Dekada e fundit dukej si një e mirë për regjimet autoritare dhe një sfidë për ato demokratike.
Mjetet kibernetike, dronët, teknologjia e njohjes së fytyrës dhe rrjetet sociale dukej se i bënin autoritarët edhe më efikasë dhe demokracitë gjithnjë e më të paqeverisshme.
Perëndimi e humbi vetëbesimin – dhe liderët rusë dhe kinezë e fshinë atë, duke thënë se këto sisteme kaotike demokratike ishin një forcë e harxhuar.
Dhe më pas ndodhi një gjë krejtësisht e papritur: Rusia dhe Kina tejkaluan secila.
Vladimir Putin pushtoi Ukrainën dhe, për habinë e tij, ftoi një luftë indirekte me NATO-n dhe Perëndimin. Kina këmbënguli se ishte mjaft e zgjuar për të pasur zgjidhjen e saj lokale për një pandemi, duke lënë miliona kinezë të pambrojtur dhe, në fakt, duke ftuar një luftë me një nga viruset më ngjitëse të Nënës Natyrë – mutacionin Omicron të SARS-CoV-2 .
Tani ka bërë që Kina të mbyllë të gjithë Shangain dhe pjesë të 44 qyteteve të tjera – rreth 370 milionë njerëz.
Shkurtimisht, si Moska ashtu edhe Pekini e gjejnë veten papritmas duke u përballur me forca dhe sisteme shumë më të fuqishme dhe më të pamëshirshme sesa kishin parashikuar ndonjëherë.
Dhe betejat po ekspozojnë – për të gjithë botën dhe për njerëzit e tyre – dobësitë e sistemeve të tyre. Aq shumë saqë bota tani duhet të shqetësohet për paqëndrueshmërinë në të dy vendet.
Rusia është një furnizues kryesor i grurit, plehrave, naftës dhe gazit natyror për botën. Dhe Kina është origjina, ose një lidhje thelbësore në, mijëra zinxhirë furnizimi të prodhimit global. Nëse Rusia mbyllet dhe Kina mbyllet për një periudhë të gjatë, çdo cep i planetit do të preket. Dhe kjo nuk është më një mundësi e largët.
Le të fillojmë me Putinin. Ai mendoi se për shkak se ushtria e tij kishte goditur një mori kundërshtarësh ushtarakë në Siri, Gjeorgji, Krime dhe Çeçeni, ajo mund të gllabëronte shpejt një vend prej 44 milionë banorësh – Ukrainën – që gjatë dekadës së fundit kishte lëvizur për t’iu bashkuar Perëndimit dhe në heshtje po armatosej dhe stërvitej nga NATO.
Rusia e Putinit në thelb është ndërtuar mbi naftë, gënjeshtra dhe korrupsion, dhe ky nuk është një sistem elastik.
Ju mund ta shihnit që në prag të luftës kur Putin tha se provincat lindore të Ukrainës Donetsk dhe Luhansk duhet të lejohen të bëhen shtete të pavarura dhe më pas ai i anketoi këta këshilltarë për konfirmim.
Sa oficerë ushtarakë rusë që e shikonin atë poshtërim ishin gati t’i tregonin Putinit të vërtetën për Ukrainën sapo lufta filloi të shkonte keq?
Kur ushtria ruse ishte kundër armiqve në Gjeorgji, Siri, Krime dhe Çeçeni, Rusia thjesht mund të bombardonte pa dallim rrugën e saj për të dalë nga çdo problem. Por tani që ushtria e Putinit e ka gjetur veten në një luftë me ushtrinë shumë të motivuar të Ukrainës dhe industrinë e saj të armëve vendase, të mbështetur me disa nga armët dhe trajnimet më të mira të sakta të NATO-s, kalbja ka filluar me të vërtetë të shfaqet. Forcat e tankeve dhe logjistikës ruse u shkatërruan në gropa të shumta të kafazeve të djegura në Ukrainën perëndimore.
Dhe është e pamundur të ekzagjerohet se sa e paaftë duhej të ishte marina ruse për të lejuar që anija luftarake komanduese e Flotës së Detit të Zi të Rusisë, kryqëzori raketor Moskva, të dëmtohej aq keq, siç thuhet nga dy raketa lundrimi kundër anijeve të prodhimit ukrainas, të quajtura Neptune.
Moskva që u mbyt në det jashtë Ukrainës javën e kaluar ishte humbja më e madhe e një anijeje detare në betejë në 40 vjet.
Kina është një vend shumë më serioz se Rusia: ajo nuk është e ndërtuar mbi naftë, gënjeshtra dhe korrupsion (megjithëse ka mjaft nga këto të fundit), por mbi punën e palodhur dhe talentet prodhuese të popullit të saj.
Suksesi ekonomik i Kinës, dhe ndjenja e krenarisë që ajo ka krijuar, duket se e kanë qetësuar lidershipin e saj në mendimin se në thelb mund t’ia dalë i vetëm kundër një pandemie. Duke prodhuar vaksinat e veta, në vend që të importojë ato më të mira nga perëndimi, dhe duke ripërdorur sistemin e saj shumë efikas të mbikëqyrjes dhe kontrollit autoritar për të frenuar udhëtimet, të bëjë testime masive dhe të karantinojë çdo individ apo lagje ku u shfaq Covid-19, Kina vuri bast për një Politika “zero Covid”. Nëse do të mund ta kalonte pandeminë me më pak vdekje dhe një ekonomi më të hapur, do të ishte një sinjal tjetër për botën – një sinjal i madh – se komunizmi kinez ishte superior ndaj demokracisë amerikane.
Por Pekini, u bë jashtëzakonisht neglizhues në lidhje me vaksinimin e të moshuarve të tij.
jo nuk kishte aq rëndësi kur Kina ishte në gjendje të frenonte përhapjen e varianteve të mëparshme të koronavirusit me kontrolle të rrepta të popullsisë. Por tani ka rëndësi, sepse vaksinat Sinopharm dhe Sinovac të Kinës nuk duken aq efektive kundër Omicron sa vaksinat mRNA të bëra në Perëndim, megjithëse ato janë ende efektive në reduktimin e shtrimit në spital dhe vdekjes.
Në Kinë sot, më shumë se 130 milionë njerëz “të moshës 60 vjeç e lart janë ose të pavaksinuar ose kanë marrë më pak se tre doza”, duke i vënë ata “në rrezik më të madh të zhvillimit të simptomave të rënda të Covid ose të vdesin nëse infektohen me virusin”, The Financial Times së fundmi, duke cituar një studim të Universitetit të Hong Kongut.
Kjo ka bërë që Pekini të zgjedhë atë bllokim total të Shangait, i cili është menaxhuar aq keq sa banorët thuhet se u është dashur të vuajnë për ushqim.
Morali i kësaj historie? Sistemet autoritare janë sisteme me informacion të ulët. Dhe edhe kur e vërteta filtrohet, ose realiteti në formën e një armiku më të fuqishëm ose të Nënës Natyrë i përplas në fytyrë aq fort sa nuk mund të shpërfillet, udhëheqësit e tyre e kanë të vështirë të ndryshojnë drejtim sepse pretendimet e tyre për të drejtën për të të jenë presidentë të përjetshëm, mbështeten në pretendimet e tyre për pagabueshmëri.
Dhe kjo është arsyeja pse Rusia dhe Kina janë të dyja tani duke luftuar.
Burimi: The New York Times
Përktheu dhe përshtati: Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Biden ka ngatërruar demokracitë me diktaturat!
