Duke raportuar në një konferencë të fundit në Berlin, për të diskutuar mbi konfliktin në Libi, një nga gazetat më të mëdha të Gjermanisë, Frankfurter Allgemeine Zeitung, vëren se, “ditët kur Amerika dominonte në Lindjen e Mesme” kanë mbaruar.
“Për më shumë se një dekadë, Shtetet e Bashkuara kanë qenë ombrella mbrojtëse e Evropës.
Zhvillimet e fundit në Iran dhe Libi tregojnë se BE-ja nuk është më një forcë e rëndësishme në çështjet ndërkombëtare.
Përgjithësisht harrohet se marrëveshja bërthamore e Iranit për vitin 2015 përfshin jo vetëm P5 + 1, pra, SHBA, Kina, Rusia, Franca dhe Mbretëria e Bashkuar (pesë anëtarët e përhershëm të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara) plus Gjermaninë, por edhe BE.
Dhe për një arsye të mirë: ndërsa BE e konsideron atë marrëveshje si fitoren e saj më të madhe diplomatike, sepse pasi SHBA braktisën marrëveshjen në maj 2018, Franca, Gjermania dhe Mbretëria e Bashkuar kanë qenë ato që kanë punuar për ta shpëtuar atë.
BE-ja ka bërë kryesisht deklarata të paqarta për shtypi, të cilat kanë efektin e paqëllimshëm të konfirmimit të mungesës së ndikimit të saj të vërtetë.
Situata në Libi e tregon më së miri. Të dyja, Turqia dhe Rusia tani janë përfshirë në luftën civile të këtij vendi, në procesin që mund të bëjë që të ketë një fluks të ri refugjatësh.
Si janë përgjigjur drejtuesit evropianë ndaj këtyre zhvillimeve? Kancelarja gjermane Angela Merkel udhëtoi në Moskë për t’u takuar me Presidentin rus Vladimir Putin, Presidenti Francez Emmanuel Macron u këshillua me Putinin përmes telefonit dhe askush nuk konsultohej direkt me BE-në.
Siç shpjegon Financial Times, “Gjermania është e prirur të tregojë që përpjekjet e paqes ende mund të japin rezultate, pavarësisht shkëputjes midis SHBA-së dhe Evropës dhe ndikimit të udhëheqësve autoritarë si Putin dhe Erdogan”.
Dikush mund të mendojë se rruga më e shkurtër për multilateralizëm kalon përmes BE-së.
Problemi është se Merkel përballet me disa pengesa në anashkalimin e BE-së dhe ndërmarrjen e veprimeve të drejtpërdrejta. Megjithatë nuk ndodh gjithmonë kështu. Kohët e fundit në vitin 2016, BE përfundoi një marrëveshje me Turqinë për të frenuar fluksin e refugjatëve në Evropë, edhe pse Gjermania kishte një rol të rëndësishëm. Tani, Gjermania preferon të veprojë drejtpërdrejt, ashtu si Franca nën udhëheqjen e Macron.
Sidoqoftë, në marrëdhëniet dypalëshe me Putinin dhe Erdoganin, Merkel dhe Macron janë secili në një pozitë dukshëm më të dobët sesa BE-ja.
Në rastin e Libisë, BE mund të kishte shfrytëzuar interesat divergjente të Rusisë dhe Turqisë.
Thjesht duke bërë presion ekonomik, BE mund të ketë ndikim të konsiderueshëm mbi çdo vend kudo në botë.
Por për ta bërë këtë, do të duhej një axhendë e përbashkët dhe përfaqësues, të cilët janë të autorizuar të ndjekin interesat e përbashkëta të BE-së. Pa një front të bashkuar, BE nuk mund të veprojë në mënyrë efektive në skenën botërore.
Ish-Ministri i Jashtëm polak Radek Sikorski nuk është ekzagjerues kur ai argumenton se institucionet e BE-së janë duke hequr dorë nga detyrimi për të drejtuar politikën e jashtme për bllokun.
Pas raundit të fundit të diplomacisë së njëanshme franceze dhe gjermane, ai thekson se “udhëheqësit e vendeve më të mëdha në Evropën Perëndimore as që menduan të vepronin në përputhje me Traktatin e Lisbonës.”
Duke eklipsuar hapur rolin e BE-së në politikën e jashtme, Gjermania dhe Franca po forcojnë Rusinë, Turqinë dhe Kinën.
Samiti i fundit në Berlin shihej si një sukses. Ishte gjithashtu një simptomë e dështimit.
Sławomir Sierakowski, themeluesi i lëvizjes Krytyka Polityczna, është Drejtor i Institutit për Studim të Avancuar në Varshavë dhe Këshilltar i Lartë në Këshillin Gjerman për Marrëdhëniet e Jashtme.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
‘Lufta’ SHBA-Kinë/ Rinisin bisedimet tregtare
‘Prit dhe shiko’, strategjia e suksesshme e Kinës
‘Lufta tregtare’, më keq se Lufta e Parë Botërore!
