Të dielën gjermanët zgjedhin parlamentin federal, Bundestagun. Numri i konstelacioneve partiake që mund të formojnë qeverinë është më i madh se kurrë më parë. Partitë tradicionale janë dobësuar, shkruan Auron Dodi.
Në Gjermani thonë me humor se tradicionalisht në zgjedhjet parlamentare konkurojnë të gjitha partitë. Dhe në fund, ajo që e merr postin e kancelarit është CDU-ja. E thonë sepse pikërisht kjo ka ndodhur në 52 vjet, nga 70 vitet e fundit.
Mbetet të shihet nëse do të konfirmohet edhe në këto zgjedhje ky skenar.
Një sondazh i fundit, i publikuar dy ditë para zgjedhjeve (24.09.) i institutit demoskopik Allensbach i sheh socialdemokratët dhe konservatorët thuajse me mbështetje të barabartë, me 1 përqind diferencë (26/25%).
Socialdemokratët kanë kryesuar katër muajt e fundit në shumicën e sondazheve përballë konservatorëve, së fundi me një diferencë shumë të vogël, 2-3 përqind. SPD ka marrë te 25 përqind, CDU/CSU kanë marrë te 22-23 përqind. Por një diferencë kaq e vogël është brenda marzhit të gabimeve që mund të bëjnë sondazhet. Kështu që përfundimet e sondazheve këtë herë nuk na tregojnë shumë.
Konstelacionet me shanse për të formuar qeverinë
Megjithë përparësinë e kandidatit socialdemokrat, Olaf Scholz, askush nuk e përjashton që konservatorët e CDU/CSU-së me kandidatin Laschet ta mbajnë edhe më tej Kancelarinë Federale. Për momentin është bërë krejt e paqartë edhe se prej cilave parti do të përbëhet në fund qeveria e re.
Shanse për të hyrë në qeverinë e ardhshme gjermane kanë që nga postkomunistët e partisë e E Majta, te Të Gjelbrit, te liberalët e FDP-së. Vetëm ultra të djathtët e AfD-së i përjashtojnë të gjithë si partnerë në qeveri. Me sondazhet e fundit, shifrat për formimin e qeverisë mjaftojnë edhe për dy parti, socialdemokratët (SPD) dhe konservatorët (CDU/CSU). Në fakt, dy partnerët e qeverisë së tanishme e nisën fushatën elektorale me dëshirën për të mos e vazhduar bashkëpunimin. Edhe në popull ndihet dëshira për të provuar konstelacione të reja politike.
Por të mundura janë edhe disa konstelacione treshe në qeverinë e ardhshme: SPD-Të Gjelbrit-liberalët e FDP; CDU/CSU-Të Gjelbrit-liberalët e FDP-së; si dhe koalicioni, i parë me frikë nga disa, i partive të majta: socialdemokratët -Të Gjelbrit dhe partia E Majta. Pra në 26 shtator gjithçka është e hapur.
Shkaqet e paqartësisë për raportet politike pas zgjedhjeve
Në Gjermani edhe këtë herë përjetojmë një mentalitet disi paradoksal: gjermanët edhe duan ndryshim – pas 16 vjetësh qeveri Merkel ata ndiejnë nevojën për koncepte të reja modernizuese; por njëkohësisht duan që gjithçka të mbetet si ka qenë, pasi gati 70 përqind e gjermanëve janë të kënaqur me situatën e tyre ekonomike. Një numër i madh votuesish, së fundi 35 përqind e tyre, janë ende të pavendosur se kujt do t’ia japin votën të dielën.
Pavendosmëria ushqehet nga disa faktorë. Së pari, zgjedhësve nuk u duket bindës deri në fund asnjëri nga kandidatët për kancelar: as kandidati i CDU/CSU Armin Laschet, as kandidatja e Gjelbër, Annalena Baerbock. Por ideal nuk u duket as kandidati socialdemokrat Olaf Scholz ose më saktë nuk preferojnë partinë e tij. Vetëm se Scholzi, prej mbi 30 vjetësh në politikë dhe pjesëtar i disa qeverive, është kandidati që sugjeron më shumë vazhdimësi, pas Merkelit. Vazhdimësia u pëlqen shumë votuesve.
Olaf ScholzSë dyti, në këto zgjedhje nuk pati një temë të madhe polarizuese, siç qenë p.sh. migrantët në zgjedhjet e 2017-ës. Ishte tema e migrantëve që i katapultoi para katër vjetësh ultra të djathtët e AfD-së në partinë më të madhe të opozitës në Bundestag.
Së treti, përjetojmë një copëzim të mbështetjes për partitë politike në Gjermani. Janë tronditur lidhjet strukturore të zgjedhësve me partitë, sidomos me partitë konservatore. Kjo edhe sepse ka ndryshuar shoqëria gjermane, kemi ndryshim brezash te votuesit. Sipas sociologëve, nuk janë gjithnjë të njëjtët zgjedhës që ndryshojnë mendimin, por pjesë të mëdha të zgjedhësve të mëparshëm moshohen dhe vdesin. Atyre ua zënë vendin grupe të reja zgjedhësish, që sjellin me vete një socializim të ri. Ata nuk identifikohen më me partitë tradicionale. Kjo nga njëra anë ndryshon drejtimin bazë të zgjedhësve e nga ana tjetër kërkon edhe zhdërvjelltësi të madhe në programet partiake.
Epoka e partive të mëdha, që frymëzonin dhe mblidhnin shumë njerëz rreth vetes, ka marrë fund edhe në Gjermani. Te 20 përqind pak a shumë si tendencë në këto zgjedhje janë tri parti: SPD, CDU dhe Të Gjelbrit. Të gjitha këto e bëjnë ditën e votimit shumë interesante.
Armin LaschetMosha mesatare e votuesve është rritur
Në këto zgjedhje, të drejtë vote kanë 60,4 milionë shtetas gjermanë. Të tërheq vëmendjen rritja e moshës mesatare të votuesve: është hera e parë që mbi 38 përqind e votuesve janë mbi 60 vjeç. Madje, 21,3 përqind e votuesve janë mbi 70 vjeç. Skaji tjetër, votuesit më të rinj, që votojnë për herë të parë në këto zgjedhje pasi kanë mbushur 18 vjeç, përbëjnë 4,6% të numrit të përgjithshëm të votuesve apo 2,8 milionë vetë.
Të huajt me të drejtë qëndrimi në Gjermani, por pa pasaportë gjermane, në zgjedhjet parlamentare, në dallim nga zgjedhjet rajonale, nuk kanë të drejtë të votojnë.
Përsa u përket partive: kandidojnë gjithsej 47 parti. Pjesa më e madhe e tyre kanë lista me kandidatë të paktën në njërin nga landet federale të Gjermanisë. Për t’u votuar të dielën votohet jo me votim elektronik, por vetëm me fletë votimi.
Gjermania voton më tej me sistem proporcional, të personalizuar. Kjo do të thotë se çdo votues në Gjermani ka dy vota, të ashtuquajturat vota e parë dhe vota e dytë. Me votën e parë, votuesi zgjedh një kandidat të caktuar, në njërën prej 299 zonave zgjedhore. Kjo garanton që në parlament të përfaqësohet çdo zonë elektorale, çdo rajon. Me votën e dytë, votuesi voton për listën kombëtare të një partie. Është vota e dytë që vendos për fuqinë me të cilën përfaqësohet një parti në Bundestag. Për këtë arsye ajo është më e rëndësishme se vota e parë.
Annalena BaerbockPadurim për rezultatet e para të votimit
Kutitë e votimit në të gjithë Gjermaninë të dielën mbyllen në orën 18.00. Thuajse menjëherë pas mbylljes së kutive të votimit paraqiten parashikimet, në bazë të exit-poll-eve, pyetjes anonime të votuesve.
Parashikimet në Gjermani në përgjithësi e tregojnë qartë tendencën si është votuar. Pas tyre, shpallen rezultatet e para paraprake, pas përfundimit të numërimit të parë të votave reale të dhëna.
Në zgjedhjet e vitit 2017, rezultatet e para paraprake u shpallën vetëm 15 minuta pas mbylljes së kutive të votimit. Pra rezultate të para paraprake mund të kemi që në orën 18.15. Votat e dhëna me postë numërohen vetëm ditën e votimit.
Kurse rezultate më të gjera përfundimtare, priten natën e së dielës. Në zgjedhjet e kaluara rezultatet më të gjera jo përfundimtare dolën në orën 5 të mëngjesit. Ndërsa rezultati përfundimtar i zgjedhjeve nuk pritet para së hënës.
DW
