Përmirësimi i kulturës së ashtuquajtur strategjike të Evropës është bërë më shumë një parullë sesa një qëllim praktik.
Evropa po debaton hapur për çdo çështje të politikës së jashtme aktualisht, por më e rëndësishmja është marrëdhënia transatlantike. Janë parë diskutime midis Presidentit francez Emmanuel Macron dhe Ministrit gjerman të Mbrojtjes Annegret Kramp-Karrenbauer duke ofruar pikëpamjet e tyre të kundërta. BE, nga ana e saj, ka hedhur poshtë “debatet e rreme” midis transatlantikëve dhe evropianëve- të cilat kanë ngritur dy rrugët si reciprokisht përjashtuese – si një rrugë e gabuar, dhe në vend të kësaj argumentoi se të dy anët e Atlantikut po forcojnë marrëdhëniet midis tyre.
Këtë javë, udhëheqësit kombëtarë të BE do të takohen për të vendosur strategjinë ndaj partnerit të saj transatlantik. Ata do ta bëjnë këtë në sfondin e rekomandimeve të lëshuara javën e kaluar nga Komisioni Evropian dhe Shërbimi Evropian i Veprimit të Jashtëm për propozimet e politikave që përfshijnë të gjithë gamën e çështjeve transatlantike, të tilla si pandemitë, ndryshimi i klimës, tregtia, teknologjia, siguria dhe mbrojtja. Duke bërë të ditur për atë që mund të ishte administrata më transatlantike e SHBA në dekada me zgjedhjen e Joe Biden në presidencë, BE theksoi nevojën për të shfrytëzuar këtë “mundësi të rrallë që vjen një herë”.
Ekipi i Biden do të gjejë në Evropë partnerë të vërtetë: ambicie më e madhe, por më pak burime, vizione të autonomisë të kombinuara me realitetin e ndërvarësisë, në kërkim të strategjisë, por me taktika të ndara, me qëllime të mira, por me rezultate të pazakonta. Sfida kryesore për të dy palët do të jetë përkthimi i marrëveshjes strategjike të nivelit të lartë në politika konkrete që mund të japin rezultate të vogla në planin afatshkurtër dhe me kalimin e kohës.
Në një vështrim të shpejtë, debatet në Bruksel dhe rreth Evropës nganjëherë duken paksa si ato që mund të kenë qenë në Uashington në fund të viteve 1940, kur George Kennan dhe Paul Nitze hartuan strategji të kontrollit dhe luftës së ftohtë.
Koncepte të tilla si “autonomia strategjike”, një bashkim evropian i mbrojtjes dhe sovraniteti evropian janë bërë gjuhë e zakonshme midis vendimmarrësve evropianë për të treguar ambicien e Evropës për të vepruar si një aktor global dhe për të formuar rendin botëror. Por ndonjëherë koncepte të tilla turbullojnë më tepër sesa sqarojnë zgjedhjet strategjike.
Për Evropën, autonomia strategjike “kërkon zhvillimin e një kulture të përbashkët strategjike” dhe mund të jetë autonome nga vetë BE-ja.
Qëllimet themelore të sindikatës së mbrojtjes së BE-së kanë qenë të paqarta. Dhe kështu në mënyrë paradoksale, logjika kryesore strategjike për një bashkim evropian të mbrojtjes u duk të ishte ulja e shpenzimeve me 40 përqind, në një kohë kur shumë nga të njëjtat vende ishin zotuar (në samitin e NATO-s në 2014) në një rritje prej 40 përqind. Fokusi kryesor i debatit ka qenë në riorganizimin e sistemeve të armëve dhe shmangien e dublikimeve, ndërsa përparësia duhet të jetë nëse llojet e ndryshme të shpenzimeve të mbrojtjes janë të lidhura me objektivat e përgjithshëm operacional.
Më në fund, sovraniteti evropian u theksua nga ish-Presidenti i Komisionit Evropian Jean-Claude Juncker në fjalimin e tij për Gjendjen e Bashkimit Evropian 2018. Ai argumentoi se “situata gjeopolitike e bën Evropën: Koha për sovranitetin evropian ka ardhur”. Ai më tej deklaroi se “Sovraniteti Evropian lind nga sovraniteti kombëtar i vendeve anëtare dhe nuk e zëvendëson atë. Ndarja e sovranitetit – kur dhe ku ka nevojë – e bën secilin nga shtetet tona kombëtare më të fortë.” Macron ka bërë thirrje për sovranitetin evropian për të garantuar “aftësinë e Evropës për të ekzistuar në botën e sotme për të mbrojtur vlerat dhe interesat tona”. Élysée ka organizuar linja të ndryshme të politikave përgjatë sigurisë, mbrojtjes, ekonomisë, migracionit, çështjeve sociale, teknologjisë, kulturës dhe arsimit nën kornizën e sovranitetit evropian. Dhe Franca dhe Gjermania e regjistruan atë si një koncept ligjor në Traktatin e Aachen të nënshkruar në Janar 2019.
Problemi më i rëndë me debatin bashkëkohor evropian nuk është domosdoshmërisht mungesa e përmbajtjes pas ideve të veçanta, por më tepër mungesa e kontestimit rreth vizioneve konkurruese. Tregu i përkohshëm i medias, i drejtuar nga të dhënat ose titulli më i fundit, gjithashtu nuk lehtëson debatin e konsideruar. Por arsyeja kryesore është paradoksalisht për shkak të vendimmarrjes së konsensusit brenda BE-së.
Ndryshe nga Shtetet e Bashkuara, me presidencën e saj unitare, BE ka një koleksion kompleks të aktorëve të politikës së jashtme: krerët e shteteve dhe qeverive në Këshillin Evropian, ministrat e jashtëm dhe të mbrojtjes në Këshillin e BE, Kolegjin e Komisionerëve dhe potencialisht Parlamenti Evropian. Edhe nëse institucioni është thjesht Këshilli Evropian ose Komisioni, numri i vendimmarrësve është gati 30. Gjatë mandatit pesë-vjeçar të anëtarëve të Komisionit dhe Parlamentit, anëtarët e Këshillit Evropian ndryshojnë shpesh, me disa zgjedhje kombëtare çdo vit duke shtuar kompleksitet të mëtejshëm në procesin e politikëbërjes. Prandaj, sfida nuk është të paraqitni zgjedhje të qarta, me argumente pro dhe kundër, për një vendimmarrës të veçantë për të zgjidhur, por më tepër për të identifikuar një qendër të mundshme të gravitetit që mund të shërbejë si konsensus.
Duke dalë para një seance të përbashkët të Kongresit të SHBA në 2018, Macron argumentoi: “Nëse nuk veprojmë me urgjencë si një komunitet global.… Ne atëherë do të minonim në mënyrë të pashmangshme dhe të rëndë rendin liberal që ndërtuam pas Luftës së Dytë Botërore. Fuqitë e tjera, me një strategji dhe ambicie më të fortë, do të plotësojnë boshllëkun që do të linim bosh ”.
Macron herë-herë alternohej midis domosdoshmërisë së Evropës ose perëndimit në mbrojtjen e rendit liberal. Para Kongresit, ai theksoi “miqësinë midis dy vendeve tona, e cila ka kontribuar në farkëtimin e kësaj bote perëndimore të bazuar në demokraci, lirinë e individëve dhe na mundësoi që të ndërtojmë rendin ndërkombëtar që njohim”. Në fjalimet e tjera, megjithatë, ai dalloi civilizimin evropian dhe nocionet e lirisë nga normat e Sh.B.A. Duke përshkruar atë që është referuar si Doktrina Macron, ai gjithashtu barazoi Shtetet e Bashkuara me Rusinë dhe Kinën – vetëm një fuqi tjetër e madhe kundër së cilës Evropa duhet të ekuilibrojë. Sidoqoftë, ai ka qenë i qëndrueshëm në qendër të vlerave të Iluminizmit në udhëheqjen e mendimit të tij strategjik dhe lëkundjet e tij në retorikë ndaj administratës së Presidentit të SHBA e Donald Trump ndoshta thjesht pasqyroi një dorë fillestare të hapur në kërkim të një partneri që zhgënjeu në këtë përpjekje.
Një lëvizje e guximshme simbolike për të filluar këtë epokë të re të bashkëpunimit transatlantik do të ishte që Evropa t’i japë Biden Çmimin Charlemagne për punën e bërë në shërbim të unifikimit Evropian. Ashtu si komiteti i Çmimit Nobel ishte vizionar në njohjen e premtimit të ish-Presidentit amerikan Barack Obama për paqe, komiteti Charlemagne mund të ndihmojë Evropën dhe Shtetet e Bashkuara të kapin këtë mundësi unike strategjike për ta bërë premtimin e partneritetit transatlantik një realitet. Për Evropën, rruga drejt suksesit në politikën e jashtme – qoftë përballja me Pekinin, Moskën, COVID-19, ose Shtetin Islamik – çon në mundësinë e një bashkëpunimi me Shtetet e Bashkuara dhe anasjelltas.
Përkthyer dhe përshtatur nga Aljazeera/ F.H, konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
