ekonomike kineze, tha në një intervistë të enjten se efektet në rritjen amerikane do të jenë “të mëdha” edhe në një skenar të rasteve më të mira me virusin. Aktiviteti i biznesit kinez, tha ai, po shkon me rreth 20 përqind të niveleve normale.
Ndërsa parashikimet përkeqësohen, pritjet e investitorëve për një ulje të federatës po rriten shpejt. Që nga e enjtja, investitorët po bastisnin për një ulje të normës së Marsit, një veprim që dukej shumë i pamundur një javë më parë. Shumë tani presin dy shkurtime deri në qershor, sugjeron çmimi i tregut. Demokratët në Komitetin e Shërbimeve Financiare të Dhomës i dërguan një letër të enjten Jerome H. Powell, kryetarit të Rezervës Federale, duke kërkuar më shumë informacione nëse një shpërthim i virusit në Shtetet e Bashkuara mund të shkaktojë një recesion dhe cilat mjete kanë banka qendrore duhej të luftonte një goditje furnizimi për ekonominë. Politikëbërësit e bankës qendrore thanë të enjten se ata po monitorojnë nga afër zhvillimet virale, megjithëse ata ende nuk sinjalizuan një shkurtim të ardhshëm.
“Varet vërtet nga: Cilat janë implikimet afatmesme për ekonominë e SHBA?”-tha në një intervistë Loretta Mester, presidente e Bankës Federale të Rezervave të Cleveland. “Nëse njerëzit qëndrojnë përkohësisht në shtëpi, nuk udhëtojnë, nuk bashkëveprojnë dhe blejnë gjëra, kjo mund të jetë një goditje afatshkurtër. Ose mund të zhvillohet në diçka më të gjerë dhe kjo është lloji i llogaritjes që duhet të bësh kur mendon për politikën monetare.” Por ulja e normave mund të ketë një efekt të kufizuar: Ato funksionojnë duke stimuluar kërkesën, e cila mund të ndihmojë nëse konsumatorët dhe investitorët merren keq dhe ndalojnë shpenzimet. Por shkurtimet do të bëjnë shumë pak për të rifilluar fabrikat dhe për të korrigjuar problemet e furnizimit.
“Ne do të presim të shohim një përgjigje nga Rezerva Federale”- tha Paul Ashworth, një ekonomist në Capital Economy, një konsulencë kërkimore. Por ai theksoi se politika monetare ka punuar në ekonomi me një vonesë gjashtë deri në nëntë muaj, dhe “nuk merret me ndikimin nga ana e ofertës, të themi, një e treta e forcës suaj të punës, duke e kapur këtë”. Përgjigja më kritike mund të vijë nga Kongresi dhe administrata e Trump, të cilat kanë bërë pak deri më tani për të shkruar një përgjigje fiskale. Ndoshta gjëja më e rëndësishme që mund të bëjë qeveria për të izoluar ekonominë është të frenojë shpërthimin, duke i mbajtur amerikanët në punë dhe shpenzime. Nëse kjo dështon, përgjigjet fiskale janë një mundësi; Hong Kong dhe Kina, të dy u goditën shumë, kanë rrumbullakuar pako për të ndihmuar rritjen e forcës. Politikat e taksave dhe shpenzimeve gjithashtu mund të inkurajojnë kërkesën më shumë sesa rregullimin e furnizimit, por ato gjithashtu mund të funksionojnë më shpejt sesa politika monetare.
Një program i tillë do të përfaqësonte lehtësimin e synuar por jo një përpjekje për të rritur në mënyrë dramatike kërkesën e konsumatorit në ekonomi. Por një plan i tillë duket shumë larg, nëse jo i pamundur. Drejtuesit demokratë dhe republikanë në Kongres nuk kanë hapur bisedime me Shtëpinë e Bardhë ose midis Shtëpisë dhe Senatit për ndonjë paketë të mundshme të uljes së taksave dhe rritjes së shpenzimeve që do të kishte për qëllim stimulimin e ekonomisë në rast të një rënie të virusit të lidhur. Ndihmësit e lartë të Senatit thanë të enjten se ishte shumë shpejt për biseda të tilla, me aleatët e zotit Trump duke përmendur këmbënguljen e papunësisë së ulët dhe rritjen e vazhdueshme ekonomike. Michael Zona, një zëdhënës i Komitetit të Financave të Senatit dhe kryetari i tij, Charles E. Grassley nga Iowa, tha të enjten se “në këtë pikë, koronavirusi nuk ka pasur një ndikim të gjerë në ekonominë e SHBA, dhe efektet e tij kanë qenë të kufizuara. ” Por Z. Zona tha që Z. Grassley dhe komiteti ishin “të gatshëm të marrin në konsideratë përgjigjet e duhura për lehtësimin e taksave nëse kjo bëhet e domosdoshme dhe shtrirja e problemit mund të përcaktohet.”
Këshilltarët ekonomikë të zotit Trump kishin punuar tashmë në një paketë të uljes së taksave, të destinuara për të shërbyer si qendër e fushatës së tij për vitin 2020. Kjo paketë, e cila është ende në fluks dhe mbase muaj me larg, mund të përfshijë ulje të taksave të reja për klasën e mesme dhe për bizneset fillestare, së bashku me shtesat e disa dispozitave të skaduara të uljes së taksave të vitit 2017. Ekspertët e taksave që kanë folur me administratën nuk e shohin përpjekjen si një paketë stimuluese të menjëhershme, por më shumë si një përpjekje për të ndërtuar ligjin për vitin 2017 dhe t’u ofrojnë votuesve një kontrast midis z. Trump dhe kundërshtarit të tij Demokratik. Të enjten, Shtëpia e Bardhë shtoi Sekretarin e Thesarit Steven Mnuchin dhe Larry Kudlow, drejtorin e Këshillit Ekonomik Kombëtar, në grupin e punës koronavirus të presidentit.
Të dy zyrtarët kanë punuar në planin e taksave. Komiteti i Bankës Financiare dhe Infrastrukturës së Informacionit, i themeluar nën Grupin Punues të Presidentit për Tregjet Financiare dhe i kryesuar nga Thesari, është në komunikim të rregullt dhe gjithashtu po monitoron ndikimin ekonomik nga virusi. Me demokratët që kontrollojnë Shtëpinë, ka pasur pak pritje për legjislacionin kryesor të taksave përpara zgjedhjeve të nëntorit. Të enjten, nga brenda ose jashtë Shtëpisë së Bardhë, nuk kishte asnjë shenjë që koronavirusi kishte ndryshuar atë. “Konsensusi bipartizan mbi Capitol Hill është se politika thelbësore e taksave nuk po ndodh përpara seancës së duck të çalë” pas zgjedhjeve, tha George Callas, drejtori menaxhues në Steptoe & Johnson LLP, i cili ishte këshilltar taksash për ish kryetarin e Dhomës Paul D. Ryan të Wisconsin. “Unë nuk kam parë që ndryshimi i të menduarit të ndodhë akoma.”
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga The New York Times
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
CNBC/ Çfarë e pret ekonominë globale?
CNBC/ Bursat europiane “humbasin kontrollin”
CNBC/ Zbrazen marketet në Itali
