Lufta në Ukrainë do të sjellë një tronditje për furnizimin global dhe koston e ushqimit, ka thënë shefi i një prej kompanive më të mëdha të plehrave në botë.
Yara International, e cila operon në më shumë se 60 vende, blen sasi të konsiderueshme të lëndëve të para thelbësore nga Rusia. Çmimet e plehrave tashmë ishin të larta për shkak të rritjes së çmimeve të gazit me shumicë. Shefi i Yara, Svein Tore Holsether, ka paralajmëruar se situata mund të bëhet edhe më e ashpër.
“Gjërat ndryshojnë nga ora në orë”, tha ai për BBC. “Ne ishim tashmë në një situatë të vështirë para luftës… dhe tani është një ndërprerje shtesë në zinxhirët e furnizimit dhe po i afrohemi pjesës më të rëndësishme të këtij sezoni për hemisferën veriore, ku duhet të lëvizë shumë pleh dhe kjo ka shumë të ngjarë të ndikohet.”
Rusia dhe Ukraina janë disa nga prodhuesit më të mëdhenj në bujqësi dhe ushqim në nivel global. Rusia prodhon gjithashtu sasi të mëdha të lëndëve ushqyese, si potasi dhe fosfati, përbërës kryesorë në plehra, të cilët u mundësojnë bimëve dhe kulturave të rriten.
“Gjysma e popullsisë së botës merr ushqim si rezultat i plehrave… dhe nëse kjo hiqet nga fusha për disa kultura, [rendimenti] do të bjerë me 50%,” tha zoti Holsether. “Për mua, nuk është nëse po kalojmë në një krizë globale ushqimore, është se sa e madhe do të jetë kriza.”
Kompania e tij tashmë është prekur nga konflikti pasi një raketë goditi zyrën e Yara në Kiev. 11 personeli mbetën të padëmtuar.
Kompania me bazë në Norvegji nuk është e prekur drejtpërdrejt nga sanksionet kundër Rusisë, por duhet të përballet me dështimin. Përpjekja për të siguruar dërgesat është bërë më e vështirë për shkak të ndërprerjes në industrinë e transportit.
Vetëm disa orë pasi zoti Holsether foli për BBC, qeveria ruse u kërkoi prodhuesve të saj të ndalonin eksportet e plehrave. Ai vuri në dukje se rreth një e katërta e lëndëve ushqyese kryesore të përdorura në prodhimin e ushqimit evropian vijnë nga Rusia.
“Në të njëjtën kohë ne po bëjmë gjithçka që mundemi të bëjmë në këtë moment për të gjetur gjithashtu burime shtesë. Por me afate kaq të shkurtra kohore është e kufizuar,” tha ai përpara se të dilte lajmi.
Analistët kanë paralajmëruar gjithashtu se masa do të nënkuptonte kosto më të larta për fermerët dhe rendimente më të ulëta të të korrave. Kjo mund të çojë në kosto edhe më të larta për ushqim. Ushqyesit nuk janë gjithashtu i vetmi faktor që duhet marrë parasysh. Sasi të mëdha gazi natyror nevojiten për të prodhuar amoniak, përbërësin kryesor në plehrat azotike. Yara International mbështetet në sasi të mëdha të gazit rus për uzinat e saj evropiane.
Vitin e kaluar, ajo u detyrua të pezullojë përkohësisht prodhimin e rreth 40% të kapacitetit të saj në Evropë për shkak të rritjes së çmimit të gazit me shumicë. Prodhuesit e tjerë gjithashtu shkurtuan furnizimet.
E kombinuar me tarifat më të larta të transportit, sanksionet ndaj Bjellorusisë (një tjetër furnizues i madh i potasit) dhe moti ekstrem, kjo shkaktoi një rritje të madhe të çmimeve të plehrave vitin e kaluar, duke shtuar një rritje të çmimeve të ushqimeve.
Kompania thotë se po bën vlerësime të përditshme se si të ruajë furnizimin dhe se është shumë herët për të thënë nëse mund të ketë më shumë mbyllje në karta. Ajo pranon se ka një “detyrim shumë të fortë” për të mbajtur prodhimin në punë në atë që e përshkruan si një pikë kritike.
Por shefi i Yara thotë se bota duhet, në planin afatgjatë, të zvogëlojë varësinë e saj nga Rusia për prodhimin global të ushqimit. “Nga njëra anë, ne po përpiqemi të mbajmë plehrat të rrjedhin tek fermerët për të mbajtur rendimentet bujqësore. Në të njëjtën kohë…duhet të ketë një reagim të fortë. Ne dënojmë pushtimin ushtarak rus të Ukrainës kështu që kjo është një dilemë dhe që sinqerisht është shumë e vështirë.”
Ndryshimet klimatike dhe popullsia në rritje i kishin shtuar tashmë sfidat me të cilat përballet sistemi global i prodhimit të ushqimit, të gjitha para fillimit të pandemisë. Shefi ekzekutiv i Yara International e përshkruan luftën si “një katastrofë mbi një katastrofë”, duke theksuar se sa i cenueshëm ndaj goditjeve është tani zinxhiri global i furnizimit me ushqime. Do të rrisë pasigurinë ushqimore në vendet më të varfra, shton ai. “Duhet të kemi parasysh se në dy vitet e fundit, ka pasur një rritje prej 100 milionë më shumë njerëzve që shkojnë në shtrat të uritur… kështu që kjo të vijë në krye të saj është vërtet shqetësuese”.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga BBC
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Lufta në Evropë, një goditje e trefishtë për tregjet në zhvillim
Lufta në Ukrainë ndez një krizë mallrash
