Krimi nuk ka asnjë bazë në ndonjë fe të madhe dhe ata që bëjnë gjëra të tilla nuk mund të konsiderohen njerëzorë, tha Metropoliti i Kishës Ortodokse Malazeze Mihailo (CPC) pasi përkujtoi viktimat e gjenocidit të Srebrenicës të dielën. Ai është udhëheqësi i parë i një kishe ortodokse që erdhi në kompleksin përkujtimor në Potocari afër Srebrenicës në 2005 për të bërë homazhe ndaj myslimanëve të vrarë dhe për të siguruar mbështetje për familjet e tyre.
Më shumë se 8,000 burra dhe djem boshnjakë u vranë në korrik 1995 në Srebrenica, në Bosnjën lindore, ku krimet e atyshme u vlerësuan nga Tribunali Penal Ndërkombëtar për Ish-Jugosllavinë (ICTY) në Hagë si gjenocid, në vendimet kundër ushtrisë më të lartë dhe udhëheqësve politikë të njësisë së Republika Srpska, duke përfshirë Komandantin Ratko Mlladiç dhe presidentin e parë të njësisë, Radovan Karaxhiç.
Kriminelët janë akoma heronj
Më 8 qershor, Mlladiç, 78 vjeç, u dënua me burgim të përjetshëm nga Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë (ICTY). I njëjti mekanizëm dënoi Karaxhiç, 74 vjeç, me burgim të përjetshëm në mars të vitit të kaluar.
Pavarësisht vendimeve të gjykatës ndërkombëtare, politikanët kryesorë të RS të dënuar për krime lufte ende trajtohen si heronj kombëtarë, shpesh duke i quajtur krimet hakmarrje të ligjshme, ose duke minimizuar gjenocidin e Srebrenicës edhe pse ato krime u shpallën më të mëdhatë në tokën evropiane që nga Lufta e Dytë Botërore. Si shembull, një pikturë murale gjigante u vizatua për nder të Mlladiç në qytetinFoca, rreth 200 km nga Srebrenica, të cilën autoritetet lokale kanë refuzuar të heqin.
“Ka informacione se arkivolet (në Qendrën Përkujtimore në Potocari) janë bosh, se nuk ka mbetje në to, por vetëm emra,” tha Milorad Dodik, anëtari serb i presidencës tre-anëtarëshe të Bonjes nga Republika Srpska, ndërsa udhëheqësit botërorë shprehnin homazhe për viktimat.
“Serbia ka frikë nga dëmshpërblimet”
Metropolitani Mihailo beson se në Republika Srpska, por edhe në Serbinë fqinjë, ata kanë frikë nga dëmshpërblimet, kompensimet që mund të kërkojnë viktimat e mbijetuara dhe familjet e të vrarëve, për këtë arsye ata refuzojnë të njohin gjenocidin në Srebrenica.
“Janë para të mëdha”, tha Mihailo për Al Jazeera, duke shtuar se frika e tij është se shkalla e gjenocidit të Srebrenicës mund të jetë edhe më e madhe se ajo që tregohet aktualisht në dokumentet zyrtare, të cilat mund të përcaktohen në vitet e ardhshme me përdorimin e teknikave moderne për zbulimin e mbetjeve mortore.
Metropoliti malazes, një kundërshtar i vendosur i politikave serbe, vazhdon të mbajë përgjegjës Kisha Ortodokse Serbe (SOC), Akademinë Serbe të Shkencave dhe Arteve (SANU) dhe Shoqatën e Shkrimtarëve serbë për luftërat në ish-Jugosllavi, të cilat morën 100,000 jetë vetëm në Bosnjë. nga 1992 në 1995 dhe la ekonominë e rajonit shumë prapa pjesës tjetër të Evropës.
“Eshtë Serbia që prishi Jugosllavinë,” tha Metropoliti Mihailo. Përveç kësaj, shtoi ai, idea e krijimit të një Serbia të Madhe, e cila, sipas nacionalistëve serbë, duhet të përfshijë një pjesë të Bosnjes, Malit të Zi dhe disa pjesë të tjera në rajon, nuk është braktisur as sot. Qeveria aktuale e Malit të Zi, kryeministri Zdravko Krivokapiç, u akuzua gjithashtu nga Metropolitani Mihailo se ishte drejtpërdrejt pro-serb dhe se punon në dëm të Malit të Zi.
“Nëse Mali i Zi nuk do të ishte anëtarësuar në NATO dhe nëse nuk do të kishte qenë në derën e Bashkimit Evropian, unë jam i sigurt se një luftë civile do të kishte shpërthyer në Malin e Zi deri tani. Por, për fat të mirë, kjo nuk do të ndodhë,” tha Mihailo.
Shtetet etnike të pastra nuk janë të mira
Koncepti i vendeve etnikisht të pastra, siç mbrohet nga disa politikanë naconalistë në vendet që dolën nga shpërbërja e Jugosllavisë, nuk është i qëndrueshëm për Mihailon. Ai tha se qytetarët duhet të refuzojnë një politikë të tillë. Ai bëri thirrje për dialog. Metropoliti Mihailo thotë se popujt e Ballkanit Perëndimor duhet të shijojnë larminë e kulturave dhe feve dhe se nuk duhet të kenë frikë nga njëri-tjetri.
“Njerëzit duhet të jenë së bashku; për të parë kultura të ndryshme, popuj të ndryshëm, për të dëgjuar gjuhë të ndryshme, për të jetuar në shtete civile ku të gjithë njerëzit kanë të drejta të barabarta”. Metropoliti Mihailo tha se tre fetë e mëdha, Krishterimi, Judaizmi dhe Islami gjithashtu nuk e përjashtojnë njëra-tjetrën dhe se kjo nuk duhet të bëhet nga popujt midis tyre.
