Është koha për të folur Turqinë.
Një qasje e përbashkët për të frenuar aventurizmin e rrezikshëm të Presidentit Rexhep Tajip Erdogan në Mesdheun Lindor, Lindjen e Mesme dhe Kaukaz duhet të jetë në krye të listës së Bashkimit Evropian për bashkëpunim me administratën e ardhshme të Biden në Shtetet e Bashkuara.
Udhëheqësit e BE po konsiderojnë në samitin e kësaj jave nëse do të rrisin sanksionet e tyre deri tani kryesisht simbolike kundër Ankarasë për kërkimet për gaz në ujërat greke dhe qipriote. Por vetëm veprimi i koordinuar transatlantik, vendosja e vijave të qarta të kuqe dhe ofrimi i stimujve për sjellje më bashkëpunuese ka një shans për të ndryshuar sjelljen e presidentit turk.
Në fillim të vitit 2020, pyetëm “Sa mashtruese mund të bëhet Turqia?” Nëse ky do të ishte një rishikim i performancës së fundvitit, vlerësimi do të duhej të “tejkalonte pritshmëritë”.
Në 11 muajt e fundit, Erdoğan:
– Ndërhyri ushtarakisht në luftën civile të Libisë me furnizime me armë, dronë dhe mercenarë sirianë.
– Ndaloi anijet franceze dhe gjermane të mandatuara nga KB në një mision të BE për të zbatuar një embargo armësh në Libi nga inspektimi i anijeve turke të ngarkesave në Mesdheun Qendror.
– Ndihmoi dhe nxiti Azerbajxhanin në rimarrjen e enklavës së Nagorno-Karabakut nga Armenia.
– Luftuan me luftëtarët kurdë të mbështetur nga perëndimi dhe me forcat e armatosura siriane në veri të Sirisë.
– Dërgoi një anije kërkimore të shoqëruar nga varka me armë për të kërkuar gaz në ujëra të njohur ndërkombëtarisht si pjesë e zonave ekonomike ekskluzive të Greqisë dhe Qipros.
– Vendosi dhe testoi një sistem raketash të mbrojtjes ajrore ruse me rreze të lartë në kundërshtim me paralajmërimet e SHBA dhe NATO.
– Vazhdoi me pengimin e planeve të mbrojtjes së NATO-s për Poloninë dhe vendet Balltike në një përpjekje për të detyruar aleatët për të shpallur partnerët e tyre kurdë në Siri një “organizatë terroriste”.
– I bëri thirrje myslimanëve për të bojkotuar mallrat franceze.
Ky është një rekord i përçarjes gjeopolitike për një vend në një krizë ekonomike dhe monetare, i cili ende zyrtarisht aspiron të bashkohet me BE edhe pasi kërcënon të përmbytë Evropën me azilkërkues.
Kjo e gjitha ndodhi me kënaqësinë ose neglizhencën e Presidentit të SHBA Donald Trump, i cili bllokoi sanksionet e kongresit për blerjen e raketave S-400 dhe bëri pak, nëse asgjë, për të frenuar sjelljen agresive të Erdoganit nga Tripoli në Stepanakert.
Durimi i Uashingtonit më në fund mori fund këtë muaj, kur Sekretari i Shtetit Mike Pompeo përdori videokonferencën e ministrave të jashtëm të NATO-s për të kundërshtuar sjelljen turke, duke akuzuar Ankaranë për minimin e sigurisë së NATO-s dhe dorëzimin e një dhurate Rusisë me blerjen e saj S-400, destabilizimin e Mesdheut Lindor dhe përkeqësimin e konflikteve duke vendosur mercenarë sirianë.
BE, nga ana e saj, ka zvogëluar ndikimin në Ankara. Fuqitë kryesore evropiane janë dukshëm të ndara midis Francës, e cila kundërshton politikat e Erdoganit dhe ka dërguar anije luftarake dhe furnizuar me armë për të mbështetur Greqinë dhe Qipron, dhe Gjermanisë, e cila kryesisht kërkon të ndërmjetësojë .
Aventurizmi i huaj i Erdogan dhe përpjekjet për të projektuar veten si udhëheqës i botës myslimane mund të projektohen pjesërisht për të shkëputur vëmendjen nga rënia e ekonomisë së Turqisë, e përkeqësuar nga pandemia e koronavirusit .
Ai gjithashtu plotësoi një boshllëk strategjik, me SHBA të munguara si një forcë ndërmjetësuese.
Por tensioni mbetet i lartë.
Cilido qoftë motivi i tij, vendosja e të fortit turk përsëri në kutinë e tij do të jetë një nga sfidat e para për një aleancë të rigjallëruar transatlantike sapo Presidenti i zgjedhur i SHBA Joe Biden të hyjë në Shtëpinë e Bardhë.
Amerika, NATO dhe BE të gjithë kanë nevojë për Turqinë si një aleat.
Kështu që Biden dhe Evropianët duhet të komunikojnë së bashku me Ankaranë dhe të bien dakord për shpërblimet dhe ndëshkimet e mundshme për t’u përpjekur të ndryshojnë trajektoren e Erdoganit.
Shpërblimet mund të përfshijnë mbështetjen e integrimit turk në komunitetin energjetik të Mesdheut Lindor dhe rrjetet e mundshme të tubacioneve, lehtësimin e negociatave mbi caktimin e hapësirës detare dhe hapësirën ajrore, rinovimin e paktit të migrimit dhe negocimin e një bashkimi doganor të modernizuar dhe të zgjeruar me BE dhe ofrimin e sistemeve të raketave të mbrojtjes ajrore të përputhshme me NATO.
Dënimet mund të përfshijnë zvogëlimin e bashkëpunimit ushtarak dhe të inteligjencës, krijimin e lidhjeve me udhëheqësit turq të opozitës, dekurajimin e turizmit me këshilltarët e udhëtimit .
Asnjë nga këto hapa nuk përmban rreziqe, dhe disa mund të shkaktojnë një reagim të ashpër.
Por një qëndrim i përbashkët Euro-Atlantik, me mbështetjen e qartë të Biden, duhet ti paraqesin Erdoganit një zgjedhje të qartë: Ndaloni tregimin e muskujve ose përballuni me një presion në rritje nga një Perëndim i bashkuar.
Përkthyer dhe përshtatur nga Politico.eu/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Le Monde’: Erdogan s’do heqë dorë nga qëllimet e tij!
“Greqia është çmendur”, Erdogan provokon sërish
“Erdogan nuk kërkonte gazin, donte të fundoste anijen greke”
