Tregjet e aksioneve janë zhytur pasi rritja e çmimeve të naftës dhe gazit ngjall frikën për një goditje ekonomike globale nga pushtimi rus i Ukrainës.
Çmimet e naftës u rritën në 139 dollarë për fuçi, niveli më i lartë për gati 14 vjet, ndërsa çmimet e gazit me shumicë për dorëzimin e ditës së ardhshme u dyfishuan më shumë. Ajo erdhi pasi SHBA la të kuptohet për një ndalim të blerjes së energjisë ruse, pasi kërkonte nga vendet e tjera për të rritur furnizimet. Çmimet e benzinës shënuan një tjetër nivel rekord, mes paralajmërimeve për fatura më të larta të energjisë.
Trazirat e tregut po ushqejnë shqetësimet se çmimi i shumë artikujve të përditshëm nga ushqimi tek benzina dhe ngrohja, tashmë duke u rritur me ritmin e tyre më të shpejtë në 30 vjet, mund të shtyhet më lart. Analistët kanë paralajmëruar tashmë se faturat e energjisë në Mbretërinë e Bashkuar mund të arrijnë deri në 3000 £ në vit për shkak të rritjes së çmimeve të naftës dhe gazit.
Rusia është prodhuesi i dytë më i madh në botë i naftës së papërpunuar pas Arabisë Saudite dhe furnizon rreth një të tretën e nevojave të Evropës. Çmimi i naftës së papërpunuar Brent u rrit me më shumë se një të pestën javën e kaluar mes frikës për një reduktim të furnizimeve ruse. Çmimi mesatar i një litri benzinë në pompat e Mbretërisë së Bashkuar tani ka arritur në 155 p për herë të parë, tha grupi i motorëve AA, duke e çuar koston në më shumë se 7 £ për gallon. AA tha se mbushja e një makine me një rezervuar 55 litra kushton tani gati 17 £ më shumë se një vit më parë, duke u rritur nga 68,60 në 85,59 £.
Shefi i firmës së shpërndarjes së karburantit Portland Fuel, James Spencer, i tha BBC-së se mendonte se çmimet e karburantit mund të arrinin 1,70-1,75 £ për litër. “Edhe nëse mund të marrim furnizime shtesë [nafte] në treg, asgjë nuk do të ndodhë shpejt.”
Ai tha se, në një farë mase, shoferët individualë të makinave kanë mundësi për të reduktuar përdorimin e tyre duke vozitur më pak, por shtoi se bizneset që nuk kanë alternativa kanë filluar me të vërtetë të ndjejnë shtrëngimin.
Kriza vazhdon të hedhë hije mbi tregjet e aksioneve. Bursat kryesore në Francë dhe Gjermani u ulën me më shumë se 4% në fillim të tregtimit, ndërsa FTSE 100 i Londrës ishte më shumë se 2% më i ulët. Javën e kaluar, FTSE pati javën e saj më të keqe që nga fillimi i pandemisë në Mars 2020.
Aksionet aziatike ranë gjithashtu të hënën, dhe në tregjet e Wall Street parashikohet të hapen ndjeshëm më poshtë kur tregtimi të fillojë. Çmimi i arit, një strehë në kohë të vështira për investitorët që kërkojnë siguri, arriti në 2000 dollarë për ons për herë të parë në pothuajse 18 muaj.
Të dielën, Sekretari Amerikan i Shtetit Antony Blinken tha se administrata e Biden dhe aleatët e saj po diskutonin një ndalim të furnizimeve ruse të naftës. Komentet erdhën pasi presioni rritet ndaj Shtëpisë së Bardhë dhe vendeve të tjera perëndimore për të ndërmarrë veprime më të ashpra kundër Moskës për pushtimin e saj në Ukrainë.
Një embargo ruse e naftës do të ishte një përshkallëzim i madh në përgjigjen ndaj pushtimit të Ukrainës dhe potencialisht do të kishte një ndikim të madh në ekonominë globale.
“Ndërsa SHBA mund të shtyjë vetëm një ndalim të importeve të naftës ruse, Evropa nuk mund të përballojë të bëjë të njëjtën gjë. Më shqetësuese, [udhëheqësi rus Vladimir] Putin, me shpinën pas murit, mund të ndalojë furnizimet me gaz në Evropë. duke ndërprerë linjën e shpëtimit të energjisë së kontinentit”, tha Vandana Hari në firmën e analizës së tregjeve të naftës Vanda Insights për BBC.
Të dielën, gjiganti energjetik Shell mbrojti vendimin e tij për të blerë naftë bruto ruse pavarësisht pushtimit të Ukrainës. Kompania tha se ishte e detyruar të blinte naftë nga Rusia në mënyrë që të ruante furnizimet në kohë të karburantit në Evropë.
“Për të qenë të qartë, pa një furnizim të pandërprerë të naftës së papërpunuar për rafineritë, industria e energjisë nuk mund të sigurojë ofrimin e vazhdueshëm të produkteve thelbësore për njerëzit në të gjithë Evropën gjatë javëve në vijim”, shtoi një zëdhënës.
Një ndalim i mundshëm për blerjen e naftës ruse ka intensifikuar presionin për të gjetur furnizime alternative.
SHBA-ja pritet këtë javë të bëjë presion ndaj Arabisë Saudite për të rritur prodhimin e naftës së papërpunuar dhe ka një shtysë të re për një marrëveshje mbi ambiciet bërthamore të Iranit që do të hiqte sanksionet ndaj eksporteve të tij të naftës.
Megjithatë, përparimi në një marrëveshje është penguar pasi Rusia kërkoi një garanci nga SHBA se sanksionet me të cilat përballet për konfliktin e Ukrainës nuk do të ndikojnë në tregtinë e saj me Teheranin.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga BBC
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Kriza e karburanteve/ Stoqet fundosen, nafta rritet
