Përballja mund të jetë e famshme në shtëpi, por nuk do t’i bëjë Shtetet e Bashkuara më të sigurta. Nga të gjitha gabimet e shumta të politikës së jashtme të administratës Trump, qëndrimi i saj konfrontues ndaj Kinës ishte mbase më i pahijshmi.
Hapjet e negociatave për tregtinë dhe pronën intelektuale u pasuan nga tarifa të përshkallëzuara për importet kineze që u paguan nga kompanitë amerikane. Këto provokuan veprime hakmarrëse kineze që kërkuan dhjetëra miliarda dollarë ndihmë për fermerët amerikanë të shkatërruar nga kolapsi i blerjeve bujqësore kineze. Bisedat e ashpra nga sekretari i shtetit i ish presidentit amerikan Donald Trump, Mike Pompeo, në lidhje me shkeljet e të drejtave të njeriut në Kinë shkuan kot për shkak të paaftësisë së Trump për të mbledhur mbështetjen ndërkombëtare. Kërcënimet e tij u bënë edhe më të pavlera nga tërheqja e SH.B.A.-së nga Partneriteti shumëpalësh Trans-Paqësor.
Edhe nëse dikush pranon që Shtetet e Bashkuara kishin nevojë t’i qëndronin Kinës pranë për disa çështje, qasja e Trump arriti vetëm në rritjen e armiqësisë dhe zvogëlimin e investimeve dhe blerjeve kineze nga Shtetet e Bashkuara. Ai ndryshoi parametrat themelorë të marrëdhënies së të dy vendeve. Deficiti tregtar u bë i dukshëm, fabrikat mbetën në det të hapur, nuk kishte fund për shkeljet e të drejtave të njeriut të Kinës dhe ndikimi i Kinës u rrit globalisht.
Tani, Presidenti i SHBA Joe Biden duket se po miraton pjesë të mëdha të politikave të Trump dhe madje shumë prej supozimeve themelore të ish-presidentit, domethënë se Kina është kundërshtari kryesor i Shteteve të Bashkuara dhe se edhe pse ka shumë fusha me interes të përbashkët dhe bashkëpunim midis dy palëve, konkurrenca është shenja dalluese e një marrëdhënie gjithnjë e më të tensionuar.
Këto ide ishin të gabuara nën Trump. Ato mbeten të tilla edhe nën drejtimin e Biden. Takimi i tensionuar javën e kaluar midis zyrtarëve të lartë të politikës së jashtme të SH.B.A. dhe Kinës në Anchorage, Alaska, bëri një histori me lajme. Titujt varionin nga “Bisedimet” e vështira “SHBA-Kinë sinjalizojnë një fillim të vështirë për marrëdhëniet nën Biden” deri te “Takimi i hidhur i Alaskës komplikon lidhjet tashmë të lëkundura SHBA-Kinë”. Dhe publiku dukshëm i improvizuar midis Sekretarit të Shtetit të SHBA Antony Blinken dhe diplomatit të lartë kinez Yang Jiechi ishte me të vërtetë i sinqertë.
Blinken tha se veprimet e Kinës në fronte të shumëfishta, nga trajtimi i ujgurëve deri te shtypja e demokracisë në Hong Kong, “kërcënojnë rendin e bazuar në rregulla që ruan stabilitetin global”. Yang ktheu përgjigjen se qeveria amerikane “abuzon të ashtuquajturat nocione të sigurisë kombëtare për të penguar shkëmbimet normale tregtare dhe për të nxitur disa vende për të sulmuar Kinën.” Ai vazhdoi me ironi duke thënë për Shtetet e Bashkuara që kritikojnë Kinën për të drejtat e njeriut duke pasur parasysh racizmin e SHBA kundër Amerikanëve të Zinj dhe Aziatikëve.
Në pjesën tjetër të bisedimeve, administrata Biden e sapoformuar riafirmoi politikat agresive të administratës Trump për të trajtuar Kinën si kundërshtarin kryesor të Shteteve të Bashkuara. Armiqësia ishte e dukshme, dhe pak përmendej një raund tjetër i marrëveshjeve tregtare ose heqja e tarifave të vendosura aktualisht për importet kineze nga qeveria amerikane. Në fakt, takimi u parapri dhe u pasua nga njoftimet për më shumë sanksione amerikane ndaj zyrtarëve kinezë për shkelje të të drejtave të njeriut në Hong Kong dhe kundër ujgurëve në Xinjiang.
Të them të drejtën me ekipin e Biden, një qëndrim konfrontues ndaj Kinës gëzon një mbështetje të gjerë publike. Ideja që Kina është një kundërshtar në rritje që kërcënon pozicionin afatgjatë të Shteteve të Bashkuara dhe potencialisht rendin global është e përhapur. Një sondazh i fundit i Gallup zbuloi se gati gjysma e të gjithë qytetarëve të SH.B.A. e shohin Kinën si armikun më të madh të vendit të tyre, gati dyfishin e normës së vitit të kaluar.
Për më tepër, një shumicë e njerëzve besojnë se Kina është një kërcënim ekonomik për Shtetet e Bashkuara dhe për mirëqenien e ardhshme të individëve amerikanë. Megjithëse të dhëna të mira për sondazhet është e vështirë të arrihen në Kinë, postimet në mediat sociale dhe mënyra të ndryshme të vlerësimit të opinionit e bëjnë të drejtë të thuhet se shumë në Kinë ndajnë pikëpamje të ngjashme armiqësore të Shteteve të Bashkuara.
Fakti, megjithatë, që opinioni popullor e sheh Kinën si një kërcënim nuk do të thotë që politika duhet të përcaktohet mbi atë bazë. Opinioni publik është veçanërisht i paqëndrueshëm dhe i ndryshueshëm për çështjet e politikës së jashtme, dhe kjo varet shumë nga mënyra sesi zyrtarët dhe media i formulojnë ato. Shumica e amerikanëve në 1959 ishin të bindur se ekzistonte një hendek raketash me Bashkimin Sovjetik që rrezikoi Shtetet e Bashkuara sepse kjo është ajo që ata dëgjuan çdo ditë. Por nuk kishte një gjë të tillë, dhe opinioni publik ishte një derivat i mesazheve publike, jo anasjelltas. Sot, kuptimi që Kina përfaqëson një kërcënim është i thellë por edhe limitues.
Gjatë vapës së Luftës së Ftohtë, ekzistonte një frikë legjitime megjithëse e ekzagjeruar se një botë e shteteve komuniste do të pengonin Shtetet e Bashkuara ekonomikisht. Sot, një frikë paralele e një fuqie në rritje me një ideologji të brendshme në kundërshtim me demokracinë liberale perëndimore ka shumë më pak kuptim: Kina është një autokraci kapitaliste që nuk ka treguar asnjë interes në globalizimin e formës së saj të veçantë të komunizmit. Tregu i tij i brendshëm ka pasuruar jashtëzakonisht shumë kompani amerikane dhe shumëkombëshe. Kjo është edhe me shkeljet e shfrenuara të pronës intelektuale, shumica e të cilave është në të kaluarën tani që kompanitë kineze kanë pronën e tyre të brendshme intelektuale në 5G dhe inteligjencën artificiale. Rritja e Kinës ka krijuar një bum ekonomik për Shtetet e Bashkuara dhe ekonomitë e tjera më të zhvilluara, duke filluar nga Japonia në Tailanda e Gjermania.
Nuk është gjithashtu e qartë nëse agresioni i Kinës në Azinë Lindore “kërcënon rendin global të bazuar në rregulla” ose nëse thjesht kërcënon pozicionin e SHBA si hegjemon i rendit global. Këto mund të jenë një dhe e njëjtë nga një perspektivë tradicionale-strategjike e Uashingtonit, por kjo nuk do të thotë se ato janë, në fakt, identike.
Edhe nëse dikush beson se Kina është një kërcënim i thellë, taktikat e vendosura nga Trump dhe tani administrata e Biden nuk janë për të detyruar Pekinin të rishikojë sjelljen e tij. Kina është mjaft e fuqishme që taktikat, të cilat dikur mund të mos vlenin tani t’i kthejë në efektive.
Sanksionimi i disa dhjetëra zyrtarëve kinezë për abuzime të të drejtave të njeriut nuk do të bëjë asgjë për të ndryshuar sjelljen e Pekinit në Xinjiang ose Hong Kong dhe tarifat kanë bërë që dhimbja e mjaftueshme të jetë efektive shtrënguese. Ligjërimi do të plotësohet duke ligjëruar. Shtetet e Bashkuara nuk u është dashur kurrë të përballen me një fuqi ekonomike dhe ushtarake që nuk mund ta shtrëngojnë lehtë dhe as ta përballojnë drejtpërdrejt; ndërvarësia e dukshme ekonomike e botës së sotme e bën një përballje të epokës së Luftës së Ftohtë një shpatë pothuajse të papërdorshme me dy tehe.
Rezultati është që duke vazhduar një qëndrim agresiv brenda vendit, administrata e Biden ka shpërdoruar një shans për të hartuar një strategji realiste për një konkurrent plotësisht të ri në një botë post-pandemike. Rezistenca ndaj Kinës mund të jetë politikë e mirë e brendshme, por gjithsesi është politikë e keqe nëse qëllimi është rritja e fuqisë ekonomike të SHBA dhe sigurisë globale. Administrata Trump nuk arriti të ketë asnjë nga qëllimet e saj; sa më shpejt që administrata e Biden-it të hartojë një qëndrim të ri, aq më mirë.
Përkthyer dhe përshtatur nga Foreign Affairs/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
