“Serbia po largohet gjithnjë e më shumë nga Rusia ekonomikisht, gjë që shihet më së miri në fushën e energjisë, pasi Beogradi po kthehet drejt furnizuesve të tjerë të gazit”, shkruan media serbe “Danas”. Marrëveshja për partneritet strategjik në fushën e energjisë ndërmjet Serbisë dhe SHBA-së mund të interpretohet si një largim nga Moska, që është një lëvizje e mirë ekonomike dhe gjeopolitike nga autoritetet në Serbi, thonë të intervistuarit e “Danas”, duke komentuar përfundimin e kësaj. Marrëveshja, e cila do të nënshkruhet në Amerikë nga Ministri i Punëve të Jashtme Marko Gjuriç dhe nënsekretari i SHBA-së për Rritjen Ekonomike, Energjinë dhe Mjedisin Jose V. Fernandes. Mund të supozohet se distanca ekonomike e Beogradit nga Moska është pasojë e vendimit politik të kreut të shtetit, i cili muajt e fundit ka bërë lëvizje që shumë thonë se janë tregues se presidenti i Serbisë, Aleksandër Vuçiç, ka “lëvizur në anën e Perëndimit”.
Refuzimi i ftesës ruse
Për shembull, blerja e raketave franceze dhe bashkëpunimi i paralajmëruar në fushën e centraleve bërthamore, së bashku me ardhjen e presidentit francez në Beograd. Ose nënshkrimi i Memorandumit të Mirëkuptimit ndërmjet BE-së dhe Serbisë për partneritet strategjik për lëndët e para të qëndrueshme, zinxhirët e prodhimit të baterive dhe automjetet elektrike në prani të kancelares gjermane në kryeqytetin e Serbisë. “Përgjigja e paqartë e Vuçiçit ndaj ftesës së Putinit për të marrë pjesë në samitin e BRICS në Kazan tregon se refuzimi i përqafimit të Presidentit të Rusisë, Vladimir Putin, nuk është i lehtë për Vuçiçin”, shkruan media serbe “Danas” . Ndonëse në fillim u duk se ai e refuzoi duke përmendur angazhimet dhe të ftuarit e shumtë, Vuçiç e shpalli vendimin përfundimtar për mesin e tetorit. Zëvendëskryeministri dhe lidhja e Vuçiçit me “botën ruse”, Aleksandër Vulin, me shumë gjasa do të shkojë në Kazan, edhe pse Putin e paralajmëroi Vuçiçin në ftesë se marrëveshja e gazit skadon në mars.
Afrimi me Perëndimin
Ndërsa bashkëpunimi me Francën, Gjermaninë dhe BE-në ishte tema kryesore në Serbi, marrëveshja strategjike me Amerikën nuk ishte në vëmendje të mediave. “Prandaj është e rëndësishme se çfarë do të thotë kjo marrëveshje politikisht dhe në kontekstin e (mos)varësisë energjetike nga Rusia”, shkruan “Danas”. Dragomir Rašeta, studiues i Rrugës së Tretë të Re, thotë për “Danas” se kur dëgjojmë se liderët dhe diplomatët perëndimorë flasin për afrimin e Serbisë me Perëndimin, ndër arsyet përmendin përpjekjet e rëndësishme të Serbisë për të diversifikuar portofolin e saj të gazit. Dhe tregon se në këtë mënyrë ndikimi i Rusisë në rajon zvogëlohet dhe Serbia vazhdon të lidhet me BE-në kur bëhet fjalë për infrastrukturën energjetike. “Kontrata e Serbisë me Rusinë skadon në vitin 2025 dhe është në interesin e Beogradit që të ulë sa më shumë varësinë që ekziston aktualisht”, thotë Rašeta.
Faktori ekonomik
Ndërsa ekonomisti Sasha Gjogoviç për “Danas” shprehet se nënshkrimi i marrëveshjes ka aspekt ekonomik dhe gjeopolitik. Sa i përket aspektit gjeopolitik, Gjogoviç thotë se hyrja e SHBA-së në projektet energjetike po bën që Serbia dalëngadalë të largohet nga ndikimi rus. Ai përmend shembujt e hidrocentralit të Gërdapit 3 dhe parkut diellor që duhet të ndërtohet. “Kjo tregon se faktori amerikan po hyn në tregun serb të energjisë”, sugjeron Gjogoviç. Dhe si shembull i largimit nga Rusia, e cila, siç thotë ai, nuk ka më monopol në furnizimin me gaz të Serbisë, ai përmend dërgimin e gazit nga Azerbajxhani përmes Bullgarisë dhe ndërtimin e një ndërlidhjeje me Rumaninë. “Procesi i rënies së marrëdhënieve ekonomike mund të shihet në të gjitha segmentet, përfshirë edhe atë ushtarak, kur flasim për blerjen e pushkëve”, thotë bashkëbiseduesi i “Danas”. Ai konkludon se nënshkrimi i marrëveshjes është një lëvizje e mirë ekonomike dhe gjeopolitike.
