Shqipëria shpenzon më pak se mesatarja europiane dhe e Azisë Qendrore për shëndetin.
Shpenzimet totale të qeverisë për shëndetin janë 9-10% të totalit të shpenzimeve buxhetore, vlerë kjo më e ulët se mesatarja e në vendet me të ardhura të mesme të larta të vlerësuara nga Banka Botërore që shpenzojnë 12% të buxheteve vjetore për shëndetësinë raporton Organizata Botërore e Shëndetësisë.
Ndonëse të kufizuara burimet publike nga buxheti mbulojnë tërë popullatën me një paketë të gjerë shërbimesh falas, por në realitet është e vështirë të vlerësohet mbulimi i saktë, pasi pagesat e larta nga xhepi tregojnë se disa shërbime nuk ofrohen falas.
Ekipi i OBSH rekomandon se Shqipëria duhet të zhvillojë një program me fokus të synuar. Aktualisht, e gjithë popullata ka të drejtën e sigurimit të detyrueshëm shëndetësor. Për të përdorur në mënyrë sa më efektive burimet financiare në dispozicion, vendi duhet të kalojë në një skemë të synuar, selektive, ku popullsia e cenuar ndaj rreziqeve financiare si, njerëz të papunë, pensionistë, gratë, fëmijët dhe adoleshentët të përfitojnë më shumë nga skema e sigurimeve që financohet nga qeveria/
OBSH ka kërkuar që financimi i shërbimeve nga skema e shërbimeve shëndetësore duhet të pasqyrojnë situatën aktuale epidemiologjike në vend, teksa duhen kryer studime më të detajuara rreth kostove.
Këto rekomandime duhet të shihen si një strategji afat-shkurtër për të përmirësuar zvogëlimin e pagesave nga xhepi.
Mekanizmat e financimit të shëndetësisë në Shqipëri janë të fragmentuara dhe të ndërlikuara. Kjo vështirëson gjurmimin e shpenzimeve.
OBSH përmend ekzistencën e pagesave joformale, të cilat janë të vështira për t’u vlerësuar. Për të qenë në gjendje të gjurmojë shpenzimet sipas burimit, Shqipëria duhet të institucionalizojë dhe implementojë sistematikisht llogaritë e sektorit shëndetësor. Kjo do të lejojë një menaxhim efikas të burimeve të mundshme për kujdesin shëndetësor.
Një pjesë e lartë e pagesave nga xhepi komprometojnë mbrojtjen financiare të popullatës. Në zonat rurale, kostot për të udhëtuar drejt spitaleve shoqëruar me koston e mundshme për shërbimet që nuk janë në dispozicion brenda sektorin publik, pengojnë aksesin e tyre në shërbimet shëndetësore.
Pagesat e larta nga xhepi për shërbimet shëndetësore janë një tregues se jo vetëm njerëzit e pasiguruar, por edhe ata që janë të përfshirë në skema përballen me pagesa informale.
Me herët, edhe Organizata e Kombeve të Bashkuara në një raport për planin e përgjigjes për rimëkëmbjen social ekonomike ndaj Covid-19 shprehu shqetësimin se Shqipëria, jo vetëm që ka shpenzimet më të ulëta për shëndetësinë nga gjithë shtetet e Europës Juglindore, por dhe në vitet e ardhshme planifikon që t’i ulë më tej ato.
“Duhet theksuar se shpenzimet publike për shëndetësinë si pjesë e PBB-së janë më të ulëta në Shqipëri (2.97%) sesa në shumicën e vendeve të Evropës Juglindore, dhe parashikimet për vitet 2020-2022 tregojnë një ulje të lehtë në 2.94% deri në vitin 2022. Kjo tendencë është veçanërisht shqetësuese nëse duhet të ndërtojmë dhe të fuqizojmë një sistem shëndetësor më të mirë. Projeksioni i OBSH për vitin 2020-2022 tregon se Shqipëria do të shpenzojë për tre vitet e ardhshme më pak se 10% për shëndetin nga paratë e përgjithshme publike. Rënia e burimeve për kujdesin parësor është shqetësuese. Strategjia për zhvillimin e kujdesit parësor në Shqipëri kërkon një buxhet të rritur në 25%. Roli i rëndësishëm i kujdesit parësor në përgjigjen dhe shërimin e COVID 19 është i rëndësishëm”, thuhet në raport.
