Hakmarrja është feja e vërtetë e diktatorëve të vegjël.
Merrni parasysh Alexander Lukashenko, sundimtarin e fortë të Bjellorusisë, i cili joshi njerëzit e dëshpëruar nga Lindja e Mesme dhe Afrika me premtimin e hyrjes së lehtë në BE përmes kufirit Bjellorusi-Polak.
Ai u nxit nga dëshira për të ndëshkuar BE-në për mbështetjen e saj për demonstratat antiqeveritare në vendin e tij, sesa nga ndonjë strategji e madhe për të ribalancuar plejadën e fuqive në Evropë.
Ishte gjithashtu një përpjekje për të forcuar pozicionin e tij në lidhje me Moskën dhe për të shkëputur njerëzit e tij nga ankesat e brendshme.
Nuk ishte shumë origjinale e Lukashenkos që ta bënte migrimin një instrument të hakmarrjes së tij. Siç thekson Mark Leonard në librin e tij Epoka e Paqes, që nga hyrja në fuqi e konventës së refugjatëve të vitit 1951, ka pasur të paktën 75 përpjekje globalisht nga aktorë shtetërorë dhe joshtetërorë për të përdorur njerëzit e zhvendosur si armë politike.
Metodat dhe synimet e tyre kanë qenë politike, ushtarake dhe ekonomike, duke filluar nga dhënia e ndihmës financiare deri te pushtimi dhe ndihma në shkallë të plotë për të realizuar ndryshimin e regjimit.
Statistika e frikshme është se në gati tre të katërtat e këtyre rasteve historike, shtrënguesit arritën të paktën disa nga objektivat e tyre të deklaruara.
Në më shumë se gjysmën e rasteve të dokumentuara, ata morën të gjitha ose pothuajse të gjitha ato që kërkuan, duke e bërë këtë instrument jokonvencional të ndikimit në nivel shtetëror më efektiv se sa sanksionet ekonomike ose diplomacia shtrënguese tradicionale e mbështetur nga ushtria.
Mund të duket se përpjekja e Lukashenkos për të armatosur migrimin do të rezultojë të jetë një shembull i rrallë dështimi.
Autoritetet bjelloruse filluan këtë javë të pastrojnë kampet në kufirin e vendit me Poloninë.
Emigrantët janë transferuar në një qendër logjistike ku të paktën mund të marrin ushqim dhe mjekim. Fluturimi i parë i riatdhesimit në Irak është nisur nga Minsku. Plani i Lukashenkos ka dështuar – nëse nuk besojmë se e vetmja arsye që ai u solli kaq shumë vuajtje mijëra emigrantëve ishte biseda telefonike me Angela Merkelin, kancelaren në largim të Gjermanisë.
Por ndërsa tensionet në kufirin polako-bjellorusi janë zvogëluar dhe Polonia dhe BE duket se kanë mbizotëruar, kjo nuk është një fitore për bllokun 27-vendesh.
Kriza ka zbuluar se gjendja shpirtërore në Evropë sot karakterizohet nga paniku parashikues.
Politika e jashtme e BE-së është bllokuar nga hendeku në rritje midis retorikës së lartë të Brukselit dhe politikës reale të praktikuar nga shtetet anëtare.
Brukseli ishte i shpejtë për të qëndruar prapa Polonisë në konfrontimin e saj me regjimin bjellorus, sepse ai është i tmerruar nga një kthim në ndarjet lindje-perëndim që shpërtheu në krizën e refugjatëve dhe emigrantëve të vitit 2015.
Megjithatë, BE-ja është larg të qenit të bashkuar. Qeveria polake ka hapur një luftë në dy fronte – një betejë është të ndalojë emigrantët në kufi, por gjithashtu po lufton për të demonstruar se Varshavës nuk i duhet BE-ja për të mbrojtur kufijtë e saj.
Kriza ka ekspozuar ironinë qendrore të pozicionit të Evropës në botën e sotme. Diktatorët kanë frikë se shoqëritë e tyre ëndërrojnë për liritë dhe mënyrën e jetesës që kemi në Evropë, kështu që ata ëndërrojnë për një botë pa BE.
Por liderët evropianë i frikësohen fuqisë së tyre të butë jo më pak se diktatorët e huaj. Ata ndihen të pafuqishëm për të ndihmuar ata që duan demokracinë në vendet e tyre dhe i tremben ardhjes së emigrantëve që ëndërrojnë Evropën në kufijtë e BE-së.
Trauma e tyre më e thellë është një rikthim i populizmit të djathtë anti-migrant, i cili mund të jetë më vdekjeprurës për demokracitë evropiane se çdo valë e njëpasnjëshme e pandemisë.
Rezultati është se Evropa është tmerruar nga atraktiviteti i saj.
Dikur ne u fuqizuam nga ideja se shumë njerëz në botë duan të jetojnë si ne. Tani ne jemi të frikësuar nga kjo ide.
Pandemia i ka mësuar evropianët të jetojnë me parashikime dhe të mendojnë për skenarët më të keq.
Pra, kur shikonin në ekranet e tyre disa mijëra emigrantë që sulmonin kufirin polak, shumë evropianë të zakonshëm po mendonin për raportet e klimës që parashikonin se deri në vitin 2070 rreth 3 miliardë njerëz nuk do të jenë në gjendje të jetojnë në zonat ku jetojnë sot.
Të gjitha diskutimet se si kriza Covid-19 do ta ndryshojë Evropën në të ardhmen, kanë errësuar mënyrat në të cilat ndryshimi ka ndodhur tashmë.
Përmbysja ekonomike e shkaktuar nga pandemia bindi edhe shumicën e mbrojtësve të rregullave të deficitit buxhetor se kishte më shumë kuptim që Evropa të shpenzonte në vend që të kapej pas disiplinës fiskale.
Pra, kur bëhet fjalë për politikat ekonomike, Evropa ka lëvizur në të majtë – ose, nëse preferoni, në jug, duke adoptuar pozicionin e mbrojtur nga shtetet e Evropës Jugore pas krizës së euros.
Por kur bëhet fjalë për migracionin, Evropa ka lëvizur djathtas – ose, nëse preferoni, në lindje, duke adoptuar pozicionin e mbrojtur nga shumë shtete të Evropës Qendrore dhe Lindore gjatë krizës së 2015.
Urgjenca Covid-19 ka prodhuar një heshtje konsensus se BE-ja duhet të përpiqet të mbajë kufijtë e saj të jashtëm të mbyllur në mënyrë që të mbajë të hapur kufijtë e saj të brendshëm.
Në krizën kufitare të Bjellorusisë, Lukashenko shpreson të luftojë ëndrrën e popullit të tij për “të bërë Evropë” duke krijuar makthin e liderëve të BE-së se “të gjithë do të vijnë në Evropë”.
Në nxitjen e këtyre frikës, ai është në terren më të fortë sesa kritikët e tij duan të pranojnë.
Përkthyer dhe përshtatur nga Financial Times/ konica.al
