Një turmë aktivistësh të ekstremit të djathtë thyenë mbrojtjen e vendosur nga policia. Duke brohoritur dhe duke tundur flamuj, ata sulmuan kapitolin dhe bashkë me të edhe ligjin. Në Uashington DC, javën e kaluar, një turmë e zemëruar njerëzish sulmuan institucionin symbol të demokracisë në SHBA.
Në Berlin, gushtin e kaluar, ata u ndaluan në shkallët e Reichstag. Nëse demonstruesit do të kishin depërtuar në ndërtesë, ata do të kishin ndeshur të tjera barriera të vendosura nga kur Reichstag u rrëmbye nga trupat ruse, në 1945.
Incidenti në Gjermani gjatë verës, demonstratat e “gilets jaunes” në Francë dhe ovacionet e shkaktuara në Britani nga Brexit dhe Covid-19 të gjitha theksojnë të njëjtën pikë.
Evropianët nuk mund të supozojnë se janë imunë ndaj lajthitjeve politike që kanë përfshirë Amerikën. Shumë nga elementët që destabilizuan SHBA-në janë gjithashtu të pranishme në Evropë në veçanti, përhapja e teorive të konspiracionit, radikalizimi në internet dhe lëvizjet ekstremiste politike.
Elementi thelbësor me një ndikim të lartë është edhe Donald Trump. Fakti që teoricieni kryesor i konspiracionit të Amerikës është gjithashtu president e bën situatën e vendit në mënyrë unike të rrezikshme.
Ishin përpjekjet e Trump për të përmbysur zgjedhjet që motivuan zemëratën nga e gjithë Amerika duke nxitur qytetarët të ngriheshin për të sulmuar Kongresin. Por do të ishte një gabim nëse evropianët do të besonin se mungesa e një figure si Trump i bën ata të sigurt nga trazirat e rrezikshme politike veçanërisht duke pasur parasysh shqetësimin ekonomik dhe zhvendosjen shoqërore të shkaktuar nga Covid-19.
Turmat e Reichstag ishin më të vogla në numër se ato që sulmuan Kapitolin. Por ata përfaqësuan një prerje të gjerë të grupeve, me ekstremin e djathtë duke u përzier me ata që besonin në teorinë e komplotit QAnon që është e shfrenuar në Amerikë (dhe duket se Trump po udhëheq një përpjekje për të mposhtur një konspiracion global të udhëhequr nga pedofilë).
Sondazhet e opinioneve të marra më pas sugjeruan se 9 përqind e popullsisë gjermane mbështeste protestuesit e Reichstag. Kjo është një bazë më e ngushtë sesa e djathta ekstreme në Amerikë, ku sondazhet menjëherë pas sulmit në Kongres sugjeruan se gati gjysma e votuesve republikanë të aprovuar do të ishin 20-25 përqind e amerikanëve. (Sondazhet e mëvonshme sugjeruan më pak mbështetje.)
Mbështetja për ekstremitetet politike është afër 25 përqind në ish-Gjermaninë Lindore. Zyrtarët në qeverinë e Angela Merkel shqetësohen se ushtria, shërbimet e inteligjencës dhe policia janë depërtuar nga e djathta ekstreme, dhe disa njësi ushtarake elitare janë shpërbërë për shkak të lidhjeve me ekstremizmin politik. Ka pasur edhe disa sulme terroriste vdekjeprurëse nga ekstremistët e ekstremit të djathtë.
Franca gjithashtu ka arsye për t’u shqetësuar. Lëvizja “gilets jaunes”, e cila filloi në 2018, solli qindra mijëra njerëz në rrugë për demonstrata që shpesh shndërroheshin në dhunë dhe vandalizëm. Sidoqoftë, sondazhet e opinionit sugjeruan se një shumicë e popullsisë franceze simpatizoi një lëvizje të përhapur, të bashkuar vetëm nga inati i saj me elitën qeverisëse të vendit.
Franca gjithashtu ka nivelet më të larta të anti-VAX në Evropë, me sondazhet që sugjerojnë se pothuajse gjysma e popullsisë është e gatshme për të refuzuar një vaksinim kundër Covid-19. Ky nivel i thellë dyshimi ndihmon në llogaritjen e përhapjes zyrtare të ngadaltë të vaksinave atje.
Meqenëse qëndrimi anti-vaksinë është e lidhur ngushtë me dyshimin ndaj shkencës dhe ekspertëve dhe me një besim në teoritë e konspiracionit, përhapja e diçkaje të tillë në Francë tregon për probleme politike të dukshme. Presidenti Emmanuel Macron dukej mjaft i përhumbur kur mbajti një fjalim ndërsa edhe dënoi sulmet në Kapitol.
Vendi evropian më i afërt me situatën amerikane, në të cilën teoricienët e konspiracionit janë në të vërtetë të ngarkuar me një qeveri, është ndoshta Polonia. Jaroslau Kaczynski, figura kryesore në partinë në pushtet Ligji dhe Drejtësia, ka promovuar vazhdimisht idenë se katastrofa ajrore Smolensk, e cila vrau pjesën më të madhe të elitës polake, përfshirë vëllain e tij, nuk ishte një aksident, por një komplot i qëllimshëm. Ardhja e Ligjit dhe Drejtësisë në pushtet ka parë një erozion serioz të masave mbrojtëse demokratike në Poloni, duke nxitur veprime nga pjesa tjetër e BE. Ekstremizmi i ekstremit të djathtë, i nxitur në internet, çoi në vrasjen e Jo Cox, një deputet i Laburistëve, gjatë fushatës britanike të Brexit.
Neil O’Brien, një deputet konservator i cili ka kaluar shumë kohë duke luftuar me skeptikët e bllokuar në internet, paralajmëron se fantazitë e rrezikshme politike, përfshirë QAnon, po përhapen shpejt në Mbretërinë e Bashkuar, e nxitur nga një “kombinim i mediave sociale dhe mediave kryesore të përgatitura të bashkëpunojnë me ekstreme”.
Çorientimi i bllokimeve nga Covid-19 ka rritur numrin e njerëzve që qëndrojnë më shumë në internet për shkak se ndodhen më shumë në shtëpitë e tyre dhe gjithashtu janë të joshur nga radikalizmi ekstrem.
Ata që janë anti vaksinave covid, kanë arritur të tërheqin mijëra njerëz në Sheshin Trafalgar në Londër për tubime të drejtuara nga njerëz të tillë si David Icke, i cili ka pohuar se ai është biri i Zotit dhe se bota drejtohet nga një numër zvarranikësh që ndryshojnë gjithçka.
Si edhe kanë demonstruar ngjarjet në Uashington, teoritë konspirative të nxitura nga grupe ekstremiste mund të fitojnë aderimin e miliona njerëzve dhe të bëhen një rrezik për demokracinë. Rregulli është që ajo që fillon në Amerikë përfundon në Evropë dhe nuk është e kufizuar në kulturën dhe teknologjinë popullore. Mund të zbatohet edhe në politikë.
Opinion nga: Gideon Rachman
Përkthyer dhe përshtatur nga Financial Times/ Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
