Zoran Zaef duke e quajtur publikisht vendin e tij “Maqedonia e pafajshme” shkel zbatimin e Marrëveshjes së Prespës dhe logjikisht duhet të përfshihet në “listën e zezë” bazuar në dekretin e Biden (“doktrina”) për Ballkanin Perëndimor.
Ky nuk duket se është rasti dhe as nuk do të kishte kuptim për një “gabim verbal”, siç tha ai, për të vendosur sanksione ndaj një prej lojtarëve kryesorë në një nga marrëveshjet më të rëndësishme në Ballkanin Perëndimor të pasluftës.
Aq më tepër kur “devijimet” e tilla të Kryeministrit të Maqedonisë Veriore nuk motivohen nga neutralizimi i marrëveshjes, por nga mbijetesa e tij politike, e cila gjithashtu po testohet në lidhje me këtë çështje.
Sidoqoftë, zëdhënësi i Departamentit të Shtetit tha se, “sanksionet do të vendosen ndaj personave që, ndër të tjera, janë përgjegjës ose të përfshirë në pengimin e zbatimit të Marrëveshjes së Prespës 2018 dhe marrëveshjet e Ohrit 2001, marrëveshjet e paqes të Dejtonit 1995 dhe rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së mbi statusin e Kosovës “.
“Lista e zezë”
Është interesante të pyesësh (“Zërin e Amerikës”) “nëse administrata e Biden ka në plan të vendosë sanksione për persona nga vende të tjera, në veçanti nga Greqia.
Në Athinë, kjo ka shkaktuar shqetësim tek të gjithë ata që kundërshtuan marrëveshjen. Vendimi u perceptua si “shantazh ” në funksion të ratifikimit nga Parlamenti grek i tre memorandumeve që burojnë nga Marrëveshja e Prespës për të cilat deputetët thanë se nuk do të votonin.
Sidoqoftë, “bomba” e Biden nuk kishte të bënte vetëm me Marrëveshjen e Prespës. Teksti në mënyrë eksplicite përmend, përveç Marrëveshjes së Prespës (2018), marrëveshjen shqiptaro-sllavo-maqedonase të Ohrit (2001) për parandalimin e luftës civile, Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të OKB për përfundimin e konfliktit në Kosovë (1999) dhe Marrëveshjet e Dejtonit (1995), duke i dhënë fund luftës civile të përgjakshme në Bosnjë dhe Hercegovinë.
Kështu, dekreti i Biden shkon përtej mosmarrëveshjes për emrin e Greqisë Veriore dhe ka të bëjë me të gjitha ato marrëveshje me të cilat paqja dhe stabiliteti u arrit në Ballkanin Perëndimor të pasluftës dhe është një mesazh për të gjithë ata që po punojnë ose po ëndërrojnë të ndryshojnë hartën e Ballkanit.
Nuk është më sekret që gjatë viteve të fundit, për shkak të Trump, Shtetet e Bashkuara lanë menjëanë Ballkanin, duke lënë rivalët e tjerë gjeopolitikë (Rusia, Kina, Turqia) të ndjekin interesat e tyre në dëm të interesave perëndimore.
Në këtë vakum pushteti, për shkak të mungesës së Shteteve të Bashkuara dhe paaftësisë së Bashkimit Europian për të promovuar integrimin e shteteve të varfra dhe të dobëta, themelet e katër shtyllave të bazuara në paqe kishin filluar të shpërbëheshin.
Prapa skenat
Idetë për ndryshimin e kufijve dhe zgjidhjen përfundimtare të çështjeve historike mbi baza kombëtare, të tilla si ato serbe, shqiptare, të cilat me kalimin e kohës gjakosën Ballkanin (kryesisht Perëndimor), janë diskutuar në prapaskenë.
Shembulli më tronditës është dokumenti jozyrtar i Kryeministrit Slloven (të cilin e mohoi por Edi Rama tha se e lexoi) në Bruksel për ndarjen e Kosovës dhe Bosnjës dhe krijimin e Shqipërisë së Madhe dhe Serbisë së Madhe.
Por, në mënyrë që të ndryshohet harta (perëndimore) e Ballkanit, marrëveshjet ekzistuese do të duhet të prishen, mbase me gjak.
Mesazh për rusët, turqit dhe kinezët
Cili nga lojtarët e tjerë të Ballkanit (Greqi, Turqi, Rumani, etj do tolerojnë korrelacione të reja, heterogjene dhe cili do të ishte reagimi i tyre?
Ndërsa Biden mori presidencën, një zëdhënës i Departamentit të Shtetit tha se Ballkani Perëndimor ishte i shqetësuar për sa i përket sigurisë kombëtare të SHBA-së dhe se kjo ishte e goditja e parë orbitale që sinjalizoi kthimin e tyre në rajon dhe parandalimin e një kaosi që ishte shumë afër.
Amerikanët thanë se nuk do t’i linin rusët, turqit dhe kinezët të shtrinin fuqinë e tyre në Ballkan, si dhe europianët të rrezikoheshin nga një zonë tepër e ndjeshme në kufi me Rusinë agresive dhe e cilësuar nga Kinezët si porta e tyre për në Europë.
Më 9 qershor, Presidenti Biden shpalli doktrinën e tij mbi Ballkanin Perëndimor.
