Që nga viti 2000, Kina ka shpenzuar 843 miliardë dollarë për ndihmën dypalëshe.
Kjo është rreth 39.5 miliardë dollarë në vit, e ngjashme me shumën e ofruar nga Shtetet e Bashkuara, donatori më i madh në botë i ndihmës së huaj. Megjithëse përkufizimet e dy vendeve për ndihmën e huaj ndryshojnë, askush nuk e kundërshton faktin se Kina – e cila në dy dekadat e fundit ka financuar 13,427 projekte dypalëshe ndihme në 165 vende – është lojtari më i madh i ri në këtë fushë.
Për më tepër, kërkimet e fundit po sfidojnë pikëpamjen shpeshherë negative të vëzhguesve të jashtëm për skemat e zhvillimit jashtë shtetit të vendit.
Kritikët akuzojnë Kinën për përdorimin e ndihmës për të çuar përpara qëllimet gjeopolitike, sesa për të ndihmuar të varfrit e botës, dhe ata theksojnë dëmin që kjo ndihmë mund të shkaktojë në vendet përfituese.
Kritika të tilla drejtohen për të gjitha ndihmat e huaja. Por në shikim të parë, shumëllojshmëria e Kinës duket veçanërisht jopremtuese, madje edhe nga standardet e skeptikëve të ndihmës.
Si fillim, fakti që më shumë se 300 institucione qeveritare kineze dhe ndërmarrje shtetërore financuan mbi 13,000 projektet e vendit, me pak përfshirje nga subjektet private, mbështet dyshimet se shteti kinez po përdor ndihmën si një mjet politik.
Dhe, ndryshe nga donatorët e tjerë të mëdhenj, Kina nuk e kushtëzon ndihmën e saj për zhvillim me institucionet apo politikën e vendeve marrëse.
Kjo rrit më tej shqetësimin se ndihma kineze do të keqdrejtohet dhe nuk do të përmbushë qëllimin nominal të ndihmës së huaj për të promovuar zhvillimin e qëndrueshëm ekonomik në vendet e varfra.
Mënyra e shpërndarjes së ndihmës kineze është gjithashtu e pazakontë. Kina zakonisht ofron financim zhvillimi në formën e kredive, me norma interesi shumë të subvencionuara ose të tregut, për projekte të mëdha infrastrukturore.
Kontratat në përgjithësi përcaktojnë se vendi marrës duhet të shpenzojë një pjesë të madhe të parave me një firmë të caktuar kineze, e cila siguron të gjitha materialet dhe punën e nevojshme për të përfunduar projektin.
Nuk është për t’u habitur që vendet marrëse shqetësohen për borxhin e tyre në rritje ndaj Kinës.
Ndërkohë, thonë kritikët, përfitimet e ndihmës kineze janë të paqarta.
Importimi i punëtorëve kinezë për të realizuar projekte mund të kufizojë ndërtimin e kapaciteteve brenda vendeve përfituese dhe madje të ushtrojë presion në rënie mbi pagat e punëtorëve vendas.
Por studimet e fundit tregojnë se ndërsa ka disa të vërteta në këto shqetësime, pamja e jashtme mund të jetë mashtruese.
Me siguri, motivet politike mbështesin ndihmën kineze jashtë shtetit, por ato lidhen më shumë me lehtësimin e problemeve të brendshme sesa me arritjen e dominimit të huaj. Një studim i kohëve të fundit dokumenton se si dëshira e qeverisë kineze për të shuar trazirat politike në shtëpi drejton një pjesë të madhe të ndihmës së vendit jashtë shtetit.
Për shembull, kur punëtorët kinezë protestojnë, qeveria qendrore shpesh ndan kontratat e ndihmës së huaj për firmat e mëdha shtetërore në zonë. Këto kompani më pas punësojnë punonjës shtesë dhe dërgojnë fuqi punëtore dhe materiale në vendet përfituese për disa vite për të ndërtuar rrugë, porte ose kulla të telefonisë celulare.
Politikisht, pra, ndihma është një fitore e favorshme për Kinën.
Paratë e ndihmës ndihmojnë në uljen e papunësisë në familje, e cila me sa duket lehtëson tensionet sociale dhe vendi marrës është mirënjohës për ndihmën financiare.
Ndihma ushqimore e SHBA-së funksionon në një parim të ngjashëm: qeveria e SHBA blen grurë në vitet e rritjes së prodhimit për të siguruar një dysheme të sigurt çmimi për fermerët amerikanë dhe më pas e dërgon ushqimin e tepërt në vendet e varfra si ndihmë dypalëshe.
Por zbulimi më i rëndësishëm nga studimet e fundit ekonomike është se ndihma kineze rrit rritjen e PBB-së, konsumin e familjeve dhe punësimin në vendet përfituese. Pra, në kundërshtim me urtësinë konvencionale, përfitimet e ndihmës së huaj kineze kalojnë te qytetarët e zakonshëm.
Në fakt, sado e vështirë të jetë për shumë njerëz që t’i pranojnë këto gjetje, ato nuk janë befasuese.
Shumica e ekonomistëve, si dhe zyrtarë në institucione si Banka Botërore, pajtohen se infrastruktura moderne është çelësi për nxitjen e rritjes ekonomike në vendet e varfra.
Megjithatë, vendet që kanë më shumë nevojë për një infrastrukturë të tillë janë shpesh ato me institucionet më jofunksionale, gjë që shpesh është arsyeja pse këto vende janë të varfra dhe nuk kanë qenë në gjendje të ndërtojnë infrastrukturën e tyre në radhë të parë.
Në raste të tilla, ndihma kineze mund të japë një zgjidhje të rregullt. Për shkak se firmat kineze sjellin punëtorët dhe materialet e tyre dhe nuk mbështeten në zinxhirët e furnizimit lokal, ato janë kryesisht të izoluara nga korrupsioni dhe korrupsioni lokal.
Për më tepër, infrastruktura që ndërton Kina mund të ketë përfitime të gjera edhe nëse qeveria e vendit marrës nuk është e interesuar për mirëqenien e qytetarëve të saj.
Një rrugë e re që lidh një minierë me një port siguron gjithashtu akses në transport për njerëzit që jetojnë përgjatë saj, duke inkurajuar zhvillimin atje.
Kullat e telekomit të ndërtuara për qëllime qeveritare mund të rrisin rrjedhën e informacionit dhe aksesin në treg për fermerët.
Linjat e energjisë elektrike përgjatë rrugës ose hekurudhës mund të ofrojnë gjithashtu ndriçim që u mundëson fëmijëve vendas të mësojnë të lexojnë.
Të metat e padyshimta të ndihmës kineze do të vihen në fokus më të mprehtë pasi studiuesit i kushtojnë më shumë vëmendje temës.
Por motivimet politike të Kinës nuk janë domosdoshmërisht të këqija.
Fakti që ndihma ndonjëherë mund t’u sjellë dobi të varfërve pavarësisht motivimeve egoiste është një fakt premtues për vendet marrëse.
Në fund të fundit, asnjë vend donator nuk kryen sasi kaq të mëdha ndihme për arsye krejtësisht altruiste.
Bazuar në atë që studiuesit dinë, ndihma kineze duket të jetë një shembull i rrallë i ndihmës për zhvillim që sistematikisht përfiton vendet përfituese në një mënyrë kuptimplote.
Një vështrim më i afërt mund të jetë i dobishëm për politikëbërësit në vende të tjera që janë të interesuar në përmirësimin e efikasitetit të ndihmës së huaj.
Nancy Qian, Profesoresha e Ekonomisë Menaxheriale dhe Shkencave të Vendimit në Shkollën e Menaxhimit Kellogg të Universitetit Northwestern, është Drejtoresha Themeluese e Laboratorit Econ të Kinës dhe Laboratorit të Kinës Northwestern.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ konica.al
