Të rikrijosh vlerat demokratike do të thotë të heqësh justifikimin e traditës. Demokracia në SHBA nuk është ruajtur. Po, Donald Trump humbi; po, rezultati i zgjedhjeve në këtë rast ishte në përputhje me votën e popullit; po, gjykatat e kanë mbështetur këtë rezultat. Por të njëjtat kushte jodemokratike që lejuan zgjedhjen e një gënjeshtari jopopullor, shtypja e votuesve, Kolegji Zgjedhor, dezinformimi i pakontrolluar janë ende në fuqi dhe një ‘hartë’ për mënyrën e përdorimit të tyre është në dispozicion për personin tjetër me pasuri dhe i paskrupullt që dëshiron të provojë në zgjedhje si president në të ardhmen.
Në rastin më të mirë, demokracisë në Shtetet e Bashkuara i është dhënë një goditje.
Tani është koha për t’i bërë Shtetet e Bashkuara më demokratike. Të drejtat e votuesve duhet të jenë në krye të listës, por edhe heqja e Kolegjit Zgjedhor, i cili ia ka dhënë dy nga gjashtë zgjedhjet e fundit kandidatit për të cilin populli nuk votoi, është e jashtëligjshme dhe anon vendet legjislative dhe prek përfaqësimin.
Dhoma e Përfaqësuesve ka qenë e mbushur me 435 vende që nga viti 1929, që do të thotë që ndërsa popullsia është rritur, po kështu është rritur edhe numri i njerëzve për përfaqësues. Në këtë pikë, secili anëtar i kongresit përfaqëson dhjetë herë ose më shumë njerëz sesa në vendet e kolegëve. Ne mund ta bëjmë Uashingtonin, DC, një shtet dhe të reformojmë sistemin primar të ngatërruar, të shtrenjtë dhe të padrejtë. Në fakt, ne mund të heqim qafe Senatin fare. Të gjitha këto procese, rregulla ose institucione janë tradita të nderuara, por ato janë gjithashtu jodemokratike.
Realisht, asnjë nga këto ndryshime nuk do të jetë i lehtë për t’u përmbushur, megjithëse ka zgjidhje për disa prej tyre, si Kompakti Kombëtar Ndërkombëtar i Votave Ndërkombëtare, i cili do ta bënte Kolegjin Zgjedhor të vjetëruar pa pasur nevojë ta hiqte atë ligjërisht. Por këto ide ende duhet të promovohen dhe mbështeten; në fund të fundit, demokracia nuk ka qënë kurrë e lehtë. Mbi të gjitha, proceset jodemokratike duhet të bëhen të papranueshme, në vend që të të justifikohen nga historia dhe tradita.
Provat e katër viteve të fundit janë të qarta. Një sistem i dobët partiak nuk do të fitojë kandidaturën e kandidatëve jodemokratikë dhe fanatikë; në vend të kësaj, anëtarët e komitetit kombëtar ka të ngjarë të mbështesin kandidatë të tillë nëse mendojnë se do t’i çojnë në pushtet. Verifikimi nga media nuk shërben për të eleminuar kriminelët që gënjejnë drejtpërdrejt dhe padyshim, veçanërisht kur pjesë të mëdha të elektoratit mund të quajnë gjithçka që ata nuk pajtohen me “lajme të rreme”.
Kontrollet dhe ekuilibrat e dyshimtë të qeverisë amerikane nuk kanë ndaluar abuzimin me pushtetin dhe nuk do ta bëjnë atë në të ardhmen. Dhe asnjë normë ose konventë nuk do ta detyrojë një autokrat, pasi të kenë fituar pushtetin, të qeverisë për të mirën e përbashkët sesa pasurimin e tyre.
Sfidat në vendosjen e ndryshimeve nuk janë pengesa e vetme. Shumë fusha të drejtpërdrejta të politikave do të kërkojnë vëmendje dhe detyrat nga reagimi pandemik deri te rivendosja e hulumtimit të ndryshimeve klimatike janë jashtëzakonisht urgjente. Mund të duket e vështirë, e thatë ose joproduktive të përqendroheni në parametrat e sistemit zgjedhor të SH.B.A.-së.
Por reformimi i procesit demokratik është gjëja e duhur për të bërë nëse Shtetet e Bashkuara duan ta quajnë veten demokraci. Mund të jetë gjithashtu mënyra më e lehtë për të përmbushur disa nga qëllimet e politikave të administratës në hyrje. Opinioni publik për shumicën e çështjeve është dukshëm më afër pozicioneve demokratike. Për kontrollin e armëve, kujdesin shëndetësor, taksat, rolin e qeverisë, të ashtuquajturit përfaqësues në Kongres nuk po përfaqësojnë atë që duan shumica e njerëzve. Lejimi i zgjedhjeve për të pasqyruar më saktë opinionin publik sigurisht qëllimi i çdo mbështetësi të demokracisë do të zhvendosë menjëherë dritaren e diskursit politik të Overtonit për të qenë më në linjë me atë që njerëzit në të vërtetë duan nga qeveria e tyre.
Në mënyrë thelbësore, për të rregulluar boshllëqet e rrezikshme në sistemet zgjedhore të SH.B.A.-së, administrata e re nuk ka nevojë të kompromentojë parimet ose të hartojë masa mbrojtëse të komplikuara. E vetmja gjë që ata duhet të bëjnë është t’i kthehen prerazi parimit themelues të Shteteve të Bashkuara: demokracisë.
Proceset parësore janë komplekse, marrin shumë kohë, janë të shtrenjta dhe janë krijuar për të konsoliduar dhe mbajtur pushtetin e partisë më shumë sesa për të shfaqur vullnetin e njerëzve. Ato janë gjithashtu plotësisht artificiale dhe ekstra kushtetuese, relativisht moderne, dhe për këtë arsye relativisht të lehta për tu ndryshuar. Ndërkohë, Kolegji Zgjedhor është artificial dhe i krijuar për të lënë elitat të mbizotërojnë mbi njerëzit. Tani i pamendueshëm në formën e tij origjinale, ai thjesht është bërë një rrëmujë matematikore që u jep disa amerikanëve më shumë informacione për zgjedhjet presidenciale sesa të tjerët.
Reformimi i këtyre sistemeve është një hap i qartë drejt demokracisë më të madhe. Disa njerëz argumentojnë se votimi më i drejtpërdrejtë rrezikon populizmin, se të ashtuquajturit votues me informacion të ulët do të votojnë kundër interesave të tyre dhe për këtë arsye nuk mund t’u besohet demokracisë. Në fund të fundit, ky ishte pak a shumë arsyetimi i Themeluesve kur krijuan Kolegjin Zgjedhor.
Por mendoni se një votë e thjeshtë popullore do të na kishte dhënë një rezultat tjetër katër vjet më parë. Merrni parasysh që kontrolli i një partie të vetme që braktisi çdo rol moderues në interesin e emërimit të gjyqtarëve dhe pasurimin personal u mundësua nga financimi i korporatave. Përqindja republikane e vendeve në Dhomë është vazhdimisht më e madhe se pjesa e saj e votës popullore. Distrikti i Kolumbisë dhe 700,000 banorët e saj nuk kanë aspak fuqi votimi në Kongres.
Kjo duhet të jetë një thirrje e thjeshtë për demokratët. Historia e fundit dhe mençuria konvencionale, si dhe çështjet e sondazheve të përmendura më lart, thonë se nëse kryhet më pak shtypje ndaj votuesve, arrihet pjesëmarrje më e lartë e votuesve dhe vota të drejtpërdrejta popullore kjo do rezultojë në një shfaqje më të mirë për kandidatët demokratë.
Arritja e këtyre ndryshimeve shkon kundër traditës dhe inercisë. Disa prej tyre kërkojnë beteja të vështira ose punë të ndërlikuara. Por, si parimi, ashtu edhe interesi e nxisin administratën dhe partinë demokratike, që të angazhohen për të reformuar tani. Është shpresa jonë më e mirë për të mbrojtur veten nga një diktator tjetër që manipulon sistemin tonë për të mirën e tij.
Ne mund të shohim rreziqet e mos reformimit dhe mundësitë nëse i bëjmë. Është koha për të lëvizur Shtetet e Bashkuara më pranë demokracisë që pretendon se ka.
Përkthyer dhe përshtatur nga foreignpolicy/ F.H, konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
