Edhe me zgjerimin e pabarazisë gjeografike, aktiviteti ekonomik është më pak i përqendruar në disa zona të metrosë, më të larta sesa në të kaluarën. Hendeku midis vendeve të pasura dhe të varfëra është një nga pikat e errëta në një ekonomi amerikane, kryesisht të ndritshme. Pabarazia gjeografike është në rritje që nga viti 1980 pasi ekonomia në rritje e njohurive ka përfituar punëtorë të arsimuar në kolegj që grumbullohen gjithnjë e më shumë në qytete të zhvilluara.
Një pjesë e vogël e qendrave kanë një kontroll të ngushtë në punë me teknologji të lartë dhe me pagë të lartë. Dhe boshllëqet gjeografike kontribuojnë në përçarjen partizane, me Amerikën blu dhe të kuqe përballen me sfida të ndryshme ekonomike lokale. Por historia gjeografike e pabarazisë, e nxitur nga fitimet e mëdha të të ardhurave në vendet më të pasura, është më e ndërlikuar sesa duket në pamje të parë.
Vendet e pasura janë pasuruar, por aktiviteti ekonomik nuk po bëhet më i përqendruar në disa vende mbizotëruese. Në fakt, aktiviteti ekonomik, siç matet nga të ardhurat totale, është më pak i përqendruar në një pjesë të zonave të metrosë më të larta sot sesa ka qenë gjatë shumicës së gjysmëshekullit të kaluar. Në vitin 2018, 21.7% e të ardhurave totale shkuan në pesë metropolet, siç renditen nga të ardhurat totale: New York, Los Angeles, Chicago, San Francisco dhe Washington. Kjo është ulur nga 26% në 1969, kur Philadelphia dhe Detroit në vend të San Francisco dhe Washington u rrumbullakuan në pesë të parët.
Pjesa e të ardhurave që shkon në pesë të parat është rritur pak në vitet e kaluara, por mbetet më poshtë se ku ishte para vitit 2003. Përqendrimi i vërtetë i aktivitetit ekonomik ka ndodhur në metrotë e renditur nga 11 në 50. Në vitin 1980, ato 40 metro morën 26.9% të të ardhurave kombëtare, dhe kjo u rrit në 29.9% në 2018.
Metrot më të vogla dhe zonat rurale panë që pjesa e tyre e të ardhurave tkurret për një të pestën, në 14.6% nga 18.3%. Pse nuk keni ardhurat në rritje të të ashtuquajturave “qytete superstar” të përkthyera për sundim të mëtejshëm të ekonomisë nga disa metros kryesore? Përgjigja, me pak fjalë: Vendet që bëhen më të pasura nuk janë vendet që bëhen më të mëdha.
Zonat metropolitane me rritjen më të shpejtë të të ardhurave për person nga viti 1980 kanë pasur rritje modeste të popullsisë. Mendoni për Bay Area, Boston dhe Fairfield County në Connecticut. Në të kundërt, shumica e vendeve me përfitime të mëdha të popullsisë kanë pasur vetëm rritje modeste të të ardhurave. Ata nuk bëhen shumë më të pasur. Mendoni për vende si Las Vegas, Phoenix dhe Orlando. Me fjalë të tjera, pothuajse në të gjitha rastet, vendet e suksesshme ekonomikisht në Amerikë janë bërë më të mëdha ose më të pasura, por jo të dy. (Ekzistojnë gjithashtu mjaft metro që kanë pasur rritje të ngadaltë të popullsisë dhe rritje të ngadaltë të të ardhurave, si Detroit, Cleveland, Oklahoma City dhe Rochester, N.Y.)
Këto përjashtime të rralla me një rritje të madhe në të ardhurat për çdo person dhe popullsinë përfshijnë Austin, Texas; Raleigh, N.C ;; dhe Provo-Orem, Juta, si dhe metrotë e vogla të Napolit, Fla., dhe Fayetteville, Ark. (shtëpia e Walmart). Por më i madhi nga këto, Austin, ende renditej vetëm në vendin e 27-të midis metros në të ardhurat totale në 2018 edhe pas shumë vitesh bum. Në mesin e 10 metrove me ekonomitë më të mëdha sot, askush nuk është duke u bërë shumë më i pasur dhe shumë më i madh. Në fakt, në vitin e kaluar të tre metros në krye – New York, Los Angeles dhe Chicago – të gjithë popullsinë e humbur.
Shpjegimi kryesor për rritjen e mbetur të popullsisë në vende të mëdha dhe të pasura është se ato ndërtojnë relativisht pak banesa të reja, për arsye të topografisë dhe rregullimit. Kjo e bën banesën ekzistuese më të shtrenjtë dhe përkeqëson pabarazinë gjeografike, duke nxitur (ose duke mbajtur jashtë) familjet me të ardhura të ulëta dhe të mesme. Ata që lëvizin priren të jenë më të pasur se ata që lëvizin jashtë. Kufizimi i rritjes në qytete me shumë prodhim mund të ulë edhe prodhimin ekonomik kombëtar.
Por këto kufizime në vende të pasura mund të ndihmojnë gjithashtu në përhapjen e pasurisë, duke zhvendosur rritjen në një grup më të gjerë vendesh më të përballueshme, ku një kosto më e ulët e jetesës më shumë sesa kompenson pagat më të ulëta për shumicën e profesioneve. Këto kufizime të rritjes në vende të pasura gjithashtu mund të kundërshtojnë përqendrimin kulturor dhe politik, gjithashtu, nëse ato parandalojnë grumbullimin e të gjitha llojeve të qyteteve të pasura në qytete të pasura, nëse njerëzit kishin qasjen “Go Midwest, Young Hipster”.
Megjithatë, kufizimet e rritjes në qytetet e pasura nuk e shtyjnë domosdoshmërisht aktivitetin ekonomik në vendet në vështirësi. Mund të ketë një rast të fortë për të inkurajuar rritjen në vendet në tkurrje me infrastrukturë të pashfrytëzuar sesa në vendet që tashmë po lulëzojnë, Milwaukee ose Cleveland, për shembull, më shumë sesa Austin dhe Phoenix. Por është Rripi i Diellit, jo Midwest, që zakonisht tërheq njerëzit nga Kalifornia dhe New York. Dhe pasuria nuk po përhapet në zonat më të vogla të metrosë dhe qytetet rurale, ku rritja e të ardhurave të popullsisë dhe të personave ka mbetur prapa në zonat e mesme dhe më të mëdha të metrosë.
/Përkthyer dhe përshtatur për Konica.al nga The New York Times
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
“The New York Times”/ Shqipëria mes 10 vendeve ideale
Çfarë e pengoi ekonominë amerikane gjatë 2019?
