Konferenca e shumë pritur për të Ardhmen e Evropës ka filluar. Shpallur nga Komisioni Evropian dhe Parlamenti Evropian në fund të vitit 2019, konferenca është faturuar si “një seri debatesh dhe diskutimesh të drejtuara nga qytetarët që do t’u mundësojnë njerëzve nga e gjithë Evropa të ndajnë idetë e tyre dhe të ndihmojnë në formësimin e së ardhmes sonë të përbashkët”. Nuk ka gjasa të dorëzohet.
Nuk do të doja asgjë më shumë sesa konferenca të prodhonte një vizion të përbashkët për të ardhmen e Evropës, duke forcuar themelet e Bashkimit Evropian dhe duke shuar këngën e populizmit.
Por merrni parasysh këtë: konferenca ishte gati të anulohej para se të fillonte, për shkak të sfidave organizative, shumë që lindin nga grindjet institucionale. Si mund të pritet që BE të artikulojë një vizion të përbashkët, të formuar nga zërat e njerëzve të saj, nëse mezi mund të prezantojë edhe një platformë për diskutim?
Në fund të fundit, institucionet evropiane përfunduan negociatat e tyre pasi morën pjesë mbi gjithçka, nga përkatësia institucionale e presidentit të konferencës te njësia që do të kanalizonte diskutimin në propozimet përfundimtare dhe ngjarja u shpëtua. Megjithatë, duke parë procedurat e deritanishme, vështirë se do të dihej se qëllimi i tij është të rivendosë lidhjen demokratike midis BE dhe qytetarëve të saj.
Kjo është pjesërisht çështje e politikës. Që nga fillimi, ishte një sekret i hapur se konferenca ishte koha në përputhje me ciklet elektorale franceze dhe gjermane.
Përfundimi i tij kishte për qëllim të përkonte me ofertën e rizgjedhjes së Presidentit Francez Emmanuel Macron në Prill 2022 dhe marrjen e Francës të presidencës së Këshillit Evropian.
Dhe, në fakt, ishte Macron ai që nisi ngjarjen.
Në një fjalim hyrës që zgjati 20 minuta dyfishi i kohës së tij të caktuar ai vlerësoi me energji “modelin Evropian” të trajtimit të pandemisë COVID-19 dhe shtyu seancat plenare të Parlamentit Evropian të ktheheshin në Strasburg. Nuk ishte krejt thirrja për angazhimin e qytetarëve që mund të pritej.
Po kështu, përbërja e seancave plenare nuk rrit besueshmërinë e misionit për rritjen e demokracisë së konferencës: nga 433 anëtarë, vetëm 108 janë përfaqësues të qytetarëve (të ngarkuar të flasin në emër të paneleve evropiane dhe kombëtare të qytetarëve). Dhe ka vetëm tetë përfaqësues të sindikatave, punëdhënësve dhe organizatave të shoqërisë civile.
Për të qenë të sigurt, pjesa tjetër e seancave plenare nuk është aspak demokratike. Grupi përfshin 108 përfaqësues nga Parlamenti Evropian, 54 nga Këshilli (dy për çdo shtet anëtar) dhe tre nga Komisioni Evropian, si dhe 108 përfaqësues nga parlamentet kombëtare.
Por raporti i liderëve politikë ndaj përfaqësuesve të qytetarëve nuk është aspak ai që do të priste të shihte në një konferencë që supozohet të jetë e përkushtuar, para së gjithash, për të drejtuar angazhimin e qytetarëve. Rreziku tani është që konferenca të kapërcehet nga një betejë ndërmjet institucioneve të BE: Parlamenti Evropian shpreson të nisë të drejtën e iniciativës legjislative dhe Këshilli kërkon të frenojë pritjet.
Edhe nëse kjo nuk do të ndodhë, ata që shpresojnë se konferenca do të hapë rrugën për reformën e BE ashtu si bëri Deklarata e Schuman në 1950 ndoshta do të zhgënjehen. Realiteti i ftohtë është që fuqitë që janë (vendet anëtare të BE) nuk kanë vullnetin politik të nevojshëm për të bërë të mundur ndryshimin domethënës. Dhe ne mund të harrojmë për ndryshimet e traktatit.
Pa dyshim, BE ka demonstruar se është e aftë të mbledhë veprimin e saj dhe të sajojë reforma krijuese që nuk kërkojnë ndryshimin e traktateve të saj themeluese. Por ngjarje të tilla janë të rralla, dhe ato kanë ndodhur gjithmonë në orën e njëmbëdhjetë, pas një vështrimi të gjatë dhe të zymtë në humnerë, të tilla si gjatë krizave të borxhit sovran dhe migrimit të dekadës së kaluar. Zgjidhjet reaktive, të vonuara dhe copa-copa mund të shmangin katastrofën, por ato nuk mund të formojnë bazën për një BE të bashkuar dhe të besueshme.
Konferenca nuk ka gjasa të prodhojë vizionin që Evropa i duhet. Po, BE do të publikojë një listë të objektivave të admirueshëm dhe të parashikueshëm, duke mbuluar gjithçka, nga ndryshimi i klimës dhe inovacioni te rritja përfshirëse. Dhe tregu i brendshëm mbetet aq i rëndësishëm sa kurrë më parë.
Por kjo nuk është e njëjtë me krijimin e një kuptimi të mirëfilltë dhe konkret të asaj se si qytetarët dëshirojnë të duket e ardhmja e tyre si evropianë. Ky është një parakusht për të lehtësuar kontrollin e populizmit dhe rivendosjen e aspekteve kryesore të kontratës sociale.
Sigurisht, Evropa nuk do të jetë kurrë një entitet homogjen, dhe perspektivat do të ndryshojnë. Kriza e migracionit duket shumë e ndryshme nga brigjet italiane dhe greke se sa nga vendet e Hollandës.
Një manovër agresive nga Rusia nuk do të godasë frikën në zemrat e Spanjollëve siç bën me Estonezët, Letonët dhe Lituanët.
Por kjo nuk përjashton një vizion të përbashkët gjerësisht.
Dhe, duke pasur parasysh mbështetjen e fortë publike për konferencën, dështimi për të bërë të paktën disa hapa drejt zhvillimit do të konsideronte një mundësi të madhe të humbur.
Më keq, kjo do të dekurajonte ata që, në të mirë ose në të keq, kanë lejuar që pritjet e tyre të rriten. Kjo sigurisht nuk është në interes të BE-së.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ F.H, Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
