Shqipëria është në grupin e vendeve që ka firmosur me COVAX, një nismë ndërkombëtare që synon të bashkojë burimet midis kombeve të pasura dhe të varfra, për të siguruar një qasje më të barabartë të vaksinave në të gjithë botën, por shpërndarja reale e vaksinave do të lërë pas vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme, ku bën pjesë vendi ynë.
Forumi Ekonomik Global publikoi një hartë (shih bashkëngjitur), ku me ngjyrë të gjelbër janë vendet që kanë marrëveshje për t’u përfshirë në vaksinim në fazën e parë të shpërndarjes së saj. Forumi Ekonomik Global vë në dukje se Britania e Madhe po merr dozat e saj të para, e ndjekur nga SHBA-ja. Sidoqoftë, njerëzit në vendet me të ardhura të ulëta mund të duhet të presin vite para se të vaksinohen.
Vaksinat COVID-19 do të jenë të disponueshme në Europën Perëndimore për herë të parë brenda disa ditësh. Por Forumi Global shtron çështjen se kujt duhet t’i jepet qasje e hershme. Zyrtarët e vendeve të zhvilluara po përfshihen në procesin delikat se cilët do të marrin dozat e para, të cilat janë të kufizuara.
Në Mbretërinë e Bashkuar, e cila u bë vendi i parë perëndimor që dha autorizimin e përdorimit emergjent për një vaksinë COVID-19, shtëpitë e pleqve janë të parat në radhë për dozat që pritet të mbërrijnë javën e ardhshme. Gjermania gjithashtu do t’u japë përparësi të moshuarve (në varësi të dozave nëse provojnë se janë shumë të fuqishme). Japonia planifikon të lëshojë kuponë për dozat e saj të para për të moshuarit, ndërsa Indonezia planifikon t’u japë përparësi punonjësve mbi moshën 18 vjeç.
SHBA-ja do ta shpërndajë te punonjësit e kujdesit shëndetësor dhe azile të të moshuarve, ku vaksina do të jetë e disponueshme që këtë muaj. Në Shqipëri, autoritetet kanë deklaruar se dozat e para do të përdoren për stafet mjekësore dhe të sëmurët kronikë, pasi Shqipëria nuk ka qendra të mëdha azilesh.
Njerëzit në vendet e varfra mund të gjenden në pjesën e pasme të linjës globale. Moderna mund të kërkojë deri në 37 dollarë për një dozë të vetme nën një program çmimi “më të lirë”, për shembull, megjithëse AstraZeneca dhe Universiteti i Oksfordit janë zotuar të shesin doza për më pak se 2 dollarë. Ekspertët mendojnë se shumë banorë të vendeve më të varfra mund të duhet të presin deri në vitin 2024 për vaksinat.
Një nismë ndërkombëtare, Facility COVAX, synon të bashkojë burimet midis kombeve të pasura dhe të varfra për të siguruar një qasje më të barabartë të vaksinave dhe ka siguruar qindra miliona doza. Suksesi i COVAX nuk është i sigurt, megjithatë, dhe vende si SHBA dhe Rusia kanë vendosur të mos marrin pjesë (SHBA mund të jetë pjesë me administratën e re).
Forumi Ekonomik Botëror shprehet se, interesat kombëtare dhe private po shkelin parimin e drejtësisë shëndetësore. Askush nuk pret me të vërtetë që dozat të shpërndahen në mënyrë të barabartë. Sipas kësaj analize, marrëveshjet lokale të prodhimit ka të ngjarë të ndihmojnë në përcaktimin se ku shkojnë dërgesat e para, duke lënë pas dore furnizimet afatshkurtra për vendet e varfra dhe të ardhura të mesme.
Pas marrjes së dozave të para në dispozicion, shumë njerëz do të duhet ende të presin javë para se të vaksinohen në të vërtetë. Vaksina e Moderna kërkon një hendek katër javë midis dozës së parë dhe të dytë të kërkuar.
Vaksinat fillestare do të mbulojnë pjesë relativisht të vogla të popullsisë së secilit vend. Ndërsa Britania e Madhe ka urdhëruar doza për rreth një të tretën e banorëve të saj.
Një problem që mund të lindë ndërsa, dozat bëhen të disponueshme është ngurrimi për t’i marrë ato. Më pak se dy të tretat e punonjësve të kujdesit shëndetësor në SHBA, të anketuar kohët e fundit, thanë se do të merrnin një vaksinë COVID-19.
