Sirenat nuk kanë të ndalur. “Nuk ka më qytete të sigurta në Ukrainë” është fraza që dëgjohet në rrugë.
Të hënën në mëngjes, Rusia gjuajti raketa kundër objektivave në këtë qytet perëndimor, duke vrarë shtatë persona dhe duke plagosur 11, përfshirë një fëmijë 3-vjeçar.
Lviv është bërë një destinacion për ukrainasit e zhvendosur, diplomatët, punonjësit e ndihmës dhe gazetarët. Por edhe lufta është këtu.
Fakti që Rusia u tërhoq nga sulmi ndaj kryeqytetit, Kievit, duket se ka mashtruar disa në mbarë botën që të besojnë se ukrainasit po shkonin drejt një fitoreje të shpejtë.
Por frika, trauma dhe pikëllimi janë ende pjesë e jetës sonë të përditshme. Rusia vazhdon të terrorizojë popullsinë. Rusia vazhdon të kërcënojë territorin tonë dhe demokracinë tonë.
U ktheva në Lviv të dielën mbrëma pas një udhëtimi në Kiev. Në ndalesat gjatë rrugës për në kryeqytet takova të mbijetuar nga agresioni rus. I pashë njerëzit e mi në një gjendje shoku dhe dhimbjeje që është e vështirë të përshkruhet.
Takova dy motra, Tetyana, 54 vjeç dhe Oksana, 47, në Polonne. Ato ishin kthyer në qytetin e tyre të lindjes pasi u larguan nga zona e Kievit. Ata vendosën të qëndronin me miqtë – sepse nuk donin ta ekspozonin nënën e tyre 74-vjeçare ndaj ankthit dhe stresit të tyre post-traumatik. Oksana jetonte në Irpin, ku burri i saj u vra jashtë shtëpisë së tyre. “Ne ishim jashtë dhe granatimet filluan,” thotë Oksana. “Më tha ‘ikni në bodrum!’ Të dy vrapuam, ai ishte vetëm rreth dy metra pas meje.”
Granatimet vazhduan për orë të tëra, ndoshta me ditë. Ajo nuk ishte e sigurt. Pastaj ajo u largua nga bodrumi për të kërkuar të shoqin, Oleksandr. Ajo e gjeti atë në mbrëmje, në një lulishte. “Nuk mund ta merrja për ta varrosur. Ai ishte aq i rëndë. Thjesht i kryqëzova krahët e tij përpara në gjoks”, kujton Oksana.
Shtëpia e Oksanës u shkatërrua. Ajo nuk e kupton se si mbijetoi. Ajo u largua nga qyteti duke ecur nëpër oborret dhe kopshtet e shtëpive që digjeshin. Një burrë e ndihmoi të gjente një rrugë më të qetë. Më vonë i njëjti burrë varrosi trupin e Oleksandr. Oksana arriti tek ushtarët ukrainas më 25 mars. “Ata nuk mund ta besonin. Është një mrekulli që jam gjallë.”
Motra e saj Tetyana jetonte në një shtëpi në Hostomel fqinj, ku trupat ruse pushtuan një fushë ajrore. Së bashku me burrin dhe djalin e saj, Tetyana kaloi 16 ditë duke u fshehur në një pus nën tokë. Ata dolën jashtë kur pushuan granatimet: herë herët në mëngjes, ndonjëherë pasdite. Rusët “po fluturonin aq poshtë sa mendova se mund të shikoja sytë e pilotit,” tha Tetyana.
“U munduam të flinim në hapësirën e vogël, u ndjemë të rraskapitur,” tha ajo. “Ju nuk e dini se kur do të përfundojë. Çdo ditë është e njëjtë. Ne thjesht besuam vërtet, donim vërtet të jetonim.”
Rusët kishin premtuar korridore humanitare për civilët, por ata gjithmonë i pengonin me bombardime. Ditën e 16-të ata dëgjuan zëra të njohur në rrugën aty pranë dhe dolën për të parë se njerëzit po prisnin një autobus për t’u larguar.
Autobusi nuk mbërriti kurrë, por, të dëshpëruar, të gjithë ecën, duke shpresuar se askush nuk do t’i bënte keq.
“Kemi ecur rreth një orë e gjysmë ose dy orë. Kishte shumë postblloqe ruse, shumë ushtarë rusë. Në grupin tonë kishte disa persona me aftësi të kufizuara. Ata arritën në periferi të Bucha, ku u morën nga ushtria ukrainase.
Ashtu si shumë qytete, Polonne tani është plot me ukrainas që u detyruan të iknin. U largova nga Polonne dhe iu afrova Kievit nga drejtimi i Irpin dhe Hostomel, ku jetonin Oksana dhe Tetyana.
Pyesja veten se si do të ndiheshin kur të ktheheshin në shtëpi. Ka pemë të djegura dhe tanke përgjatë rrugës. Ka shtëpi të bombarduara, dyqane, restorante.
Motrat më thanë se ende kanë frikë nga sirenat. Unë jam i tronditur nga shkatërrimi – si do ta përballojnë ata, pasi kanë humbur kaq shumë?
Por ata thanë se ajo që donin më shumë nga të gjitha ishte paqe dhe kthim në shtëpi. “Ne kishim gjithçka, ishim të lumtur,” tha Tetyana. “Mbi të gjitha ne duam të jetojmë si para luftës.”
Sigurisht, kjo nuk do të ndodhë së shpejti. Shumica e ukrainasve janë të përgatitur ta durojnë për aq kohë sa duhet.
Kthehem në Lviv, sirenat bien përsëri dhe unë shkoj drejt dritareve dhe i mbyll ato. Unë fle me rroba, gati të lëviz në rast se shpërthimet afrohen shumë.
Mendoj për motrat në Polonne. Për Oksanën, e cila tha para se të largohesha: “Sa do të doja që të përfundonte e gjithë kjo.”
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“Demokracia e madhe”, Gérard Depardieu lë Putinin
