Presidenti Alexander Lukashenko ka qeverisur Bjellorusinë me “dorë të hekurt”, që nga viti 1994.
Por kontrolli i tij i vendit është dobësuar ndjeshëm gjatë muajve të fundit, dhe mund të përkeqësohet pas zgjedhjeve presidenciale të planifikuara për 9 gusht.
Një rezultat i tillë jo vetëm që do të trondiste Bjellorusinë; gjithashtu do t’i jepte presidentit rus Vladimir Putin një shkak serioz për tu shqetësuar.
Në fillim të vitit 2020, Lukashenko dukej i pasfiduar. Shumica e Bjellorusisë besuan se udhëheqësi i tyre i fortë do të fitonte një mandat të gjashtë.
Dhe madje kundërshtarët e Lukashenkos papritmas heshtën kur ai mbrojti sovranitetin e Bjellorusisë përballë planeve të Putinit.
Por COVID-19 ka ndryshuar gjithçka. Lukashenko e quajti pandeminë “marrëzi” dhe gënjeu rregullisht për viktimat, njerëzit e zakonshëm të prekur nga kriza filluan të mos e mbështesnin atë.
Ata veçanërisht kundërshtuan presionin e autoriteteve për të marrë pjesë në përkujtimet e 9 majit për përfundimin e Luftës së Dytë Botërore pa maska për fytyrën ose doreza dhe për të nënshkruar një peticion në favor të rizgjedhjes së Lukashenko.
Sondazhet e opinioneve të kryera midis 20 majit dhe 22 majit tregojnë se vetëm 3-6.24% e votuesve mbështesin Lukashenkon.
Por kjo nuk është arsyeja e vetme pse zgjedhjet presidenciale në gusht kanë rëndësi.
Tjetra është tendenca e gjatë për zhvillimet politike në Bjellorusi për të parashikuar ngjarje në fqinjin e saj gjigant.
Drejtuesit rusë kanë ndjekur gjurmët e Lukashenkos që nga mesi i viteve 1990. Fushata për rizgjedhje e Presidentit Boris Yeltsin në 1996, përfshirë këtu thirrjen e saj drejtuar rusëve u kopjua drejtpërdrejt nga fushata e Lukashenko në 1994. Dhe kur Putini pasoi Jeltsin në 1999, ai (si Lukashenko tre vjet më parë) shpalli kthimin e “stabilitetit”.
Ashtu si Lukashenko ringjalli flamurin dhe vulën e Bjellorusisë të epokës Sovjetike, Putin rivendosi himnin kombëtar Sovjetik në Rusi.
Më në fund, referendumi kombëtar i Putinit më 1 korrik, i cili zyrtarisht i lejoi të mbetej president përtej vitit 2024, pasqyroi atë të Lukashenkos në 2004.
Dhe lejimi i rusëve të votojnë në internet ose jashtë qendrave të votimit i ngjan periudha javore e “votimit të parakohshëm” në Bjellorusi, e cila ka siguruar Lukashenkon një fitore pas tjetrës.
Humbja e Lukashenkos muajin tjetër do të paraqiste kështu një goditje të madhe simbolike për versionin rus të modelit të tij politik dhe mund të formësonte të ardhmen e Rusisë shumë më tepër sesa përpjekjet e Ukrainës për të hequr dorë nga diktatura.
Ndërsa udhëheqësit rusë e konsiderojnë prej kohësh Ukrainën si një vend që shikon drejt Perëndimit në vend se të ndjekë rrugën e Rusisë, ata e shohin Bjellorusinë si mikun dhe aleatin më të besueshëm të Rusisë.
Rusët respektojnë thellësisht Bjellorusët për vuajtjet që duruan gjatë Luftës së Dytë Botërore, dhe qytetarët e dy vendeve kanë gëzuar status të barabartë ekonomik që nga themelimi i Shtetit Bashkimit të Rusisë dhe Bjellorusisë në vitin 1999.
Në ditët e sotme, Lukashenko duket se barazohet me Bjellorusinë në të njëjtën mënyrë që Putin është me Rusinë.
Ose, siç e tha kryetari aktual i Dumës Ruse, Vyacheslav Volodin në vitin 2014, “sot nuk ka Rusi nëse nuk ka Putin”.
Ashtu si Lukashenko, Putini tani po përpiqet të qëndrojë përjetë në pushtet.
Rritja e tensioneve midis Putinit dhe Lukashenkos e bëjnë situatën edhe më intriguese. Që nga viti 2000, Rusia ka subvencionuar Bjellorusinë në shumën e më shumë se 100 miliardë dollarëve, duke mos marrë asgjë përveç deklaratave mbështetëse politike si kthim.
Lukashenko kritikon shpesh Putinin dhe udhëheq forcat skeptike të Rusisë brenda Bashkimit Euroazian, konstrukti gjeopolitik aspirativ i Putinit.
Pyetja e madhe tani është nëse Bjellorusia do të ndjekë të njëjtën rrugë demokratike që zgjodhi Ukraina në vitin 2014. Nëse Lukashenko bie, atëherë regjimi i Putinit gjithashtu mund të fillojë të shfaqet shumë më pak i pakontestueshëm.
Vladislav Inozemtsev është Themeluesi dhe Drejtori i Qendrës së Moskës për Studime Post-Industriale.
Përkthyer dhe përshtatur nga Project Syndicate/ Konica.al
VAZHDO TË LEXOSH MË TEPËR PËR TEMËN
Sërish Putin po gënjen por këtë herë…
Putin, gjithë ‘sy e veshë’ tek zgjedhjet europiane
Bjellorusia, Krimeja e ardhshme?
