Marrëdhënia e ngrirë midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës filloi të zbutet pasi Presidenti Joe Biden dhe Presidenti Xi Jinping folën në telefon në prag të Vitit të Ri Kinez. Megjithëse të dy udhëheqësit nuk adresuan çështje specifike në marrëdhënie, koha e telefonatës u interpretua si një gjest miqësor ndaj kinezëve, i cili ndihmoi në rivendosjen e besimit midis qeverive. Në diplomaci, detaje të tilla kanë rëndësi.
Më 18 dhe 19 Mars, takimi i parë diplomatik i nivelit të lartë që nga zgjedhja e Biden u zhvillua në Anchorage, Alaska. Takimi shumë i pritur, i cili përfundoi pa arritje thelbësore, zbulon vështirësinë në përmirësimin e marrëdhënieve pasi të dy palët janë të gatshme të largohen nga protokollet diplomatike.
Hapja e sesionit u shënua nga shkëmbime të nxehta të kritikave të politikave të njëri-tjetrit, në vend të çështjeve pozitive të zakonshme në raste të tilla. Për fat të mirë, raundet pasuese dëshmuan diskutime shumë më të qeta dhe më konstruktive, të cilat sugjerojnë se të dy palët ishin serioze në lidhje me kërkimin e mundësive të bashkëpunimit pavarësisht nga mosmarrëveshjet.
Por kjo nuk do të jetë e lehtë. Nuk kishte asnjë deklaratë të përbashkët ose konferencë shtypi, asnjë foto që mbetet dhe madje as një pritje mirëseardhjeje ose lamtumire gjatë takimit të Anchorage, shumë e rrallë për një takim kaq të rëndësishëm. Në fakt, Yang Jiechi, një anëtar i byrosë politike të Partisë Komuniste Kineze dhe kreu i delegacionit kinez, përmendi që ai kishte ngrënë një pjarë spaghetti para se të hynte në dhomën e takimeve, gjë që bëri disa komentues të ironizonin SHBA-në se u tregua jo mikpritëse dhe e ftohtë. Kinezët duhet të jenë ndjerë të trajtuar jo si duhet edhe para takimit.
Sekretari i Shtetit Antony Blinken ishte tashmë në Kinë ndërsa vizitonte Tokion dhe Seulin përpara se të nisej dhe të bënte një ndalesë në Alaskë. Yang Jiechi dhe ministri i jashtëm kinez Uang Yi duhej të fluturonin deri në Anchorage për t’u takuar me Blinken dhe Këshilltarin e Sigurisë Kombëtare Jake Sullivan. Blinken mund të kishte fluturuar në Pekin nga Seuli për një takim të tillë. Fatkeqësisht, marrëdhëniet e ftohta bilaterale dhe një atmosferë e helmuar politike në Uashington nuk do ta lejonin atë ta bënte këtë. Nëse ai e bëri, ai do të akuzohej për përulje ndaj Pekinit.
Padyshim, kinezët bënë lëshime dhe udhëtuan në Alaskë, të etur për të rivendosur marrëdhënien. Por kinezët ndoshta do të zhgënjehen pasi administrata e Biden me sa duket nuk ngutet të kthejë raportet politike me Kinën të dëmtuara nga Trump.
Presidenti Biden njoftoi se “Amerika është kthyer”. Por është kthyer në një botë të ndryshuar për shkak të zhvendosjes së dinamikës së energjisë. Ndër të tjera, Kina, ekonomia e së cilës është mbi 70 për qind e ekonomisë amerikane, është bërë gjithnjë e më e sigurt dhe këmbëngulëse dhe është më e gatshme se më parë të shtyjë veprimet e SH.B.A.-së dhe retorikën e konsideruar armiqësore ndaj interesave të Kinës. Yang dhe Uang i nxitën Shtetet e Bashkuara të ndryshonin “zakonin e tyre të vjetër” për të ndërhyrë në punët e brendshme të Kinës dhe i kujtuan SH.B.A.-së se nuk kishte asnjë kualifikim për të folur me Kinën nga “një pozicion i fuqisë superiore”.
Siç pritej, të dy palët ndërhynë publikisht në lidhje me të drejtat e njeriut. Administrata e Biden u përfaqësua nga ish Sekretari i Shtetit Mike Pompeo i cili, ditën e tij të fundit në detyrë, deklaroi se qeveria kineze kreu gjenocid dhe krime kundër njerëzimit në Xinjiang. Duke iu përgjigjur pyetjeve nga anëtarët luftarakë të Kongresit gjatë seancës së tij të konfirmimit, Blinken tha se ai ishte dakord me përcaktimin e gjenocidit të Pompeos. Administrata e Bajdenit ende nuk ka prodhuar prova për të mbështetur një pretendim të tillë. Ndërkohë, qeveria kineze ka pohuar se popullsia ujgure në Xinjiang është më shumë se e dyfishuar në 40 vitet e fundit, duke hedhur poshtë akuzën e gjenocidit.
Yang drejtoi gishtat drejt zyrtarëve amerikanë për sulmin ndaj të drejtave të njeriut të Kinës ndërsa injoroi problemet racore të vetë Amerikës. Vdekja e gjashtë aziatiko-amerikanëve si rezultat i të shtënave të pamëshirshme dhe të pakuptimta në Atlanta vetëm disa ditë para takimit të Alaskës e bëri të vështirë për zyrtarët amerikanë të bënin ndonjë kundërshtim bindës kundër kinezëve.
Ndoshta rezultati më domethënës i takimit të Alaskës është se të dy palët janë më të vetëdijshëm për ndryshimet e mëdha në një gamë të gjerë çështjesh. Si të menaxhosh një marrëdhënie kaq komplekse, teston aftësitë diplomatike dhe mençurinë politike të të dy palëve.
Me Kongresin anti-Kinë dhe publikun kinez tepër nacionalist, asnjë qeveri nuk ka mundësi të duket e dobët. Megjithatë, përveç punës së bashku pavarësisht nga ndryshimet, cilat janë opsionet më të mira?
Se ky takim u zhvillua në Alaskë, në distancë afërsisht të barabartë nga Pekini dhe Uashingtoni, jep përgjigjen e pyetjes se si të dy fuqitë mund të ecin përpara: takimi me njëri-tjetrin në gjysmë të rrugës. Në vend që të shpifin ndaj njëri-tjetrit për të shmangur problemet e tyre, Shtetet e Bashkuara dhe Kina duhet, ndërsa pranojnë papërsosmëritë e tyre në vend, të mësojnë të vlerësojnë faktin që të dy kanë luajtur role pozitive, në mënyra të ndryshme.
Ata shpesh kanë punuar së bashku, për të promovuar interesat e përbashkëta të bashkësisë ndërkombëtare dhe duhet të vazhdojnë ta bëjnë këtë.
Përkthyer dhe përshtatur nga Foreign Policy/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
