Është tronditëse ta shohësh. Por imazhet nga kufiri Bjellorusi-Poloni, sado shqetësuese, nuk duhet të jenë befasuese: ja si duket politika e migracionit e Bashkimit Evropian.
Pa dyshim, pjesa më e madhe e fajit për këtë katastrofë humanitare – në të cilën mijëra emigrantë, shumë nga Iraku dhe Siria, u futën në një pyll të ngrirë për javë të tëra – qëndron tek lideri i Bjellorusisë, Aleksandr Lukashenko.
Si hakmarrje e dukshme për sanksionet e BE kundër regjimit të tij, qeveria e tij i çoi njerëzit në kufirin e fortifikuar polak, ku ata përballeshin vetëm me vështirësi dhe vuajtje. Ndonëse qeveria spastroi kampet të enjten, dëmi është bërë.
Megjithatë, hakmarrja e LukashenkoS ishte e llogaritur: ai shfrytëzoi një problem që Bashkimi Evropian i ka krijuar vetes. Për gjashtë vitet e fundit, ajo është përpjekur të mbyllë emigrantët nga vendet më të varfra dhe të përfshira nga konflikti – përmes mureve kufitare, policimit drakonian dhe marrëveshjeve të dyshimta me vendet jashtë bllokut – nga frika e efekteve politike të migrimit në shkallë të gjerë.
Por pazari ka qenë vetë-mashtrues. Duke shfaqur një panik dhe rrëmujë të tillë për perspektivën e emigrantëve në tokën e tij, Bashkimi Evropian u ka dhënë shteteve autoritare një udhërrëfyes për shantazh.
Nëse blloku nuk gjen një përgjigje të bashkuar të bazuar në vlerat e tij themeluese të tolerancës dhe solidaritetit, Lukashenko nuk do të jetë autokrati i fundit që do të përdorë ëndrrat e njerëzve për një jetë më të mirë.
Problemet filluan seriozisht në vitin 2015, kur ardhja kaotike e më shumë se një milion njerëzve, shumica që ikin nga lufta dhe persekutimi në Siri, e katapultoi çështjen e migrimit në krye të axhendës politike të kontinentit.
Kancelarja Angela Merkel e mirëpritjes fillestare të Gjermanisë shpejt i la vendin deklaratave të ashpra dhe kufijve të sapofortifikuar.
Mijëra emigrantë humbën jetën duke u përpjekur të kalonin Detin Mesdhe, ndërsa operacionet e kërkim-shpëtimit u zvogëluan.
Vendet e morën parasysh. Presidenti Rexhep Tajip Erdogan i Turqisë, duke ndjerë mundësinë për të krijuar një lloj levash mbi fqinjët e tij, ofroi ndihmë – me një çmim të lartë.
Në vitin 2016, Bashkimi Evropian arriti një marrëveshje: Gjashtë miliardë euro, më pas rreth 6.6 miliardë dollarë, në këmbim që Turqia të ndalonte afro tre milionë refugjatët sirianë në tokën e saj që largoheshin për në Greqi.
Edhe para krizës, Bashkimi Evropian e kishte zakon të kapitullonte ndaj kërkesave të autokratëve, duke i ofruar kolonelit libian Muammar el-Gaddafi 60 milionë euro në vitin 2010, pasi ai kërcënoi një “fluks afrikanësh të uritur dhe injorantë”.
Sot, blloku financon Rojet Bregdetare Libiane, pavarësisht raporteve se shumica e parave u dërgohen milicëve dhe trafikantëve të qenieve njerëzore.
Për migrantët e parregullt, pasojat janë djallëzore.
Roja Bregdetare Libiane i kthen njerëzit në qendrat e paraburgimit ku përdhunimet, torturat dhe vrasjet sistematike janë dokumentuar gjerësisht. Sipas marrëveshjes me Turqinë, njerëzit që mbërrijnë në Greqi duhet të kthehen në Turqi, por në vend të kësaj ata lëngojnë për vite në kampe të mbipopulluara në ishujt grekë.
Autoriteti i tij moral i dobësuar, Bashkimi Evropian është bërë i prekshëm ndaj kërcënimeve nga qeveritë e paskrupullta.
Kur blloku përpiqet të dënojë Turqinë për të drejtat e njeriut, sundimin e ligjit ose shtypjen politike, për shembull, zyrtarët turq shpesh kërcënojnë të anulojnë marrëveshjen.
Në hakmarrje ndaj Spanjës që i ofroi trajtim mjekësor një lideri të pavarësisë së Saharasë Perëndimore, Maroku – shërbimet e sigurisë të të cilit financon edhe Bashkimi Evropian – ndaloi përkohësisht policimin e kufirit me enklavën spanjolle të Ceutës në maj.
Sipas planit, Bashkimi Evropian tani varet nga vullneti i mirë i regjimeve autokratike për ruajtjen e kufijve të tij.
Mjerimi njerëzor është bërë një mjet i pranueshëm pazaresh: Burrat, gratë dhe fëmijët në kufirin polak ishin vetëm të fundit që u kapën në mes.
Të bllokuar mes rojeve kufitare polake dhe bjelloruse të armatosura rëndë, në kushte ngrirjeje dhe me furnizime të pakta ushqimore, ata u përballën me një situatë të rrezikshme.
Të paktën 11 persona humbën jetën.
Bashkimi Evropian u fokusua tek Lukashenko, duke denoncuar veprimet e tij “çnjerëzore”.
E megjithatë, çuditërisht, Polonia nuk u vu nën presionin e unionit për të hapur kufirin e saj për më të cenuarit.
Përkundrazi, gëzonte mbështetjen e plotë të bllokut.
Zyrtarët evropianë përdorin gjuhën e epërsisë morale dhe humanitarizmit pa politika për ta mbështetur atë, duke dobësuar autoritetin e tyre për të thirrur vende të tilla si Bjellorusia dhe Rusia.
Ata duhet të fillojnë menjëherë t’i korrigjojnë këto standarde të dyfishta.
Në radhë të parë, Komisioni Evropian duhet t’i bëjë presion Polonisë – duke përdorur kërcënimin, apo edhe realitetin e ndëshkimit – që të lejojë aksesin humanitar në zonën kufitare aty ku është e nevojshme dhe të përpunojë kërkesat për azil të njerëzve në territorin e saj.
Asgjë nga këto nuk do të jetë e lehtë – ndjenja e krahut të djathtë, anti-migrant është e rrënjosur gjerësisht në të gjithë kontinentin – por përfitimet do të ishin të gjera.
Kjo do të forconte pozitën morale të bllokut, për një, dhe do të hapte shoqëritë e tij ndaj përfitimeve që mund të sjellë migrimi i kontrolluar mirë.
Por, në thelb, ka kuptim strategjik. Skenat kaotike në kufij nuk janë një pamje e mirë.
Brukseli do t’i dërgonte një mesazh të fuqishëm botës.
Antagonistët e saj do ta dinin se nuk do të kishte kuptim të përpiqeshin ta shantazhonin atë në të ardhmen.
Por nëse blloku lejon që vdekja dhe vuajtja të bëhen parazgjedhje, kufiri midis regjimeve autoritare dhe Bashkimit Evropian do të mjegullohet edhe më shumë.
Për ata që duan të minojnë demokracinë dhe të drejtat e njeriut, asgjë nuk mund të jetë më mirë.
Përkthyer dhe përshtatur nga The New York Times/ konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
A është kjo rënia e “diktatorit të fundit të Evropës”?
A do të ketë dhe Putini fatin e Lukashenkos?
