Shtëpia e Bardhë mund të duhet të trajtojë krizat mbi Tajvanin dhe Ukrainën në të njëjtën kohë.
“Amerika është kthyer” deklaroi Joe Biden, disa javë më parë. Por në Afganistan, Amerika është jashtë. Presidenti amerikan sapo ka njoftuar tërheqjen e të gjithë trupave amerikane të mbetura nga vendi. Një luftë 20-vjeçare do të përfundojë në datën simbolike të 9/11, 2021.
Bota do të pyesë veten nëse po shfaqet një hendek midis retorikës së Shtëpisë së Bardhë në lidhje me ri-angazhimin me botën dhe një realiteti të tërheqjes së vazhdueshme. Biden këmbëngul se nuk është kështu. Ai argumenton se Amerika ka arritur qëllimet e saj kundër terrorizmit në Afganistan dhe tani synon të “luftojë betejat për 20 vitet e ardhshme, jo 20 vitet e fundit”.
Por perceptimi ka rëndësi. Rreziku është që tërheqja nga Afganistani do të shihet jashtë Amerikës si një dështim i ngjashëm me Vietnamin që mund të çojë përfundimisht në rënien e Kabulit te Talibanët, një përsëritje e rënies së Saigon në Vietnamin e Veriut në 1975.
Fuqitë rivale, në veçanti Rusia dhe Kina, tani mund të forcohen për të provuar vendosmërinë e administratës së Biden pak më tej. Pikat kryesore të dukshme janë Ukraina dhe Tajvani. Në javët e fundit, Kremlini ka mbledhur më shumë trupa në kufirin e saj me Ukrainën sesa në çdo kohë që nga viti 2014 kur Rusia rrëmbeu Krimenë. Javën e kaluar, Kina dërgoi një numër rekord të avionëve ushtarakë në hapësirën ajrore të Tajvanit. Të dy vendet janë duke kombinuar përkuljen ushtarake me retorikën luftarake.
Vetë Biden ka përdorur gjuhë konfrontuese me Rusinë dhe Kinën. Ai e ka quajtur Vladimir Putin, presidentin e Rusisë, një vrasës dhe administrata e tij i ka quajtur veprimet e Kinës në Xinjiang një gjenocid. Shtetet e Bashkuara gjithashtu vendosën kohët e fundit sanksione ndaj zyrtarëve rusë dhe kinezë dhe kanë lehtësuar kufizimet ndaj zyrtarëve amerikanë që takojnë homologët e tyre Tajvanezë.
Situata strategjike në Azi dhe Evropë është e ngjashme në një aspekt kryesor. Shtetet e Bashkuara kanë shprehur mbështetje të fortë si për Tajvanin ashtu edhe për Ukrainën, por asnjëri prej tyre nuk gëzon një garanci të qartë amerikane të sigurisë.
SHBA mbështetet në një politikë të “paqartësisë strategjike” mbi Tajvanin. Ideja është që Kina të kuptojë se ekziston një shans i madh që SHBA të luftojë për të mbrojtur Tajvanin, pa u bërë një premtim i vendosur.
Në një mënyrë të ngjashme, SH.B.A. nuk ka sqaruar kurrë se çfarë do të bënte nëse Rusia fillonte një pushtim në shkallë të plotë të Ukrainës.
Megjithëse Tajvani dhe Ukraina janë të ndara nga mijëra milje dhe përfshijnë antagonistë të ndryshëm, të dy ndalesat ndihen të lidhura.
Ivo Daalder, një ish-ambasador i SHBA në NATO, beson se: “Moska dhe Pekini do të shikojnë nga afër se si reagojmë në një situatë për të krijuar bazën për tjetrën.”
Daalder argumenton se “ne kemi nevojë për një qartësi më të madhe strategjike se çfarë do të bënim nëse Rusia lëvizte ushtarakisht kundër Ukrainës, ose Kina në Tajvan”.
Ka zëra në SHBA që bëjnë thirrje që Amerika të bëjë tani një garanci të qartë sigurie për Tajvanin dhe që NATO të përshpejtojë procesin që do të lejonte Ukrainën të bashkohej me aleancën e saj.
Shpresa është që këto lëvizje të pengojnë Moskën dhe Pekinin dhe kështu të ulin rrezikun e luftës duke filluar nga llogaritja e gabuar.
Argumenti kundër këtyre ndryshimeve të politikës është se Kina dhe Rusia mund t’i interpretojnë ato si një ndryshim kërcënues në status quo dhe të ndjehen të detyruar të përgjigjen. Aleatët amerikanë në Azi dhe Evropë mund të mendojnë gjithashtu se garancitë e qarta të sigurisë për Tajvanin dhe Ukrainën janë shumë provokuese.
Deklarata e përbashkët e lëshuar nga Biden dhe Yoshihide Suga, kryeministri japonez, pas një takimi javën e kaluar, theksoi rëndësinë e paqes në ngushticën e Tajvanit, por mbeti e paqartë se si Uashingtoni dhe Tokio mund të përgjigjen nëse shpërthen konflikti.
Padyshim që do të ishte veçanërisht e vështirë për administratën e Bidenit t’u përgjigjej krizave të njëkohshme mbi Tajvanin dhe Ukrainën.
Disa strategë perëndimorë janë të shqetësuar se Moska dhe Pekini mund të jenë duke bashkërenduar veprimet e tyre, për të maksimizuar presionin mbi administratën e Biden.
Ata tregojnë për një rritje të frekuencës së takimeve të nivelit të lartë midis qeverive ruse dhe kineze.
Pekini dhe Moska gjithashtu bënë deklarata, pas një takimi të fundit midis ministrave të tyre të jashtëm, i cili sinjalizoi një thellim të marrëdhënies së tyre strategjike dhe një refuzim më të hapur të një rendi botëror të udhëhequr nga perëndimi.
Situatat e brendshme në Rusi dhe Kinë gjithashtu mund të rrisin rreziqet e konfliktit. Putini kohët e fundit burgosi Alexei Navalny, udhëheqësin më të popullarizuar dhe të rrezikshëm të opozitës me të cilin është përballur ndonjëherë.
Navalny është në grevë urie dhe së shpejti mund të vdesë, duke shkaktuar protesta të mëtejshme. Kremlini e di që konflikti për Ukrainën rriti popullaritetin e Putinit në vitin 2014. Një luftë tjetër e vogël mund të duket si një opsion joshës.
Ndërsa partia Komuniste Kineze përgatitet të festojë njëqindvjetorin e themelimit të saj më vonë këtë vit, Presidenti Xi Jinping mund të jetë në kërkim të një triumfi mbi Tajvanin.
Zyrtarët amerikanë besojnë se Xi dhe këshilltarët e tij e kanë bindur veten se SHBA është në rënie të thellë dhe terminale.
Ata kanë frikë se udhëheqja kineze mund të besojë se SHBA do të tërhiqej në vend se të luftonte për Tajvanin.
Por edhe zyrtarët më të sigurt dhe nacionalistë në Pekin dhe Moskë do të jenë akoma të vetëdijshëm për rreziqet e konfrontimit të drejtpërdrejtë mbi Tajvanin dhe Ukrainën.
Gjasat janë që Rusia dhe Kina do të vazhdojnë të përdorin taktikat e “zonës gri” që ndalen pak përpara konfliktit të gjithanshëm.
Siç e zbuloi Amerika në Afganistan, është shumë më lehtë të fillosh një luftë sesa të kontrollosh rezultatin e saj.
Përkthyer dhe përshtatur nga Financial Times/ F.H Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
