Sindikatat janë në pozicion mbrojtjeje në të gjithë botën, nën presion të madh nga forca të forta ekonomike dhe politike. Ne po përballemi me një krizë të shumëdimensionale. Punëdhënësit po sulmojnë në të gjitha frontet dhe pandemia po përdoret si një justifikim shtesë për të minuar sindikatat, pagat dhe kushtet e punës.
Që kur ofensiva neoliberale filloi rreth vitit 1980, ne kemi përjetuar një zhvendosje të madhe në ekuilibrin e fuqisë, nga puna në kapital. Nga ana tjetër, pjesë të mëdha të lëvizjes sindikale kanë vazhduar t’i përmbahen ideologjisë së partneritetit shoqëror – me dialogun social si metodën e tij kryesore të ndikimit – e cila, në situatën aktuale, po rezulton kundërproduktive.
Sidoqoftë, një numër në rritje i sindikatave po e kuptojnë që jemi në një situatë kritike dhe se duhet të ndërmarrim hapa të rinj të guximshëm drejt përballjes me kundërshtarët. Ne duhet të reformojmë sindikatat tona, t’i kthejmë ato në instrumente më efektive dhe t’i përgatisim ato më mirë për përballjet që do të vijnë.
Mungesa e diskutimit
Sindikatat po kundërshtojnë ristrukturimin neoliberal të shoqërive tona. Ato janë të bashkuar kundër privatizimit dhe derregullimit të shërbimeve publike. Ato po kërkojnë punë të sigurta, kushte më të mira pune, shëndet dhe siguri në punë dhe një të drejtë ’për të shmangur një katastrofë klimaterike. Në përgjithësi, sindikatat kanë një listë mbresëlënëse të kërkesave progresive.
Problemi është se shpesh ndalohet këtu. Ekziston një mungesë diskutimi dhe politikash për hapin tjetër nëse dhe kur kërkesat tona specifike adaptohen dhe dorëzohen. Dhe meqenëse zhvillimet ekonomike, sociale dhe politike kryesisht shkojnë në drejtim të kundërt, është e rëndësishme që ne gjithashtu të vlerësojmë organizatat tona – dobësitë e tyre si dhe pikat e tyre të forta.
Për të zhvilluar strategjitë tona është një sfidë e veçantë. Qëllimet tona gjithëpërfshirëse do të kërkojnë transformime të thella shoqërore dhe ekonomike, kështu që ne po përballemi me një luftë të bazuar në interes. Sigurisht, kjo është një çështje e fuqisë.
Prandaj do të na duhen më shumë sindikata të afta dhe të gatshme për të luftuar. Ne duhet të ndërtojmë aleanca të gjera shoqërore. Do të jetë e nevojshme mobilizimi masiv i forcave sociale dhe solidariteti i ndërsjellë. Sidoqoftë, ne përballemi me një problem, për sa kohë që pjesët kryesore të lëvizjes sindikale ndërkombëtare janë mbërthyer në një kurth të dialogut social.
Një arenë tjetër
Në interpretimin mbizotërues, dialogu shoqëror është bërë një qëllim në vetvete – një mënyrë për të bërë përparim në lidhje me punëdhënësit dhe me qeveritë. Sigurisht, mundësia për të folur ballë për ballë me punëdhënësit është e rëndësishme, por kjo në vetvete nuk na jep më shumë fuqi. Thjesht na jep një arenë tjetër në të cilën ne mund të shprehim atë fuqi që tashmë kemi.
Përfaqëson anëtarët tanë, me aftësinë dhe vullnetin e tyre për të ndërmarrë veprime, gjë që na jep fuqi në dialog ’si dhe në tryezën e negociatave. Megjithatë, ideologjia e partneritetit shoqëror është shkëputur gjithnjë e më shumë nga marrëdhëniet e pushtetit nga të cilat ajo buroi.
Askush nuk i kritikon sindikatat pse shkojnë në takime me punëdhënësit. Kjo është, sigurisht, e domosdoshme dhe e rëndësishme. Kritikat kanë të bëjnë me veprimin sikur dialogu shoqëror të ishte mjeti kryesor për të fituar ndikim.
Në vend që të poshtërojmë veten tonë duke lypur fort një vend në tryezë ’, ne duhet t’i drejtojmë burimet dhe politikat tona drejt ndërtimit të sindikatave të forta me muskuj industriale. Në shoqërinë e sotme kapitaliste është mjaft e qartë se nëse nuk përfaqësoni një kërcënim të mundshëm për interesat e punëdhënësve, ju jeni të pafuqishëm – me ose pa dialog social.
Kompromisi klasor
Është e dobishme të hedhim një vështrim mbi origjinën e dialogut shoqëror. E gjitha kthehet në institucionalizimin e kompromisit historik të klasave midis punës dhe kapitalit pas Luftës së Dytë Botërore – me qendër në Europën perëndimore. Ky kompromis (çfarëdo që të mendojmë për të), u ndërtua mbi pushtetin. Ishte rezultat i një zhvillimi historik shumë specifik, në të cilin sindikata dhe lëvizja punëtore ishin në gjendje të kërcënonin interesat e kapitalit përmes mobilizimit dhe luftës.
Kompromisi i klasave nuk ishte rezultat i thirrjeve për punëdhënësit, por për ti dhënë atyre një mësim përmes veprimit industrial. Punëdhënësit do të interesoheshin për të arritur një marrëveshje me punëtorët, jo për të qenë të mirë, por për të shmangur diçka më të keqe – socializmin e çdo lloji. Kompromisi i klasave u krijua në bazë të 50 viteve të luftës së ashpër të klasave. Ishte zhvendosja e lidhur në marrëdhëniet e pushtetit në favor të punës që i dha lëvizjes sindikale ndikim përmes negociatave trepalëshe dhe dialogut shoqëror.
Tanimë, meqenëse marrëdhëniet e pushtetit janë zhvendosur në mënyrë të konsiderueshme në favor të punëdhënësve, kompromisi i klasave tashmë është shembur ose është gati ta bëjë këtë. Me një lëvizje të dobët sindikale dhe punëtore, pozicionuar shumë në mbrojtje, punëdhënësit nuk janë më të interesuar për ndonjë kompromis, përfshirë dialogun efektiv shoqëror.
Është provë e krizës me të cilën po përballemi që sindikatat në Europë janë ulur mesatarisht përgjysmë gjatë 40 viteve të fundit – një sulm i paprecedentë ndaj sindikatave në kohët moderne. Të besosh se dialogu shoqëror do të na shpëtojë në një situatë të tillë, në rastin më të mire është mendim naiv.
Strategjitë efektive
Nuk është e vështirë të kuptosh se çfarë ndjekin punëdhënësit. Ata duan të shfuqizojnë shtetin e mirëqenies, të privatizojnë dhe korporatizojnë pjesë gjithnjë e më të mëdha të ekonomive dhe shoqërive tona dhe të mposhtin lëvizjen sindikale.
Për t’u përballur me këtë, ne kemi nevojë për sindikata më të forta të gatshme t’i sfidojnë ato. Ne duhet të analizojmë konjukturën aktuale politike, të zhvillojmë programe dhe politika dhe të dalim me vizione që mund të sjellin entuziazëm dhe optimizëm – dhe të gjenerojmë strategji efektive se si t’i realizojmë ato.
Por marrëdhëniet e pushtetit janë thelbësore: vendi në tryezë do të jetë i disponueshëm sa më shpejt që punëdhënësit të kuptojnë se do të jetë më mirë të na kenë atje sesa në rrugë.
*Rreth Asbjørn Wahl
Asbjørn Ëahl ka pasur një karrierë të gjatë në lëvizjen sindikale në nivele kombëtare dhe ndërkombëtare. Në pension nga pozicionet e tij zyrtare, ai aktualisht është këshilltar sindikal, shkrimtar politik dhe aktivist. Deri pak kohë më parë, ai ishte president i Komitetit të Transportit Urban të Federatës Ndërkombëtare të Punëtorëve të Transportit (ITF) dhe udhëheqës i grupit punues ITF për ndryshimin e klimës.
Burimi: socialeurope.eu/ Në shqip: Gazeta “Si”/
