Për shekuj me radhë, vendet e Evropës Perëndimore dhe Amerikës së Veriut, të udhëhequra kryesisht nga Mbretëria e Bashkuar dhe nga SH.B.A.-ja, kanë dominuar globin ekonomikisht, ushtarakisht dhe kulturalisht.
Perëndimi e ka bërë dhe rindërtuar botën ashtu siç e shihte të arsyeshme dhe e projektoi veten si majën e arritjeve njerëzore.
“Bota e zhvilluar” si edhe me krenari ka përcaktuar veten e saj si një model i iluminizmit që duhet të ndiqet nga pjesa tjetër e njerëzimit “të pazhvilluar”. Dhe bota që ai ndërtoi kishte për qëllim forcimin e kësaj hierarkie.
Sigurisht, shumica e rrëfimit të iluminizmit ishte pak më shumë se një mit, një përrallë e përshtatshme për të mbuluar përfitimet prej shtypjes brutale dhe shfrytëzimit të qenieve të tjera njerëzore dhe shkatërrimit të shoqërive të tyre.
Ulur në hyrje të pallatit të saj duke vëzhguar plantacionin e saj global, pasi ishte mbytur nga pasuria që u kishte marrë të tjerëve, Perëndimi arriti të besonte retorikën e saj të epërsisë racore dhe morale.
Sidoqoftë, katër vitet e fundit kanë dhënë shumë kontribut në tërheqjen e velit të hipokrizisë që ka qenë një “shenjtërim i përhershëm” i Perëndimit.
Vendet që disa vjet më parë po deklaronin veten si fenerë të demokracisë, liberalizmit dhe kapitalizmit, i janë nënshtruar joshjes së populizmit autoritar të krahut të djathtë.
Kanë kaluar ditët kur ata kërkuan të zbatojnë demokracinë përmes luftërave dhe sanksioneve shkatërruese ekonomike. Sot, demokracia duket e rrezikuar edhe në SH.B.A. (dhe Mbretërinë e Bashkuar).
Kjo natyrisht ka marrë jehonë në të gjithë botën. Gjatë fushatës aktuale të zgjedhjeve presidenciale të SHBA, dhe veçanërisht në javët e fundit pas debatit tragjikomik midis Presidentit Donald Trump dhe sfiduesit të tij, Joe Biden, bota ka marrë një vështrim të prishjes së një superfuqie narciziste, megjithëse disi psikotike.
Dhe nuk ka qenë një pamje e bukur, me dhunë në rrugë, gati një çerek milion njerëz të vdekur nga koronavirusi, ekonomia e dëmtuar, besueshmëria në zgjedhje dhe institucione vihet në dyshim dhe një kult personaliteti rreth udhëheqësit aktual që sa vjen edhe më shumë merr një natyrë diktatoriale.
“Ne nuk jemi më demokraci” shkroi në Twitter Senatori Republikan Mike Lee nga Utah pas debatit.
Probleme të ngjashme me qeverisjen e dobët, autoritarizmin, korrupsionin dhe prishjen institucionale janë të pranishme në Mbretërinë e Bashkuar dhe në vendet e tjera të Evropës.
Sidoqoftë, nuk ka gjasa që Perëndimi të përballet me të njëjtën përbuzje dhe me të njëjtat pasoja që u ka imponuar të tjerëve të cilët i ka konsideruar se kanë pësuar rënie në rrugën demokratike.
Rënia e prestigjit të perëndimit dhe arroganca e saj do të ketë pasoja për demokracinë në pjesë të tjera të botës.
Për të gjitha gabimet dhe hipokrizitë e tyre, në pjesën më të madhe të botës “në zhvillim”, ambasadat perëndimore dhe OJQ-të kanë qenë aleate në përpjekjen për demokratizimin e qeverisjes.
Aq sa në pjesën më të madhe të Afrikës, qeveritë autoritare ende u referohen të drejtave të njeriut dhe demokracisë si koncepte perëndimore më shumë sesa universale.
Ekziston një rrezik real që me parimet e tyre demokratike të dëmtuara nga ngjarjet në vend, do të jetë më e vështirë për Perëndimin të mbështesë me besueshmëri lëvizjet dhe përpjekjet e pro-demokracisë jashtë vendit.
Kjo, së bashku me shembullin e dhënë nga të ngjashmit e Donald Trump dhe Boris Johnson, mund të inkurajojë gjithashtu sundimtarët me një prirje autoritare të marrin më shumë liri, duke llogaritur që autoriteti i tyre nuk ka gjasa të ketë pengesa nga Perëndimi.
Rrezikohet po ashtu që bota të shkëputet nga kontrolli mbrojtës i Perëndimit. Në Afrikë, për shembull, Bashkimi afrikan ka tentuar së fundmi shumë të heqë imazhin e tij si një strehë për diktatorët, duke marrë qëndrime të fuqishme kundër grushteve ushtarake të shtetit dhe ndaj atyre që nuk pranojnë të pranojnë rezultatet e zgjedhjeve.
Ka ende një rrugë të gjatë për të bërë para se të mund të përshkruhet si një bastion i demokracisë, por idea e Perëndimit i ka dhënë një mundësi për të demonstruar se mund të qëndrojë me popullin sesa me sunduesit.
Sot edhe roli i ambasadave perëndimore në mbështetjen e lëvizjeve dhe reformave është zvogëluar shumë në vende si Kenia krahasuar me atë që ishte 30 vjet më parë.
Në Kenia, mediat sociale, së bashku me aplikacionet e transferimit të parave, janë shfaqur si një rrugë efektive për mbledhjen e fondeve lokale, një gjë të cilën edhe qeveria nuk ka pasur turp ta përdorë.
Ndërsa dielli duket se po perëndon në kohën kur Perëndimi ishte polici i vetë-emëruar i demokracisë…
Përkthyer dhe përshtatur nga aljazeera/ F.H, konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
