Mbretëria e Bashkuar dhe Bashkimi Evropian ishin në prag të arritjes së një marrëveshje të ngushtë tregtare të Enjten, duke u larguar nga një finale kaotike në ndarjen e Brexit që i ka dhënë një goditje përpjekjes 70-vjeçare për të farkëtuar unitetin evropian nga rrënojat e Botës Lufta e Dytë.
Burime në Londër dhe Bruksel i thanë agjencisë së lajmeve Reuters se një marrëveshje ishte afër ndërsa Kryeministri Britanik Boris Johnson mbajti një telefonatë konferencë natën vonë me kabinetin e tij të ministrave të lartë dhe negociatorëve në Bruksel, i cili shqyrtoi tekstet ligjore të tregtisë. “Puna do të vazhdojë gjatë gjithë natës”, tha zëdhënësi i Presidentes së Komisionit Evropian Ursula von der Leyen, Eric Mamer.
Paundi britanik u rrit me 1 përqind në 1.3498 dollarë, kërcimi më i madh në gati shtatë javë.
Nuk kishte asnjë konfirmim zyrtar të një marrëveshje por një konferencë shtypi pritej në Londër të Enjten në mëngjes, vetëm shtatë ditë para se Mbretëria e Bashkuar t’i kthejë shpinën tregut të vetëm të BE-së dhe bashkimit doganor në 23:00 GMT më 31 Dhjetor.
Mbretëria e Bashkuar u largua zyrtarisht nga BE në 31 Janar por që atëherë ka qenë në një periudhë tranzicioni sipas së cilës rregullat mbi tregtinë, udhëtimet dhe biznesin mbetën të pandryshuara. Por nga fundi i këtij viti, ai do të trajtohet nga Brukseli si një vend i tretë.
‘Një fitore e madhe’
Një komentator mbi çështjet britanike thotë se MB duket se ka arritur të fitojë disa koncesione të rëndësishme nga BE. “Kjo marrëveshje me siguri do të shihet si një fitore e madhe për Boris Johnson,” i tha Al Jazeera Nile Gardiner, drejtori i Qendrës Margaret Thatcher për Liri të Fondacionit Heritage në Uashington, DC.
“Në fund të fundit mendoj se BE, sipas raporteve të fundit që kemi, ka bërë disa lëshime të rëndësishme këtu. Dhe kjo marrëveshje do të rezultojë në Mbretërinë e Bashkuar që i jepet qasje e plotë në tregun e vetëm të BE-së, tarifa zero në vend dhe MB, natyrisht, do të mbajë kontrollin e plotë të kufijve të saj, ligjeve të saj, dhe gjithashtu tregtinë e saj gjithashtu,” Tha Gardiner.
Por analistë të tjerë kanë thënë se Brexit ka të ngjarë të ketë një efekt negativ neto në ekonominë britanike dhe do të shtojë presionin e krijuar nga pandemia e COVID-19.
Nëse negociatorët kanë arritur një marrëveshje me tarifë zero dhe kuotë zero, kjo do të mbrojë gati 1 trilion dollarë në tregtinë vjetore dhe do të mbështesë paqen në Irlandën e Veriut, një përparësi për Presidentin e zgjedhur të Shteteve të Bashkuara Joe Biden, i cili kishte paralajmëruar Johnson se ai duhet të mbështeste marrëveshja e paqes e Premtes së Madhe 1998.
Edhe me një marrëveshje, disa përçarje janë të sigurta nga 1 Janari kur Mbretëria e Bashkuar përfundon marrëdhënien e saj shpesh të ndërprerë 48-vjeçare me një projekt të udhëhequr nga Franko-Gjerman, i cili kërkonte të lidhte kombet e shkatërruara të Evropës së pas Luftës së Dytë Botërore së bashku si një fuqi globale .
Pas muajsh bisedimesh udhëheqësit nëpër 27 vendet anëtare të BE-së kanë hedhur një marrëveshje si një mënyrë për të shmangur makthin e një daljeje “pa marrëveshje”. Por ekonomia e dytë më e madhe e Evropës do të dalë nga Tregu i Vetëm i BE-së, të cilin ish-Kryeministrja Britanike Margaret Thatcher ndihmoi në krijimin dhe bashkimin e saj doganor.
Ndërsa loja përfundimtare e Brexit po mbaronte, qindra kamionë të mbështetur rreth portit jugor anglez të Dover në fillim të kësaj jave kishin ofruar një kujtesë kthjelluese të pasojave të mundshme të përfundimit të periudhës së tranzicionit të Britanisë më 31 dhjetor pa një marrëveshje.
Një pikë kryesore në negociatat ka qenë peshkimi.
Britania e Madhe, e cila importon rreth 107 miliardë dollarë më shumë nga BE sesa eksporton atje, kanë debatuar deri në fund mbi peshqit, e rëndësishme për flotën e vogël të Mbretërisë së Bashkuar të peshkimit, por me vlerë më pak se 0,1 përqind të produktit të brendshëm bruto (PBB).
Të dy palët kanë bërë një marrëveshje mbi peshkimin një parakusht për çdo marrëveshje më të gjerë mbi marrëdhëniet e tyre të ardhshme, edhe nëse 650 milion euro (790 milion dollarë) të peshkut të anijeve evropiane që kapin në ujërat e MB çdo vit është një pjesë e 512 miliardë eurove (625 miliard dollarë) ) të mallrave të tregtuara çdo vit midis Britanisë dhe BE-së.
BE gjithashtu ka bërë kompromis për peshkimin: Ajo ka kaluar nga pranimi i asnjë uljeje në fillim të negociatave në 18 përqind disa javë më parë, pastaj në 25 përqind në ditët e fundit. Blloku kishte refuzuar të pranonte një ulje prej më shumë se 25 përqind të vlerës së peshkut të kapur, duke thënë se edhe kjo ishte e vështirë për t’u pranuar nga vende të tilla si Franca dhe Danimarka, thanë zyrtarë me njohuri të diskutimeve për agjensinë e lajmeve Bloomberg.
Por nuk është aq e thjeshtë sa thjesht numrat e papërpunuar. Krahas vlerës së përqindjes së kapur, të dy palët po bënin pazar për sa kohë do t’u jepet peshkatarëve për t’u përshtatur me rregullat. BE kishte kërkuar fillimisht për një periudhë tranzicioni 10-vjeçare, përpara se ta ulte atë në shtatë. Mbretëria e Bashkuar ka kërkuar që BE të pranojë një periudhë tranzicioni pesë-vjeçare pasi më parë kishte sugjeruar tre vjet.
Johnson, fytyra e fushatës Brexit 2016, e bëri të qartë se meqenëse 52 përqind kishin votuar për të “marrë përsëri kontrollin” nga BE, ai nuk ishte i interesuar të pranonte rregullat e tregut të vetëm ose të bashkimit doganor.
Por BE është e vendosur në mënyrë të barabartë për të mbrojtur tregun e saj fitimprurës të vetëm dhe dëshiron të parandalojë Londrën nga sigurimi i asaj që e konsideron si më e mira e të dy botëve, hyrja preferenciale në treg me avantazhin e vendosjes së rregullave të veta. BE nuk dëshiron të lejojë një ekonomi britanike të parregulluar, që mund të inkurajojë të tjerët të largohen.
Fushë loje e barabartë
Rezultati ka qenë me sa duket një negociatë e trazuar në një të ashtuquajtur fushë të barabartë në konkurrencë, të cilën BE-ja kërkoi për hyrjen në tregun e saj.
“Fusha e barabartë e lojës” është zhargon tregtar për të siguruar konkurrencë të ndershme. Udhëheqësit e BE-së kanë frikë prej kohësh se pas Brexit, Mbretëria e Bashkuar mund të lehtësojë rregullimin për të ulur konkurrencën dhe kështu të vlerësojë pjesën e tregut të BE. Zbatimi është një çështje kryesore.
Nëse do të ketë një marrëveshje, ajo mbulon mallra, por jo shërbimet financiare që e bëjnë Londrën kapitalin e vetëm financiar për të rivalizuar New York-un. Shërbimet përbëjnë 80 përqind të ekonomisë britanike.
Tregtia e mallrave do të ketë më shumë rregulla, më shumë burokraci dhe më shumë kosto. Do të ketë disa përçarje në porte. Çdo gjë, nga rregullorja e sigurisë ushqimore dhe rregullat e eksportit deri te çertifikimi i produktit do të ndryshojë.
Në thelb, ajo që ata duket se kanë rënë dakord është një marrëveshje e ngushtë e tregtisë së lirë e rrethuar nga marrëveshje të tjera mbi peshkimin, bashkëpunimin e zbatimit të ligjit, transportin dhe energjinë. Pranimi i tregut të BE për bankat me bazë në Londër, siguruesit dhe menaxherët e aseteve po trajtohet jashtë marrëveshjes dhe nga 1 janari, hyrja do të jetë në rregull.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga Al Jazeera
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
