Samiti i parë i be i Angela merkel, në dhjetor 2005, ishte një shenjë e gjërave që do të vinin. Tony Blair dhe Jacques Chirac kishin probleme me buxhetit shtatëvjeçar. Kancelarja, në detyrë për tre javë, pasi negocioi për orë të tëra, ndërmjetësoi një kompromis.
Nëse pjesa tjetër e Evropës është nervoze për largimin e Merkel, kjo ndodh sepse ajo e ka bërë veten të domosdoshme: e informuar shkëlqyeshëm, e investuar në marrëdhënie personale dhe poseduese e qëndrueshmërisë negociuese pothuajse mbinjerëzore.
Merkel e ka mbajtur Evropën së bashku: duke udhëhequr akuzën kundër Rusisë pas sulmit të saj në Ukrainë, për Brexit dhe tani duke dhënë pëlqimin për huamarrjen e përbashkët të BE për fondin e saj të rimëkëmbjes pas pandemisë.
Por ka dhe shumë për të kritikuar.
Në krizën e eurozonës ajo detyroi vende si Greqia të ndëshkojnë masat shtrënguese dhe rrënjosi një tregim të mosdisiplinës fiskale që thelloi dhe zgjati recesionin e Evropës.
Në 2015-16, njëanshmëria e saj mbi politikën kufitare dhe negociatat me Turqinë zemëroi partnerët e saj, duke thelluar një ndarje lindje-perëndim.
Shumë gjithashtu besojnë se ajo mund të kishte bërë më shumë për t’i rezistuar lëvizjes autoritare në Poloni dhe Hungari.
Duke bërë fushatë në 2005, ajo tha se BE duhet të mendojë për kthimin e disa kompetencave në qeveri. Pesë vjet më vonë, në një fjalim në Kolegjin e Evropës në Bruges, kancelarja shprehu skepticizëm në lidhje me “metodën e komunitetit”, në të cilën institucionet e BE -së si Komisioni Evropian dhe Parlamenti Evropian (të cilat ajo thuhet se nuk i pëlqen) nxitën integrimin.
Ndërsa BE -ja u tërhoq nga kriza në krizë, ajo mbështeti “metodën e bashkimit” alternativ, me fuqinë që kaloi përsëri te qeveritë kombëtare – asnjëra më e rëndësishme se ajo e saj.
Këshilli Evropian, është bërë institucioni qendror vendimmarrës i be-së. Presidentëve të komisionit, si José Manuel Barroso dhe Jean-Claude Juncker, shpesh u është dashur të zënë një vend pas (megjithëse ai aktual, Ursula von der Leyen, një ish-ministre gjermane e mbrojtjes, ka forcuar në heshtje institucionin e saj).
Qasja e Merkel nuk ka qenë në shijen e të gjithëve. “Ajo nuk ka qenë një menaxhere neutrale e krizës; ajo ka punuar në mënyrë aktive kundër Evropës, “ankohet Alexander Graf Lambsdorff, një mpd fdp dhe ish -mep.
Megjithatë, BE dhe euro kanë funksionuar për Gjermaninë – aq mirë sa nuk është e qartë pse ndonjë kancelar duhet të kerkoje ndryshime rrënjësore. Nëse bashkimi me projektin evropian ishte kushti për ripranimin në klubin e kombeve të civilizuara pas luftës, kohët e fundit ai ka qenë motori i prosperitetit gjerman.
Liritë tregtare të tregut të vetëm; emigrantë të kualifikuar nga dhe punë me pagë të ulët në Evropën qendrore; dhe euro e lirë kanë qenë të gjitha një ndihmë.
Kancelari i ardhshëm do të përballet me një test të madh kur komisioni të rishikojë Paktin e Stabilitetit dhe Rritjes të BE-së, i cili kufizon deficitet fiskale dhe stoqet e borxhit publik.
Kërkesa për ndryshim do të takohet me rezistencë të ashpër nga konservatorët gjermanë.
Por shumë qeveri, përfshirë atë të Francës, besojnë se rregullat e vjetra nuk janë të përshtatshme për një epokë me interes të ulët afatgjatë normat dhe kërkesat e ngutshme për investime.
Disa parashikojnë një pazar të madh, në të cilin Gjermania pranon huamarrje të përbashkët afatgjatë për BE-në në këmbim të një kthimi në diçka më afër rregullave ekzistuese të paktit.
Një pyetje më e madhe është nëse qeveria e ardhshme do të nënshkruajë idetë që lidhen me axhendën e “autonomisë strategjike” të Emmanuel Macron. Në një punim të kohëve të fundit Jana Puglierin dhe Mark Leonard nga Këshilli Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë bazohen në sondazhet e opinionit për të arritur në përfundimin se Gjermania “mund të jetë në prag të një kthese nacionaliste”.
Shumë do të kërkojnë bindje. E megjithatë, ndërsa bëhet më e qartë se rrethanat globale që lejuan Gjermaninë të lulëzojë po zhduken, pjesë të institucionit po përqafojnë idetë evropiane që më parë nuk do të ishin dëgjuar fare.
Gjermania gjithashtu ka mbështetur “projektet e rëndësishme të BE -së me interes të përbashkët evropian”, subvencionet për investimet “strategjike” në projektet e hidrogjenit, prodhimin e baterive dhe të ngjashme.
Këto zhvillime dhe të tjera lënë të kuptohet një vetëdije e hershme se politika ekonomike ka një dimension gjeopolitik.
Dhe kjo mund të tregojë që politika e jashtme dhe e sigurisë së vendit ka nevojë për një “rindezje”.
Përkthyer dhe përshtatur nga The Economist/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
16 vitet e Merkelit!
“Trashëgimia e Angela Merkelit në Ballkan”
