Kina gjithmonë ka ndjekur parimin e mosndërhyrjes në punët e brendshme të të tjerëve. Kjo nuk do të ndryshojë. Megjithatë, po shfaqet një trend i ri në diplomacinë inovative të Kinës, bazuar në parimin, angazhim konstruktiv në çështjet e pikave të nxehta në vendet fqinje të Kinës.
Një praktikë e gjallë e kësaj mund të gjendet në propozimet e Kinës të ngritura gjatë Dialogut të 4-të Ministrave të Jashtëm Trilateral-Kinë-Afganistan-Pakistan në Guiyang, kryeqyteti i Provincës Guizhou të Kinës Jugperëndimore, i cili u mbajt të Enjten.
Propozimet, iniciativat dhe perspektiva e Kinës për avancimin e paqes dhe pajtimit në Afganistan qëndron në kontrast të plotë me ndërhyrjen e politikës së jashtme të SHBA.
Në takimin e së enjtes, Këshilltari i Shtetit Kinez dhe Ministri i Jashtëm Ëang Yi paraqitën pesë ide dhe propozime. Së pari, Kina i përmbahet parimit themelor “të udhëhequr nga Afganistani, në pronësi të Afganistanit”, duke theksuar se ky vend i përket popullit të Afganistanit. Ky është manifestimi që pasqyron traditën e Kinës për të respektuar sovranitetin e vendeve të tjera, parakusht për angazhimin e Kinës duke kërkuar zgjidhje për zgjidhjen e vështirësive të vendeve të tjera.
Ndryshe nga SH.B.A., e cila ka ndërhyrë në çështjet Afgane kryesisht përmes mjeteve ushtarake, Kina u ka bërë thirrje të gjitha palëve përkatëse të vendosin interesat e Afganistanit dhe popullit të saj në radhë të parë dhe së bashku të eksplorojnë një model qeverisjeje dhe rrugën e zhvillimit që i përshtatet kushteve kombëtare të vendit.
Taktikat e SH.B.A.-së kanë qenë një kombinim i shtypjes së qeverisë Afgane ndërsa kanë filluar sulme kundër Talibanëve, duke i detyruar të dy palët të kthehen në tryezën e negociatave. Fatkeqësisht, një metodë e tillë mbyll sytë para interesave të Afganistanit dhe njerëzve atje.
Së dyti, Uang tha se Kina dëshiron të ruajë vrullin e bisedimeve, ajo është e gatshme të zhvillojë një dialog politik në një kohë të përshtatshme dhe do të sigurojë të gjitha lehtësitë dhe mbështetjen për këtë. Kjo tregon se Kina është e gatshme t’i ofrojë Afganistanit një platformë për të ndihmuar në realizimin e një harte të përshtatshme rrugore dhe një kalendar për pajtimin kombëtar.
Megjithatë, nga ana tjetër, SH.B.A., e cila bëri pak për të promovuar bisedimet e paqes, ka qenë duke prishur procesin. Për shembull, pretendohet se ka shkelur marrëveshjen e Doha-s në lidhje me jo vetëm sulmet ajrore kundër Talibanëve, por edhe zgjeruar praninë ushtarake të SHBA në Afganistan.
Së treti, Kina ngriti idenë e kthimit të Talibanëve në rrjedhën politike. Ai shpreson që qeveria afgane të paraqesë një plan më tërheqës për bisedimet e paqes për të inkurajuar talebanët të braktisin mosmarrëveshjet e së kaluarës dhe të takohen me njëri-tjetrin në gjysmë të rrugës. Kjo mund të ndikojë në kornizën e ardhshme politike të vendit. Propozimi përcjell mesazhin se Kina nuk dëshiron të shohë një ringjallje të Emiratit Islamik të Afganistanit, por shpreson se vendi do të ndjekë një politikë të moderuar myslimane dhe do të vazhdojë të luftojë me forcë terrorizmin.
Së katërti, Kina i kushton një rëndësi të madhe sigurisë kolektive. Ajo e sheh rajonin në tërësi. Ajo e kupton që Pakistani ka luajtur një rol unik në lehtësimin e nënshkrimit të marrëveshjes së paqes midis SHBA dhe Talibanëve dhe fillimin e negociatave ndër-Afgane.
Kina shpreson që Pakistani do të vazhdojë të përdorë mirë avantazhet e tij dhe të bëjë përpjekje të reja konstruktive. Jo shumë kohë më parë, Kina priti Takimin e Ministrave të Jashtëm “Kinë + Azi Qendrore”, i cili inkurajoi të gjitha palët të lëshonin një deklaratë të përbashkët mbi çështjen e Afganistanit.
Këtë herë, Ëang vuri në dukje se Kina do të mbështesë Organizatën e Bashkëpunimit të Shangait duke luajtur një rol më të madh në pajtimin kombëtar në Afganistan. Ky është një ndryshim i madh nga mënyra e SH.B.A.-së, e cila jo vetëm që drejton gishtin e saj nga çështjet rajonale herë pas here, por gjithashtu ka sjellë në luftë NATO-n, një bllok larg Afganistanit. Një mënyrë e tillë nuk do të ndihmojë në zgjidhjen e enigmës afgane.
Më e rëndësishmja, Kina e ka kuptuar shkakun kryesor të çështjes. Një shkak kryesor për 40 vitet e luftërave në Afganistan është sfondi i dobët ekonomik i saj. Gjendja e keqe e jetesës për njerëzit e saj është një nga arsyet jetike që vendi është bërë një vatër e ekstremizmit.
Ëang propozoi që Kina duhet të zgjerojë bashkëpunimin nën Korridorin Ekonomik Kinë-Pakistan në Afganistan për të rritur nivelin e bashkëpunimit ekonomik dhe tregtar dhe lidhjes midis Afganistanit dhe vendeve në rajon, duke ndihmuar Afganistanin të rrisë kapacitetin e tij për zhvillim të pavarur dhe gradualisht të realizojë një rreth të virtytshëm të paqes dhe zhvillimit. Ky mund të dalë se është fillimi i një rrethi dashamirës.
Krahasuar me politikën e SHBA në Afganistan, e cila ka të bëjë kryesisht me grumbullimin e presionit politik ose kryerjen e ndërhyrjeve ushtarakisht, Kina shpreson të vendosë një themel për paqen dhe sigurinë afatgjatë të Afganistanit. Ky është plani i Kinës për angazhimin e saj në qeverisjen globale. Ai përqendrohet jo vetëm në simptomat e sfidave rajonale, por edhe në shkaqet kryesore.
Si një vend kryesor përgjegjës, Kina do të vazhdojë praktikat e saj inovative, duke përfshirë çështjet rajonale në mënyrë konstruktive. Do të japë më shumë kontribute bazuar në situata fituese, në vend të një loje me shuma zero të SHBA.
Përkthyer dhe përshtatur nga Foreign Policy/ F.H, Konica.al
